Wat is het verschil tussen waarnemen en observeren?

Waarnemen en observeren zijn twee begrippen die vaak met elkaar worden verward. Men denkt dan dat het voldoende is om 'gewoon' waar te nemen tijdens de observatie. Als je echter 'gewoon' waarneemt, zul je onbewust enkel letten op de aspecten die voor jou belangrijk zijn. Vaak zullen veel van deze aspecten niet van belang zijn voor de observatie en echt belangrijke aspecten zou je over het hoofd kunnen zien. Het is daarom goed om je bewust te zijn van het verschil tussen waarnemen en observeren voordat je een observatie gaat doen.

Wat is waarnemen nu eigenlijk?

Om erachter te komen wat het verschil is tussen waarnemen en observeren zullen we eerst moeten weten wat waarnemen nu eigenlijk is. Ieder mens kan waarnemen. Sterker nog: we kunnen niet niet waarnemen. Waarnemen is het bewust worden van de wereld om ons heen en we gebruiken hiervoor onze zintuigen en onze hersenen. Met onze zintuigen kunnen we zien, horen, ruiken, proeven en voelen en onze hersenen kunnen de prikkels die we via onze zintuigen binnenkrijgen een betekenis geven. Als de prikkels een betekenis krijgen, worden we ons ervan bewust en nemen we dus waar.

We nemen eigenlijk enkel contrasten, verhoudingen en veranderingen waar. Met contrasten worden verschillen tussen twee tegenstellingen bedoeld, zoals licht en donker. Verhoudingen zijn bijvoorbeeld de grootte van een voorwerp of een bepaalde afstand. Met veranderingen kun je denken aan een beweging of een verandering van kleur. Daarnaast nemen we enkel waar wat voor ons van belang is en dit betekent dat de werkelijkheid voor iedereen anders is. We zien de wereld zoals we hem willen zien. Dit heeft te maken met onze achtergrond, opvattingen, normen en waarden, want hierdoor hechten we onze eigen betekenis aan prikkels die we binnenkrijgen.

Wat is observeren?

Waarnemen en observeren zijn twee verschillende begrippen, maar ze staan wel in relatie tot elkaar. Je kunt niet observeren zonder waar te nemen. Waarnemen doe je normaal gesproken onbewust, maar tijdens een observatie doe je dit opzettelijk. Je wilt een bepaald persoon of een bepaalde situatie observeren en daarom ga je opzettelijk gebruikmaken van je zintuigen. Daarnaast heeft het observeren altijd een bepaald doel, bijvoorbeeld een oplossing vinden voor de situatie. Tijdens een observatie zul je dan ook doelgericht waarnemen. Als laatste bepaal je voor je observatie op welke punten je wilt gaan letten en dit betekent dat je systematisch waarneemt. Samengevat is observeren dus opzettelijk, doelgericht en systematisch waarnemen.

Wat is het verschil tussen waarnemen en observeren?

Het verschil tussen waarnemen en observeren is nu dus duidelijk. Waarnemen doe je onbewust, terwijl je bij observeren opzettelijk waarneemt. Daarnaast richt je je observatie op een bepaald doel, terwijl je normaal gesproken niet doelgericht waarneemt. En je zult bij een observatie werken volgens een bepaald systeem en dit is bij waarnemen niet het geval.

Als je niet weet wat het verschil is tussen waarnemen en observeren en tijdens een observatie enkel 'gewoon' waarneemt, kan dit veel gevolgen hebben. Zeker als het doen van observaties je werk is. Tijdens het observeren van een cliënt kan het dan voorkomen dat je belangrijke aspecten niet zult waarnemen, omdat deze aspecten voor jou niet belangrijk zijn. Let er dus altijd op dat je tijdens een observatie ook daadwerkelijk observeert en niet enkel waarneemt.