Gebruiken rond sterven en dood: humanisme

Het humanisme is geen religie. Humanisten gaan uit van het gezonde verstand van de mens. Volgens het humanisme is er geen God, geen schepping en geen hogere bedoeling van het leven. Humanisten hechten belang aan hun eigen denkvermogen, hun zelfstandigheid en hun vrijheid. Hier wil ik de humanistische gebruiken rond sterven en dood bespreken.

Ideaal

Het ideaal van het humanisme is zelfverwerkelijking en zelfontplooiing van de mens in solidariteit met anderen. Het streven van het humanisme is een samenleving waarin vrijheid, verdraagzaamheid en medemenselijkheid centraal staan.

Ziekte

Doordat humanisten grote waarde hechten aan persoonlijke zelfstandigheid en vrijheid en ziekte deze zelfstandigheid en vrijheid aantast, is ziekte een lastig punt. Ziekte hoort voor humanisten bij de onvermijdelijke problemen van het leven. Humanisten hechten grote waarde aan de menselijke waardigheid, daarom worden zieken goed verzorgd. Zieken moeten de ruimte hebben hun eigen beslissingen te nemen. Niet alles wat medisch gezien gedaan kan worden, moet ook gebeuren, de bepalende factor is de menselijke waardigheid.

Rond het afscheid

Humanisten vinden het leven hier op aarde belangrijk. Alleen hier en nu kun je vorm geven aan je leven, dus wat hier en nu is, is belangrijk. Dit noemen ze levenskunst. De dood maakt dat het leven begrensd is. Door de eindigheid van het leven is de tijd kostbaar. Levenskunst heeft betrekking op het totale leven, dus inclusief het sterven.

Rituelen

Er zijn geen vastgestelde regels of rituelen. Met betrekking tot afleggen en opbaren, de uitvaart, begraven of cremeren, alles mag. Eenmalige zelfbedachte rituelen kunnen ook en er zijn werkgroepen die mensen bij het bedenken van zo'n eenmalig, strikt persoonlijk ritueel, kunnen helpen.

Euthanasie en orgaandonatie

Levenskunst heeft betrekking op het totale leven, dus inclusief het sterven. Ook hier staat het maken van eigen keuzes voorop. Euthanasie kan daarom deel uit maken van levenskunst. Stervenden kunnen steun krijgen van humanistisch raadslieden.

Humanisten zijn niet tegen orgaandonatie. Ze bekijken orgaandonatie vanuit een maatschappelijk perspectief: heeft iedereen dezelfde kansen op een gedoneerd orgaan en zijn er maatschappelijke structuren (bijv. ernstige armoede) waardoor orgaandonatie voor sommige mensen minder vrijwillig is dan voor anderen.

Humanistisch raadsman of raadsvrouw

Een humanistisch raadsman of raadsvrouw zal een vertrouwensrelatie met de zieke aangaan. Zoiets kost tijd, daarom is het belangrijk dat de zieke zo vroeg mogelijk verteld wordt dat dit tot de mogelijkheden behoort. De raadsman of raadsvrouw zal proberen die krachten in de zieke te activeren die nodig zijn om weer grip te krijgen op zijn/haar situatie, zodat de zieke zijn/haar eigen keuzes kan maken.

Na de dood

De meeste humanisten gaan ervan uit dat er na de dood niets meer is.

Bidden

Er is een religieuze en een niet-religieuze humanistische stroming. De religieuze stroming gelooft wel in het bestaan van een God, maar vinden de menselijke waarden belangrijker. In de niet-religieuze stroming vinden we atheïsten en agnosten. Atheïsten ontkennen het bestaan van een god, agnosten stellen dat ze niet weten of er een god is. Er is ook een humanistische stroming binnen de islam, de Alevieten.