Waarom en wanneer verzetten we de klok?
In 1977 werd in Nederland en België de zomertijd of het zomeruur ingevoerd. Als gevolg hiervan profiteren we elk jaar een maand of zeven van een uurtje extra daglicht per etmaal. Eind maart gaat de zomertijd in, eind oktober wordt de zomertijd weer beëindigd. Op welke data is dat precies, en waarom doen we dit eigenlijk?
Zomertijd en zomeruur
Sinds 1977 zetten de Belgen en de Nederlanders op de laatste zondagochtend van maart de klok een uurtje vooruit en op de laatste zondagochtend van oktober herstellen we alles weer, de klok gaat weer een uurtje terug. De zomertijd is inmiddels in veel landen van de Europese Unie op dezelfde data een vast gegeven. Het is een gewoonte met duidelijke voordelen, maar ook enkele nadelen. Laten we eens bij het begin beginnen. Hoe zit dat met zomer en winter?
De zomer
Schematische voorstelling van de aardbaan rond de zon. Merk op dat de zon hier natuurlijk in verhouding véél te klein is afgebeeld. /
Bron: IMSI Master ClipsOnze Aarde draait in één jaar tijd een rondje rond de zon. De aard-as staat, ten opzichte van dat rondje ongeveer in een hoek van 15 graden. Dat heeft consequenties. Door die scheve stand is er een verschil in hoeveelheid daglicht dat een deel van onze planeet krijgt. Zoals je op de afbeelding hiernaast ziet is er een deel van het jaar dat het noordelijk halfrond van onze aarde meer zonlicht krijgt. Die periode noemen we zomer. Omgekeerd is ook waar: in onze winter krijgt het noordelijk halfrond juist minder zonlicht op een dag. Minder licht, minder zon betekent ook: minder warmte. En inderdaad, in onze zomer is het warm en in de winter is het koud. Wat je ook ziet op de afbeelding: op het zuidelijk halfrond is de situatie precies omgekeerd. Als wij op het noordelijk halfrond zomer hebben, is het voor het zuidelijk halfrond juist winter en andersom.
Daglicht in de zomer
In het midden van de zomer komt de zon al erg vroeg op, op een tijd dat de meeste mensen nog lekker liggen te slapen. Het is natuurlijk jammer, dat we in deze periode niet optimaal van het zonlicht kunnen genieten. Zeker met de opkomst van fabrieken op het eind van de negentiende eeuw kwamen er allerlei ideeën op, om meer gebruik te maken van de beschikbare hoeveelheid daglicht. Zou het misschien een idee zijn, om in deze periode de klok een uurtje te verzetten? Als je de klok een uurtje vooruit zet, zou je in feite een uur eerder opstaan. ’s Avonds zou het een uur langer licht lijken en je zou ’s avonds dus langer kunnen doorwerken. Het idee bleek niet overal even populair. Als er al zomertijd werd ingevoerd, dan was er vaak een economisch motief. Zo was er al eens een zomertijd in Nederland vanaf 1916 tot 1945, in België van 1918 tot 1945, om energie te kunnen sparen.
Herinvoering van de zomertijd
In 1973 brak de oliecrisis uit. De levering van ruwe olie vanuit de Arabische olieproducerende landen stagneerde en of en wanneer die weer zou worden hervat was onzeker. Het nadenken over energiebesparende maatregelen nam weer toe. Tal van initiatieven werd genomen om alternatieve, schone energie te stimuleren. En natuurlijk: er moest energie worden bespaard. En dus kwam de zomertijd, of het zomeruur, weer in beeld. Vanaf 1977 kennen België en Nederland dan ook weer zomertijd, in België hoor je ook ‘zomeruur’. Tegenwoordig is de zomertijd in grote delen van de Europese Unie een feit.
De klok verzetten
Nu tot de zomertijd was besloten, moest nog gekozen worden voor de juiste momenten om deze te laten ingaan en te beëindigen. Het moest een dag en tijdstip zijn, waarop er zo min mogelijk overlast voor de bevolking zou zijn. Gekozen werd voor de vroege zondagochtend, tussen 2:00 en 3:00u. De begindatum is altijd de laatste zondagochtend van de maand maart, de zomertijd eindigt altijd op de laatste zondagochtend van de maand oktober (bij het invoeren in 1977 was dit aanvankelijk eind september). We hebben dus in totaal 7 maanden zomertijd en 5 maanden de gewone tijd, die ook wintertijd wordt genoemd.
Nadelen
Natuurlijk is het een voordeel als je een uurtje langer van het zonlicht gebruik kunt maken. Maar er zijn ook nadelen aan de zomertijd.
- Het vraagt een collectieve inspanning om alle klokken te verzetten
- Het vraagt om planning in de periode dat de klok verzet wordt. Denk bijvoorbeeld aan dienstroosters.
- Het betekent dat het dag- en nachtritme een tijdje verstoord is. Je dagritme wordt toch een uur verplaatst en niet iedereen kan daar even goed tegen.
Maar welke kant gaat die klok op?
Deze klok gaat achteruit, het einde van de zomertijd in oktober. /
Bron: Daniel, Wikimedia Commons (Publiek domein)Het blijft voor veel mensen toch een verwarrende aangelegenheid. Moet die klok nu een uurtje vooruit of achteruit worden gezet? Het wordt extra lastig als je bedenkt dat je bij een klok die vooruit gaat in werkelijkheid een uurtje eerder gaat opstaan. Met een handig regeltje wordt het misschien wat gemakkelijker te onthouden. Let op het stukje
voor:
In het
voorjaar zetten we de klok
vooruit.
Data
Zoals gezegd, de klok wordt op vaste momenten verzet: de laatste zondagochtend van maart en de laatste zondagochtend van oktober.
Begin van de zomertijd (klok gaat van 02:00u naar 03:00u) | Eind van de zomertijd (klok gaat van 03:00u naar 02:00u) |
Zondagochtend 28 maart 2021 | Zondagochtend 31 oktober 2021 |
Zondagochtend 27 maart 2022 | Zondagochtend 30 oktober 2022 |
Zondagochtend 26 maart 2023 | Zondagochtend 29 oktober 2023 |
Zondagochtend 31 maart 2024 | Zondagochtend 27 oktober 2024 |