Balans tussen werk en vrije tijd: meer of minder werken

Het is absoluut geen schande om minder uren te werken, zeker als het gaat om onze gezondheid. De discussie over stress, constante bereikbaarheid, overwerk en burnout toont immers aan, wat de mogelijke gevolgen van een te zware arbeidsbelasting kunnen zijn. Maar te weinig werk kan de mentale en fysieke gezondheid ook schaden. De optimale werktijd verschilt uiteraard van persoon tot persoon. De regels omtrent meer of minder werken zijn vastgelegd in de Wet Flexibel Werken (WFW). Wie meer of minder wil gaan werken, moet dat overigens schriftelijk aanvragen bij zijn werkgever.

Inhoud

• Sommige klachten vaker bij langere werktijden
• Wie te lang werkt, wordt sneller ziek
• Ook korter werken, kan de gezondheid schaden
• Ook preventie heeft te lijden van minder werkuren
• In deeltijd werken kan een probleem zijn
• Permanent bereikbaar: de waanzin van de mobiele telefoon
• Korte pauzes bieden beter herstel
• Niet alleen het aantal uren is van belang
• Werken in ploegendienst

Sommige klachten vaker bij langere werktijden

Na ongeveer 8 uur werken daalt de effectiviteit aanzienlijk. Vermoeidheid en slechte concentratie nemen toe, evenals het risico op ongevallen. Slapeloosheid, rugpijn, maagklachten, het zijn slechts drie van de ziektebeelden waarvan de frequentie toeneemt bij langere werktijden:

• zo lijdt een op de drie werknemers met een wekelijkse arbeidstijd van meer dan 48 uur aan slaapstoornissen. Bij werktijden van 20 tot 36 uur bijvoorbeeld, is dat beduidend minder;
• last van vermoeidheid en lusteloosheid heeft meer dan de helft van de mensen met een werkweek van meer dan 48 uur. Bij degenen die 20 tot 36 uur per week werken, is dat slechts 44 procent;
• ook depressie, prikkelbaarheid, gehoorverlies, maagklachten, huidirritatie en problemen met de bloedsomloop, komen vaker voor bij een langere werkweek.

Wie te lang werkt, wordt sneller ziek

Het merendeel van de mensen werkt 36 uur of zelfs meer zonder dat de gezondheid daaronder lijdt. Maar als het aantal werkuren meer dan 40 bedraagt, dan kan dat al snel een fysieke en mentale belasting worden. Zeker als daar ook nog eens belastende factoren uit het privéleven bijkomen. Maar waar de extra belasting ook vandaan mag komen, één ding is duidelijk: wie te veel werkt, lijkt sneller ziek te worden.

Ook korter werken, kan de gezondheid schaden

Als je minder dan 30 uur per week werkt, is dat niet per definitie gezonder. Het is dan nog maar de vraag hoe intensief dat werk in die korte tijd is. En wat doe je dan in de rest van de tijd? Het werk biedt doorgaans een gelijkmatig ritme, wat vaak nuttig kan zijn voor mensen die moeite hebben om hun dag zelf in te delen en te plannen. Voor de meeste mensen is meer vrije tijd een zegen. Het doet hen goed in alle opzichten. Bij sommigen echter, bestaat het gevaar dat ze te veel ondernemen in hun vrije tijd, bijvoorbeeld wanneer ze als mantelzorger de zorg voor familieleden hebben. En dat kan ook stressvol zijn.

Ook preventie heeft te lijden van minder werkuren

Paradoxaal genoeg, kan ook ziektepreventie te lijden hebben van minder werkuren. Wie minder werkt, heeft weliswaar meer tijd om naar de dokter te gaan, maar vaak ontbreekt het geld dan juist daarvoor. Want steeds meer kosten in de gezondheidszorg moeten zelf betaald worden. Onderzoek toont aan dat mensen die minder verdienen, vaker getroffen worden door ziekten en kwalen. Toch gaan ze minder vaak naar de dokter. Dit geldt vooral voor mannen. Overigens nemen ook sportieve activiteiten evenredig met het inkomen af.

In deeltijd werken kan een probleem zijn

’s Middags tegen 1 uur op kantoor vertrekken en een uurtje later je twee jaar oude dochter bij de kinderopvang ophalen: werken in deeltijd kan de combinatie van werk en gezinsleven zomaar mogelijk maken. Maar de praktijk is dat het werk om 1 uur vaak nog niet gedaan is. De komst van de smartphone maakt dat veel werknemers in principe altijd beschikbaar zijn. Dat kan snel uit de hand lopen waardoor de scheidslijn tussen werk en vrije tijd vervaagt.

Permanent bereikbaar: de waanzin van de mobiele telefoon

Een zegen toch, die nieuwe arbeidscultuur? Nu al sluitingstijd? Vergeet het maar! De prestatie die werknemers in deeltijd moeten leveren, is vaak hoger dan ze zich eigenlijk kunnen veroorloven tijdens reguliere werktijden. Vooral als ze datzelfde werk vroeger full-time deden. Het gros van de deeltijdwerkers is in principe permanent bereikbaar. Dat leidt ertoe dat velen nog van huis uit werken, terwijl tegelijkertijd de dochter op schoot wil kruipen. De vervaging van werk en vrije tijd vraagt een hogere belasting. Alleen voor minder geld.

Korte pauzes bieden beter herstel

Pauzes waren in de arbeidsethiek altijd al een omstreden thema. Hoeveel voordeel ze bieden, is decennialang fel bediscussieerd. Zeker is volgens arbeidsdeskundigen wel, dat de herstelwaarde van een pauze aan het begin het grootste is. Daarom moet worden aangenomen dat meerdere korte pauzes meer opleveren dan één lange pauze. Ook is niet altijd een pauze in de klassieke zin nodig. Soms is het al genoeg om van activiteit te veranderen en iets minder veeleisends te doen.

Niet alleen het aantal uren is van belang

Het aantal arbeidsuren heeft uiteraard een belangrijke invloed op onze gezondheid. Maar niet altijd zijn ze de enige doorslaggevende factor. Hoe het werk wordt verdeeld, hoe inspannend het werk is en hoe de sfeer op het werk is, al die zaken bepalen samen of het werk voor de gezondheid al dan niet een belasting is.

Werken in ploegendienst

Zo kan bijvoorbeeld werken in ploegendienst, vooral tijdens de nachtdienst, talrijke klachten met zich meebrengen die zich zelfs al voordoen bij kortere werkduur: slapeloosheid, maag- en darmproblemen en hart-en vaatziekten komen het meest voor. Maar onderzoek heeft ook aangetoond dat goed geregelde ploegendienst zonder gevolgen voor de gezondheid van werknemers kan blijven.

Lees verder

• Flexwerk, vloek of zegen?
• Overwerk en overwerkvergoeding
• Snel verdienen met weinig werk
• Thuiswerken: het nieuwe werken?