Van Nelle Fabriek Rotterdam - Werelderfgoed

De Van Nelle Fabriek in Rotterdam is de tiende Nederlandse locatie die het predicaat Werelderfgoed mag voeren. Tijdens de vergaderingen in juni 2014 besloot de UNESCO de voormalige koffie-, thee- en tabakfabriek op de Werelderfgoedlijst te zetten. Sinds 2009 heeft Nederland er al drie wereldse iconen bij gekregen: de Waddenzee, de Grachtengordel van Amsterdam en de Van Nelle Fabriek in Rotterdam.

Werelderfgoed

De Van Nelle Fabriek stond ruim 20 jaar op de voorlopige Werelderfgoedlijst. Het officiële nominatiedossier werd in januari 2013 overhandigd aan de UNESCO en dat resulteerde zaterdag 21 juni 2014 in erkenning. Het Werelderfgoedcomité vergaderde die dagen in Doha, Qatar. Directeur van de Van Nelle Fabriek Roger Meertens was samen met burgemeester Aboutaleb van Rotterdam en een delegatie uit Nederland bij de bekendmaking aanwezig. Een live-verbinding bracht het geweldige nieuws uit Doha in de Van Nelle Fabriek. De organisatie paste meteen zijn website aan en plaatste de kop UNESCO prominent in het hoofdmenu. De status van werelderfgoed betekent een wereldwijde erkenning van de unieke en universele waarde van de voormalige koffie-, thee- en tabaksfabriek, die tegenwoordig wordt gebruikt als kantoor- en eventlocatie.

Van Nelle Fabriek in Rotterdam

Rotterdam profileert zich als dé architectuurstad van Nederland. De Van Nelle Fabriek is een van de paradepaardjes en een historisch icoon. Het gebouw, gebouwd in 1925 tot 1931, was uniek voor zijn tijd in materiaal en vorm, en vanuit sociaal oogpunt zijn tijd ver vooruit. Burgemeester Aboutaleb meent dat de status van werelderfgoed een geschenk is voor de toekomstige generaties en een trots bezit van alle Rotterdammers.

Internationaal vermaarde architecten als Norman Foster en Renzo Piano drukken hun stempel op de stad. Rotterdam kent tevens befaamde architectenbureaus als OMA en MVRDV die de moderne architectuur in de etalage zetten. Daarnaast zijn er historische parels uit de tijd van het Nieuwe Bouwen te bewonderen, waar de Van Nelle Fabriek een belangrijke exponent van is.

Gedicht van staal en glas

De fabriek is in de jaren 20 gebouwd en wordt beschouwd als een opvallende en karakteristieke prestatie van het modernisme. Het is een groot fabriekscomplex dat bestaat uit verschillende aaneengeschakelde gebouwen. Het wordt gezien als een van de hoogtepunten van de industriële architectuur uit de 20e eeuw. De schoonheid van het gebouw is door verschillende vooraanstaande architecten geroemd.

Ideale fabriek

In de achttiende eeuw begon Johannes van Nelle een winkel in koffie, thee en tabak. Het bedrijf werd halverwege de 19e eeuw overgenomen door de familie Van der Leeuw, die het sindsdien onder de naam Van Nelle voortzette. Kees van der Leeuw gaf in 1923 opdracht tot het bouwen van een fabriek. Hij nam de architecten J.A. Brinkman en L.C. Van der Vlugt in de arm en ze slaagden er in om de ‘ideale fabriek’ te realiseren: functioneel, mooi én open. Er was aandacht voor arbeidsomstandigheden, want juist de ramen en het binnenstromende daglicht maakten de werkomstandigheden aangenaam voor de arbeiders en, voor die tijd revolutionair, er waren douches aanwezig voor de werknemers. Het was het werkgeverschap met hart voor de lichamelijke en geestelijke verzorging van medewerkers, waarin Van der Leeuw zijn tijd ver vooruit was.

Tabak

De fabriek, waar koffie, thee en tabak werd verwerkt, heeft gloriejaren gekend en moeilijke periodes doorgemaakt. De invoering van vacuümverpakte Supra koffie, in de jaren zestig, was een schot in de roos. Tot ver in de jaren negentig kwam er nog verpakte tabak uit de fabriek. Van der Leeuw had zich lang daarvoor al uit het bedrijf teruggetrokken. Van Nelle was sinds 1954 een NV. In 1977 werd Standard Brands eigenaar en in 1985 werd het bedrijf weer zelfstandig. Daar was een management buy-out aan te pas gekomen. Sara Lee/Douwe Egberts werd in 1989 eigenaar en successievelijk werd de productie van de fabriek overgeheveld naar andere fabrieken elders in de wereld. Van Nelle bleef alleen nog als merknaam. Het gebouw is sinds 1983 Rijksmonument, maar zonder koper dreigde de sloophamer. Sara Lee/DE had hart voor het gebouw en wilde het alleen verkopen aan een partij die ook oog en hart had voor de oorspronkelijke waarden.

Renovatieplan Sara Lee/ DE

In 1998 stemde Sara Lee/DE in met een ambitieuze renovatieplan waar een enthousiaste groep ontwikkelaars de schouders onder zette. Het bedrijf Van Nelle vertrok helemaal uit het gebouw. Het project was spraakmakend. Met het oorspronkelijke ontwerp als uitgangspunt werd het gebouw aangepast aan de wensen en eisen van de tijd. De inzet was om er een dynamisch bolwerk van te maken waar creatieve beroepen een werkplek kunnen vinden.

Van Nelle community

In 1995 werd de productie van de koffie-, thee- en tabaksfabriek gestaakt. Toenmalige eigenaar Sara Lee/DE onderzocht toen samen de gemeentelijke overheid naar een passende herbestemming van het complex. Het werd verkocht aan de CV Van Nelle Ontwerpfabriek en daarmee ontstond er een ‘Van Nelle community’. Het gebouwencomplex wordt beheerd onder leiding van een managementteam, dat inhoud geeft aan de sociaal-culturele functie van de destijds vooruitstrevende fabriek en het gedachtegoed van ‘bouwheer’ Kees van der Leeuw. De herontwikkeling vond plaats in de jaren 1999-2006 onder leiding van bouwconcern VolkerWessels. Coördinerend architect was Wessel de Jonge. Met de erkenning tot Werelderfgoed onderschrijft UNESCO dat de authenticiteit van het complex door zorgvuldige restauratie bewaard gebleven.

Inspirerende kantoorlocatie

In juni 2000 is de gerenoveerde Van Nelle Fabriek klaar. De restauratie en herontwikkeling kostte ruim 50 miljoen euro. Sindsdien is het een inspirerende en energieke kantoor- en eventlocatie. Er zijn meer dan 80 bedrijven, grote en kleine, in gevestigd. Daarnaast is volop ruimte voor nationale en internationale congressen, concerten en evenementen. Ruimtes kunnen worden gehuurd als vergaderlocatie of dinerroom met uitzicht op Rotterdam. In de Branderij is de naam van het restaurant dat in de voormalige fabriek is gevestigd. Het gebouw biedt supersnel internet en er zijn ruime parkeerfaciliteiten. De herbestemming wordt alom gewaardeerd en de Europese Unie en Europa Nostra gaf het project in 2008 is de hoogste prijs voor Europees Cultureel Erfgoed.

Bedrijven

De bedrijven die gevestigd zijn in de Van Nelle Fabriek zijn vooral communicatie-, design-, architectuur- en mediabedrijven. De fabriek beschikt over ruim 10.000 m2 die gebruikt kunnen worden voor bedrijfsevenementen, beurzen, vergaderingen en congressen. Er zijn 12 verschillende ruimtes waar evenementen in gehouden kunnen worden. De locatie is daarmee geschikt voor bijeenkomsten van 2 tot 5.000 personen. Ondermeer Art Rotterdam en exclusieve dansfeesten vinden er plaats.
Het gebouw is onder leiding van een gids te bezoeken.

Prijzen

Het gebouw sleepte al enkele prijzen en erkenningen in de wacht:

1. Werelderfgoed UNESCO
2. Europa Nostra, de hoogste prijs voor het Europees Cultureel Erfgoed
3. The Green Key, de erkenning voor duurzaam ondernemen
4. Nationale renovatieprijs 2003

Van Nelle Fabriek

Van Nelleweg 1
3044BC Rotterdam

Tien werelderfgoedlocaties in Nederland

Met de Van Nelle Fabriek bezit Nederland tien werelderfgoedlocaties:

1. Schokland en omgeving;
2. Stelling van Amsterdam;
3. Molencomplex Kinderdijk-Elshout;
4. Woudagemaal;
5. Willemstad Curaçao;
6. Droogmakerij De Beemster;
7. Rietveld Schröderhuis;
8. Waddenzee;
9. Grachtengordel van Amsterdam;
10. Van Nelle Fabriek.

Lees verder

• Werelderfgoed in Nederland en de Werelderfgoed Tours
• Waddenzee Werelderfgoed in Fotopedia en Heritage App
• UNESCO Werelderfgoed Waddenzee - het tweede lustrum in 2019
• Great Barrier Reef – bedreigd werelderfgoed bij Queensland
• Grot van Altamira in Cantabrië - Spanje