Levenslang; een levend- doodverklaring

Nederland heeft aan het eind van de 19e eeuw de doodstraf afgeschaft. Hiervoor in de plaats is de levenslange gevangenisstraf gekomen. In Nederland betekent levenslang ook echt levenslang. Dus achter de tralies tot de veroordeelde overlijdt.

Algemeen

In Nederland is levenslange gevangenisstraf een detentie tot de dood erop volgt. Oftewel men zit tot aan zijn dood achter de tralies, ongeacht de leeftijd die men heeft bij het verkrijgen van deze straf. Bij deze vorm van strafoplegging bestaat er vrijwel geen mogelijkheid meer om vrij in de maatschappij te mogen bewegen. Dit kan vrijwel alleen nog door gratie verlening.

Strafoplegging in Nederland

De Nederlandse rechtsstaat kent twee soorten strafvormen; de tijdelijke detentie of een levenslange gevangenisstraf. Tot voor 1 februari 2006 was de maximale tijdelijke detentie die een verdachte kon worden opgelegd 20 jaar. Vanaf de genoemde datum is dit verhoogd tot 30 jaar maximaal. De verhoging van deze straf is uitgevoerd om het grote gat dat zit tussen een tijdelijke detentie of een levenslange straf te verkleinen.

Levenslang in Nederland

De doodstraf is in Nederland afgeschaft in 1870. In plaats hiervoor is in 1878 de levenslange gevangenisstraf ingevoerd.

Vanaf het einde van de Tweede Wereldoorlog tot aan 1990 werd maar 6 keer de levenslange straf opgelegd. In 2005 was een recordjaar wat de strafoplegging betreft, maar liefst 8 keer werd “levenslang” uitgesproken. Hierin zitten 2 veroordelingen die in hoger beroep zijn uitgesproken. In 2007 is de straf levenslang ongeveer 6 keer opgelegd.

Levenslang veroordeelden in Nederland

In 2007 kent Nederland 35 personen die veroordeeld zijn tot de straf levenslang. Hiervan zijn inmiddels 4 gedetineerden niet meer in leven. Van de overigen zijn er 30 mannen, de enige vrouw is Lucia de B.

Van deze 31 veroordeelden zit Koos H. inmiddels al de meeste jaren achter zijn tralies. Deze inmiddels 58 jaar oude man is in 1982 veroordeeld voor marteling, verkrachting en moord op 3 meisjes. Hij bekende zijn daden pas in 1997. Gedurende zijn detentie word hij heen en weer geplaatst tussen gevangenschap en verblijf in een tbs kliniek.

De veroordeelde die op één na het langste “zit” is Cevdet Y. Hij schoot in april 1983 zes willekeurige mensen dood en verwondde vier mensen zwaar. Dit alles vond plaats in de bar ’t Koetsiertje in Delft.

Gratie

Gratie is niets minder dan het kwijtschelden, vermindering of verandering van de door de rechter uitgesproken straf. Een gratie verzoek kan (na het uitzitten van minimaal 20 jaar van de straf) worden ingediend bij de koningin, die een eventuele gratie verleend. Deze verzoeken worden door de koningin persoonlijk beoordeeld.

In Nederland is 21 jaar geleden voor het laatst gratie verleend. In 1986 kreeg Hans van Z. gratie, hij was in 1969 veroordeeld voor een 3 tal roofmoorden.

Speciaal was de gratie van 2 veroordeelden van “de drie van Breda”. Eén van deze drie veroordeelden was reeds overleden. De andere twee Duitse oorlogsmisdadigers, Fischer en Aus den Fünten werden, na een maatschappelijke discussie aan het begin van de jaren ’70, in 1989 in vrijheid gesteld. Zij hebben niet lang van hun vrijheid mogen genieten, zij stierven vrij snel na hun vrijlating.

Andere Europese landen met levenslang

Finland en Zweden zijn de enige landen binnen Europa, naast Nederland, die ook een levenslange strafmaat kennen. In Finland wordt na 12 tot 14 jaar voorlopige gratie verleend. Zweden kent de levenslange straf wel, maar de praktijk wijst uit dat gestraften eerder worden vrijgelaten.

Levenslang anno 2007

In december is de toezegging verkregen van minister Albayrak, dat een komend onderzoek moet uitwijzen of de huidige gratieprocedure voldoet. Ook zal moeten uitwijzen hoe de voltooiing van de levenslang gestrafte eruit moet zien, onder andere hoe is de rechtsbijstand van deze groep gedetineerden.