Selectieprocessen bij een boodschap

Als mensen sturen en ontvangen we boodschappen, maar toch komen heel veel boodschappen niet of aangetast over. Dit komt omdat de ontvanger van de boodschap vaak slechts delen uit een boodschap selecteert en deze zelf nog wat aanpast naar zijn eigen leefwereld. In de praktijk kunnen er dan ook vier selectieprocessen onderscheiden worden. Deze zijn: selectieve aandacht, selectief waarnemen, selectief aanvaarden en selectief onthouden.

Selectieve aandacht

Omdat onze ogen veel meer opvangen dan dat onze hersenen kunnen verwerken in ons gezichtscentrum, zijn we als mens wel verplicht om indrukken die we opvangen te herleiden tot een aanvaardbaar aantal. Zo kunnen mensen uit een heleboel signalen en ruis de gewenste informatie halen. Echter kan het ook zijn dat mensen door middel van een beperking (denken we aan slechte ogen, gehoor, stoornissen... ) gehinderd worden in het ontvangen van zintuigprikkels en de omzetting ervan. Psychologisch gezien zijn we echter door de denkschema's die we gebruiken om ons leven snel te organiseren dus ook geneigd om deze een rol te laten spelen in de manier voor wat we aandacht zullen hebben en welke dingen we eerder links zullen laten liggen.

Selectief waarnemen

Onze waarnemingen van iets worden sterk beïnvloed door 2 belangrijke factoren. Deze zijn voor het eerst dat we vanuit onszelf een betekenis zullen toevoegen aan ervaringen die we vroeger hebben meegemaakt. Dit zal dus ook er voor zorgen dat als we woorden horen of iets meemaken, door eerder toegelegde betekenissen in onze hersenen de boodschap selectief zullen waarnemen. Een tweede opvallende eigenschap is dat boodschappen niet altijd door vroegere betekenissen zullen worden beïnvloed, maar dat we ook persoonlijke verwachtingen hebben en die zullen gebruiken om allerlei situaties en figuren te vervolledigen. Een voorbeeld hiervan is deze afbeelding, waarvan velen meteen aan een zon zullen denken, maar dit daarom helemaal niet hoeft te zijn.

Selectief aanvaarden

Om dit begrip te demonstreren kunnen we het beste denken aan een roker die ondanks tegenstrijdige berichten op een pakje sigaretten ('roken is dodelijk') toch er voor blijft kiezen om deze boodschap in dit geval niet te aanvaarden. Hij of zij kan er in dit geval vanuit gaan dat roken niet echt slecht hoeft te zijn omdat het gezellig is of omdat het zou helpen tegen stress. Uiteindelijk selecteert deze persoon dus wat hij werkelijk wilt aanvaarden (of helemaal niet) in een boodschap die hij krijgt. Een ander voorbeeld is reclame in de media, waar sommige mensen door bepaalde slogans van producten beïnvloed worden en anderen weer totaal niet.

Selectief onthouden

Stel dat je net ooggetuige was bij een ongeval. Wanneer je dan als getuige verslag moet uitbrengen bij de politie zal je bepaalde dingen kunnen vermelden en andere niet onthouden hebben. Opvallend is dat zaken die op dat moment stroken met jouw overtuigingen en meningen gedetailleerder zullen kunnen verteld, terwijl andere vaker uit het oog en gedachten worden verloren. Hiernaast onthouden we ook selectief ten opzichte van de dingen die we vroeger hebben meegemaakt. Een volwassen persoon kan zich bijvoorbeeld nog gemakkelijk bepaalde zaken uit de kindertijd herinneren en andere totaal vergeten zijn.