Effectieve communicatie: Assertiviteit

Effectief communiceren kan vele deuren openen, zowel in het bedrijfsleven als in je persoonlijk leven. Weten wat de beste manier is om je boodschap over te brengen aan iemand anders kan een waardevolle eigenschap zijn. Een boodschap op de verkeerde toon overbrengen of de verkeerde stellingen hanteren kan ertoe leiden dat de luisteraar de informatie enkel zal horen maar de boodschap niet zal begrijpen.

Vier communicatietypes

Er zijn vier fundamentele communicatiestijlen: passief, agressief, passief-agressief en assertief. Het gebruik van de eerste drie stijlen zal vaak leiden tot ongewenste resultaten, vooral voor diegene die de boodschap overbrengt.

Passieve communicatie

Bij een passieve communicatiestijl zal de spreker zijn ware gedachten en gevoelens ontkennen. De passieve communiceerder gelooft niet in zijn eigen waarde en heeft meestal een laag zelfbeeld. Deze sprekers gebruiken een verontschuldigende manier van praten, vermijden oogcontact en vertonen een ingezakte houding.

Agressieve communicatie

De agressieve communicatiestijl wordt gebruikt door sprekers die volledig in staat en bereid zijn om zijn gedachten en gevoelens te delen, maar houden er geen rekening met welk effect deze boodschap kan hebben op de luisteraar. Deze stijl van communicatie is openhartig en neigt al meer naar tactloosheid en directheid. Bij agressieve communicatie zal de spreker proberen om de luisteraar te manipuleren met schuldgevoelens of intimidatie. Veel zinnen van deze spreker zijn voorzien van "u" stellingen en gaan vaak gepaard met beschuldigingen.

Passief-agressieve communicatie

De passief-agressieve communicatie stijl is een combinatie van de eerste twee stijlen. De spreker vermijdt confrontatie door te spreken in vage termen of net te zeggen wat de ander wil horen. Deze manier van communiceren wordt vaak gebruikt door mensen die zullen manipuleren om te krijgen wat ze willen in plaats van dit te uiten door middel van wensen en gevoelens. Sarcasme is een veel gebruikt hulpmiddel bij passief-agressieve communicatie.

Assertieve communicatie

De assertieve communicatiestijl hanteert directe en eerlijke uitspraken. De spreker zal zich verwoorden op een tactvolle manier en houdt rekening met de gevoelens van de luisteraar. De assertieve communicator is zelfverzekerd en bereid om compromissen te sluiten. Omdat een assertieve communicator voor zichzelf opkomt in een niet-confronterende manier is hij niet gemakkelijk te manipuleren.

Technieken voor assertieve communicatie

• Als je nog gewoon bent om te communiceren op een assertieve manier zal het in het begin een beetje onwennig lijken. Dit is heel normaal, maar zodra je deze stijl onder de knie hebt zal het een boost aan zelfvertrouwen geven.
• Hanteer een rechte houding, ongeacht of je rechtstaat of neer zit. Houd de schouders naar achter en het hoofd recht. Je oefent dit best even voor de spiegel op momenten dat er niemand in de buurt is. Hoe meer je dit oefent, hoe meer je deze houding op een natuurlijke manier zult aannemen. Om zelfvertrouwen uit te stralen heb je immers best geen stijve houding.
• Maak oogcontact tijdens het gesprek. Probeer niet te staren maar kijk de mensen aan met wie je communiceert.
• Actief luisteren is essentieel. Assertieve communicatie draait om het wederzijds respect van alle partijen die deelnemen aan een gesprek. Toon de spreker dat je aandacht geeft aan wat er wordt gezegd door af en toe te knikken.
• Probeer het volume van de conversatie gemiddeld te houden en articuleer duidelijk. Mompelen of zacht spreken kan een verkeerde boodschap overbrengen aan de luisteraar.
• Spreek vanuit de “ik” vorm. “Ik vind”, “Ik denk dat”, op die manier toon je aan dat je het onderwerp beheerst.
• Streef naar een win-win situatie van het gesprek. Een assertieve communicator is bereid om compromissen te sluiten indien nodig.
• Het is niet verkeerd om eens “nee” te zeggen als je het oneens bent met een bepaald verzoek. Het is hier ook niet nodig om je beslissing te verklaren. “Nee” zeggen is noodzakelijk voor het creëren van zelfvertrouwen en zal je tijd en energie geven.
• Zeg wat je denkt maar doe dit op een diplomatische manier. Probeer de gevoelens van een andere niet te schenden, net zoals je wilt dat de andere jouw gevoelens niet zal schenden.

Hoe word ik een assertieve spreker

Zoals zo veel dingen in het leven is het noodzakelijk dat je eerst erkent dat je huidige manier van communiceren niet zo effectief is als je wel zou willen. Je zal je eigen stijl misschien wel herkennen tussen de reeds opgesomde, minder effectieve stijlen van communicatie eerder in dit artikel. Als dit het geval is hoef je niet te vrezen want je bent zeker niet alleen.

Er bestaan veel mogelijkheden tot het verbeteren van een assertieve houding. Om te beginnen kan je al eens nagaan of hogescholen of universiteiten in de streek assertiviteitstrainingen of cursussen in interpersoonlijke communicatietechnieken aanbieden. Sommige werkgevers bieden dit ook zelf aan. Daarnaast zijn er ook veel zelfhulpboeken beschikbaar over dit onderwerp.

Als je van nature een vrij passief persoon bent en je merkt dat je niet in staat bent om zelfs de meest elementaire technieken onder de knie te krijgen, kan je overwegen om begeleiding in te schakelen die je zal helpen bij het stimuleren van het gevoel van eigenwaarde. Als je een beter zelfbeeld kunt ontwikkelen zal het gemakkelijker worden om je eigen gedachten en overtuigingen over te dragen, wat de essentie is van assertieve communicatie.