Taalverschillen tussen België en Nederland: vijf valkuilen

Zo op het eerste gezicht spreken Vlamingen en Nederlanders dezelfde taal. Toch liggen er wel degelijk valkuilen op de loer. Ondernemers die hun geluk over de grens willen beproeven, komen regelmatig voor verrassingen te staan. Haastig een Vlaamse website naar het noorden exporteren? Géén goed idee. Simpelweg het domein .be aan uw Hollandse homepage toevoegen? Doe ook maar liever niet. Taalverschillen tussen België en Nederland: het blijft een bron van misverstanden. Doe uw voordeel met de vijf belangrijkste valkuilen.

De toonzetting

“Als jij zin hebt in een onvergetelijke party, dan is evenement X the place to go. Wees er snel bij en bestel nu jouw tickets online! Je kunt direct betalen met je creditcard of iDEAL, maar pinnen aan de kassa kan ook.”

Wat denkt u? Nederlands of Belgisch Nederlands? Waarschijnlijk hebt u het al geraden. De belangrijkste triggers in deze tekst:

• Jij en jou. In Vlaanderen wordt nog relatief vaker gekozen voor u. Toch is ook het tutoyeren in opkomst, maar Vlaamse schrijvers zullen eerder kiezen voor ‘je’. Boven de rivieren is het gebruik van de benadrukte vormen ‘jij’ en ‘jouw’ de afgelopen jaren populair geworden. Nederlanders zijn nu eenmaal een direct volkje. Maar wat in Amsterdam hip en vlot overkomt, klinkt 150 kilometer zuidelijker al gauw overdreven of zelfs opdringerig.
• Anglicismen. Over het algemeen koesteren veel Belgen het Nederlands als een kostbare taalschat. Wat begrijpelijk is, want in een meertalig land heeft het Nederlands zich altijd staande moeten houden tegenover andere talen. Voor de Nederlanders ligt dat anders. De Nederlandse taal is voor hen niet meer dan een vanzelfsprekendheid. Geen wonder dus dat ze vol enthousiasme ‘hippe’ termen uit Amerika importeren. In Vlaanderen zijn woorden als cool en chill ook in opkomst, niet zelden tot grote ergernis van oudere generaties. Een gehoorapparaatje aanprijzen met anglicismen is dus geen aanrader.
• Betaaltermen. Pinnen of betalen met iDEAL? Hier laten de Nederlanders zich duidelijk in de kaart kijken. Wie de internationale markt op wil, zal altijd even op zoek moeten gaan naar de juiste betaaltermen. Belgen pinnen niet. Ze betalen ook niet met iDEAL, maar met bancontact.

Woorden met een verschillende lading

“Het was een enerverend dagje. Al om acht uur stond ze voor de deur om samen een rondje te gaan lopen.”

Het is een simpele verzuchting, maar toch zitten er twee valkuilen in. Herkent u ze? Het zijn de woorden enerverend en lopen, die in beide taalgebieden een verschillende betekenis hebben.

• Enerverend - België: op de zenuwen werkend, irritant. Nederland: kan ook positief zijn – opwindend, spannend
• Lopen - België: vaak gebruikt in de zin van hardlopen (anders: stappen, wandelen). Nederland: vaak gebruikt in de zin van wandelen (anders: hardlopen)

Het gevolg van dergelijke subtiele nuances is dat een Vlaming dezelfde tekst anders kan opvatten dan een Nederlander. De eerste zal concluderen dat het geen gemakkelijke dag is geweest, omdat de dame in kwestie al om acht uur in haar joggingpak aan de deur stond. De tweede zal eerder denken dat het een opwindende dag was die begon met een ochtendwandeling in de vroege morgen.

Uitdrukkingen

Vergelijk de volgende uitdrukkingen eens:

• Vijgen na Pasen
• Mosterd na de maaltijd

Beide uitdrukkingen betekenen hetzelfde, maar de eerste variant wordt in België gebruikt en de tweede in Nederland. Nog een paar voorbeelden:

Standaardnederlands, tussentaal en dialect

“Hoe noemt gij? Ik noem Jan.”
“Laat maar waaien dacht-ie, ik doe het lekker allemaal op zijn janboerenfluitjes.”

Op de bus vroeg een oude Leuvenaar aan een Nederlander: "Hoe noemt gij?" Het bleef even stil, want de Nederlander begreep niet meteen wat er bedoeld werd. Toen stak hij zijn hand en uit en antwoordde: "Frederik, aangenaam." Geert Van Istendael noemde het Verkavelingsvlaams, een tussentaal zoals die gesproken wordt in Thuis en in Familie. Hoewel geen Vlaming ervan zal opkijken, behoort deze gebruikswijze niet tot het Standaardnederlands. De correcte vorm is: “Hoe heet u? Ik heet Jan”.

Ook in Nederland wemelt het van de taalvormen die niet tot het Standaardnederlands gerekend kunnen worden. Kijk maar naar de tweede zin hierboven. Hij betekent zoveel als: “laat maar gaan dacht hij, ik doe het allemaal lekker rustig aan”.

Instanties en formaliteiten

“Indien u interesse hebt, kunt u een medewerker van onze vzw verwittigen”.
“Na zijn vwo-opleiding studeerde hij rechten aan de Universiteit Utrecht. Hij behaalde zijn masterdiploma en tot zijn vreugde werd hij aangenomen als aio.”

Is de eerste zin voor u gesneden koek? Grote kans dat u in België woont. Roept zin twee meer herkenning op? Geen twijfel mogelijk: uw wieg stond in Nederland. De triggers hier zijn de volgende termen:

• Vzw (België): stichting
• Verwittigen (België): ook wel bekend in Nederland, maar niet vaak meer gebruikt. Populairder is daar ‘waarschuwen’ of ‘op de hoogte stellen’.
• Vwo-diploma (Nederland): onderwijstype vergelijkbaar met het aso in België.
• Aio (Nederland): een assistent in opleiding aan een Nederlandse universiteit, die gedurende een periode van meestal vier jaar tracht te promoveren (België: doctoreren).

Andere taalvoorkeuren en verschillen

Tot slot

De taalverschillen tussen België en Nederland zijn verraderlijk. Kleine nuances leiden maar al te gemakkelijk tot onbegrip. Heeft u een teambuildingsuitje gepland waarbij vijf kilometer lopen op het programma staat? Grote kans dat de Vlamingen in hardloopkleding verschijnen en de Nederlanders in wandeltenue. Krijgt een Nederlandse relatie van uw telefoniste het advies om zich “tijdens openingsuren te melden aan het onthaal en de nodige attestaties mee te brengen”? Grote kans dat hij eerst even op Google moet rondstruinen.

Pioniers die succesvol de grens over willen steken, zijn dus vast gewaarschuwd. Uw website een-op-een overplanten naar de buren is een absolute no-go. Gaat u voor niets minder dan internationaal succes? Pak dan van tevoren altijd even de Van Dale erbij om zeker te weten dat u correct Nederlandse termen gebruikt. Of neem een professioneel copywriter in de arm voor een grenzeloze service.