Immaterieel werelderfgoed - Friese taal en cultuur

Immaterieel erfgoed zijn gebruiken en traditionele feesten die onderdeel uitmaken van het leven van bepaalde groepen mensen, die we graag willen behouden en doorgeven aan generaties die komen. Er is een Friese beweging die zich sterk maakt voor plaatsing van de Friese taal en cultuur op de werelderfgoed lijst van immaterieel erfgoed. Nederland heeft de Unesco-lijst van immaterieel erfgoed ondertekend. Bij de inventarisatie wat er op die lijst zou kunnen komen, komt ook het Fries voorbij.

Feesten en gebruiken als erfgoed

• Immaterieel erfgoed op de UNESCO lijst
• Representatieve lijst
• Nederland
• Friesland en de Friese taal en cultuur

Immaterieel erfgoed op de UNESCO lijst

Immaterieel erfgoed gaat om taal, traditie, rituelen, zang, theater en ambachten. Meer en meer groeit het besef dat sommige uitingen van bepaalde bevolkingsgroepen belangrijk zijn voor de culturele diversiteit in de wereld. We gaan immaterieel erfgoed steeds belangrijker vinden, omdat veel mensen het zonde vinden dat dialecten verdwijnen, talen uitsterven en ambachten niet meer worden uitgevoerd. Ook mondelinge overleveringen en tradities dreigen verloren te gaan als we niet oppassen.
UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, Organisatie der Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur), de culturele poot van de Verenigde Naties, heeft zich ten doel gesteld het immateriële erfgoed te beschermen en er bekendheid aan geven. Daarvoor organiseert de UNESCO activiteiten die in een verdrag zijn benoemd. In 2003 werd daar een start mee gemaakt. Er wordt gekeken naar:

• volksfeesten
• verhalen
• ambachten
• dansen
• zangkunst
• tradities
• talen
• dialecten
• rituelen
• gebruiken
• volkskennis

Ratificatie van het verdrag

Nederland ondertekende het verdrag betreffende immaterieel erfgoed, samen met 141 andere landen. Deze 'Conventie voor de bescherming van immaterieel erfgoed' is een leidraad voor erkenning, koestering en in stand houding van immaterieel erfgoed.

Representatieve lijst

Net als bij het Werelderfgoed is er een lijst waarop representatieve uitingen van immaterieel erfgoed staan beschreven. Een divers scala aan uitingen kan de erkenning krijgen. In 2008 werd met het vullen van de lijst begonnen.
Enkele voorbeelden:

• Traditionele weefvaardigheden in de Verenigde Arabische Emiraten
• Houtsnijwerk op Madagskar
• Wayang poppentheater in Indonesië
• Koninklijk ballet in Cambodja
• Meddah, verhalenverteller in Turkije
• Carnaval van Binche in België
• Flamenco in Spanje
• Doina zingen in Roemenië

Nederland

Er staat sinds 2013 een immaterieel erfgoed van Nederland op de lijst, dat is het ambacht van de Molenaar. In april 2012 ging de Tweede Kamer van Nederland akkoord met het verdrag van de UNESCO Conventie Immaterieel Erfgoed. Sindsdien kan Nederland ook immaterieel erfgoed voordragen. De overheid gaf het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed (VIE) de opdracht om een nationale inventarisatie te maken. Het VIE begeleidt tevens de voordrachten.

Koningsdag en Sinterklaasfeest

Koninginnedag/ Koningsdag en de Sinterklaasviering staan op de inventarislijst.

Friesland en de Friese taal en cultuur

In december 2012 maakt een groep Friezen, verenigd in de FNP, de Friese nationalistische partij, zich sterk om de Friese taal en cultuur op de immateriële erfgoed lijst te krijgen. De FNP wordt gesteund door hun Duitse zusterpartij de SSW (Südschleswigscher Wählerverband). Het is de partij voor de Deense en Friese minderheid in de deelstaat die meldt dat het Fries in Duitsland een bedreigde taal is. "Mar ek yn Fryslân moatte wy der konstant wat oan dwaan om de taal te befoarderjen," zegt Sybren Posthumes van de FNP (maar ook in Friesland moet er we er constant iets aan doen om de taal te bevorderen). Beide Friese partijen willen de Friese cultuur langs de hele Waddenkust aanmelden.

Lees verder

• Fries en Frysk – een rijkstaal
• Friese Persprijs
• Molenaar als immaterieel erfgoed
• Friese Twitterdag – Fryske Twitterdei in memmetaal