Blauwe ogen: een intelligente verschijning!

In Nederland vind je genoeg mensen met blauwe ogen. Van staalblauwe ogen tot donker blauw en van oogkleuren waar veel blauw in zit verwerkt tot subtiele spikkels blauw. In Nederland vind je de blauwe oogkleur in allerlei variaties en komt deze kleur tevens het meest voor. Ook grijze, groene en bruine oogkleuren komen in Nederland voor, echter wel in mindere mate. Wat weet men over blauwe ogen en welke leuke feitjes zijn tot dusver de revue gepasseerd?

Oogkleur

De kleur van je oog beperkt zich eigenlijk maar tot een heel klein gedeelte, namelijk je iris of regenboogvlies. De iris is het gedeelte dat om de pupil van je oog zit en is bij veel licht duidelijk te zien. In Nederland vinden we veel verschillende soorten kleuren als het gaat om de iris. Bruin komt wereldwijd het meest voor en is de dominante kleur. In Nederland is dat echter niet het geval en komt de blauwe oogkleur het meest voor. Groen, grijs, bruin en alle overige kleuren komen het minst voor in Nederland. Natuurlijk zijn er veel variaties en nuances in oogkleuren te onderscheiden. Niet iedereen heeft die diepblauwe oogkleur.

Blauwe ogen en intelligentie

Zijn blondjes nou echt zo dom zoals men vaak suggereert? Volgens onderzoek is dit niet het geval. Blonde mensen hebben vaak blauwe ogen, en blauwe ogen suggereren intelligentie. Volgens Amerikaans onderzoek zijn blauwe ogen een blijk van een hoger IQ. Mensen met blauwe ogen blijken een groter talent te bezitten voor strategisch denken. Mensen met lichte ogen presteren op dat vlak ook beter, maar mensen met blauwe ogen in het bijzonder. Hoe dit kan weet niemand, maar wellicht komt het antwoord na meer onderzoek aan het licht.

Een grote familie

Een team van Deense wetenschappers zijn tot de conclusie gekomen dat mensen met blauwe ogen een grote familie van elkaar zijn. Mensen met blauwe ogen hebben namelijk allemaal dezelfde voorouders. Blauwe ogen zijn een mutatie op de oorspronkelijke bruine ogen. Deze mutatie vond jaren geleden plaats. Bruine ogen hebben veel melanine in de iris. Door melanine wordt de kleur donkerder, vaak is dat bruin. Soms kan er ook minder melanine in de iris komen. In dat geval heb je lichtbruine ogen. Als er heel erg weinig melanine in de iris zit lijken je ogen blauw en als dat beetje pigment is ''samengeklonterd'' lijken je irissen eerder grijs.

Mensen met blauwe ogen hebben dus erg weinig melanine in het oog. Nu is het zo dat het niveau van melanine bij mensen met bruine ogen erg kan variëren. De één heeft erg donkere ogen, de ander heeft ze lichtbruin. Bij mensen met blauwe ogen komt dit, volgens de onderzoekers, bijna niet voor. Mensen met blauwe irissen hebben allemaal éénzelfde hoeveelheid melanine in het oog. Melanine wordt aangemaakt door een bepaald gen. Als je een ander gen hebt voor het aanmaken van melanine zal je dus ook een andere oogkleur moeten hebben. Bij mensen met blauwe ogen is dat niet het geval en dus denken de onderzoekers dat de genen voor het maken van blauwe ogen bij mensen met blauwe ogen allemaal hetzelfde is, en dus allemaal dezelfde voorouders delen.

Wat is de meest voorkomende oogkleur?

Waarom blauwe ogen zich zo gigantisch hebben verspreid in Europa blijft een raadsel. In Nederland heeft ongeveer 80% een lichte oogkleur, echter moet er wel een onderscheid gemaakt worden tussen noord en zuid. In het noorden van Nederland (Groningen en Friesland) is de lichte oogkleur meer aanwezig dan in het zuiden. Ook in het noorden van Duitsland ligt het percentage hoog: ongeveer 75%. Als we steeds verder naar het noorden kijken wordt het ook steeds blauwer (lichter). In Estland heeft bijna iedereen een variatie van de blauwe oogkleur: 99% van de Estse bevolking heeft de blauwe iris. In Scandinavië hebben ook veel mensen blauwe ogen, maar ook de groene oogkleur komt hier veel voor. In Amerika lijkt de oogkleur veel voor te komen maar dat is maar schijn. Slechts 16.6% (ongeveer 1 op de 6) heeft daar een blauwe oogkleur. De bruine oogkleur komt in de Verenigde Staten veel vaker voor. In Afrika, de meeste landen van Zuid-Amerika en Azië zijn blauwe irissen vrijwel niet aanwezig.

Bron: Vkem, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Blauwe irissen als baby

Veel mensen die op latere leeftijd in het bezit zijn van donkere irissen, hadden in hun eerste levensjaar blauwe ogen. Dit komt doordat de hoeveelheid aan melanine nog niet volledig aanwezig was in het regenboogvlies. Je DNA bepaalt hoeveel melanine er vrij gaat komen. Als je DNA een code heeft voor 'veel melanine aanmaken'' zullen je ogen bruin worden. Als je echter DNA hebt voor blauwe ogen zul je niet, tot nauwelijks extra melanine aanmaken als je ouder wordt. Deze ogen blijven dus blauw. Mensen met DNA voor (licht) groene ogen maken ook weinig extra melanine aan. De mens is niet uniek als het gaat om blauwe ogen. Ook kittens hebben vaak blauwe ogen in hun eerste levensfase. De oogkleur kan later veranderen naar groen, amber of bruin.

Blauwe ogen en dominantie

Het schijnt dat, hoe donkerder de ogen, hoe dominanter iemand wordt gevonden. Dit geldt echter alleen voor mannen met bruine ogen. Bij vrouwen met bruine ogen is dit verschijnsel niet gevonden. Waarschijnlijk kwam men tot deze conclusie dat het gen voor bruine ogen dichter bij de genen ligt voor typisch mannelijke gelaatstrekken. Een brede kaak en ogen die dichter bij elkaar staan wordt als dominant bestempeld. Blauwe ogen liggen verder van deze genen af.

Blauwe kleurlenzen

De populairste kleurlens is al jaren de kleur blauw. Dit komt waarschijnlijk omdat men denkt dat de blauwe oogkleur een zeldzame oogkleur is. Als iets zeldzaam is, wordt dit vaak gewaardeerd. Denk bij zeldzaamheid ook aan de zeven schoonheden. De eerste ''schoonheid'' is donker haar met lichte ogen, of licht haar met donkere ogen. De combinaties zijn zo gekozen omdat ze het meest zeldzaam zijn.