Wat is faalangst?

Er zijn allerlei soorten angst. Iedereen is wel eens angstig. Zo hebben sommige mensen last van hoogtevrees. En zijn sommige mensen bang voor water. mensen kunnen dus in allerlei situaties angstig zijn.

Angst

Angst als waarschuwing

Soms heeft angst een doel. Bijvoorbeeld als je bang bent voor een ongeluk of voor gevaar. Je lichaam reageert op dreigende situaties. Stel, je steekt een weg over en ziet ineens een auto op je afkomen. Je moet nu razendsnel kunnen denken en reageren. Dat kost extra energie. Je lichaam produceert daarom vliegensvlug een aantal hormonen om het lichaam beter en sneller te laten handelen. Hormonen zijn stoffen die door klieren in het lichaam worden afgescheiden en een prikkelende werking hebben op een aantal organen. Ze versnellen je hartslag en je ademhaling, ze verhogen je bloedruk en je laten transpireren. Ze prikkelen de spieren om tot actie over te gaan. Dezelfde hormonen zorgen ervoor dat ook de hersenen beter gaan werken. Je kunt daardoor beter en sneller nadenken. In het geval van een naderende auto is dat beslissen om zo snel mogelijk weg te rennen. Angst is in dit voorbeeld van levensbelang. Zonder angst had je niet zo snel kunnen denken en reageren en was je misschien wel net te laat geweest.

Angst om te falen

Het lukt toch niet

Er bestaan verschillende soorten angst. Dit artikel gaat over faalangst. Dat is de angst om te falen, de angst dat iets niet zal lukken. Je kunt er in verschillende situaties last van hebben. Faalangst komt veel voor op school. Dat is niet zo verwonderlijk, want kinderen moeten constant prestaties leveren. Ze krijgen voortdurend proefwerken, beurten en taken. Leerlingen met faalangst zijn bang dat ze bepaalde taken niet aankunnen. Ze denken dan van tevoren dat ze het niet redden. Het is beslist niet zo dat faalangstige kinderen dom zijn of hun best niet doen. Ze zijn vaak best slim en leren meestal extra goed. Maar tijdens een proefwerk weten ze plotseling niet meer en kunnen ze alleen nog maar aan vervelende dingen denken.

Nare Gevolgen

Kinderen met faalangst zijn niet alleen bang voor een proefwerk of beurt, maar ook voor de gevolgen van een slechte prestatie. Veel kinderen denken dan:

• Ik haal vast een dikke onvoldoende, dus moet ik het volgende proefwerk heel goed maken. Er mag dan niet fout gaan.
• Ik krijg vast en zeker een slecht rapportcijfer voor bijvoorbeeld geschiedenis. Ik mag dus voor de andere vakken geen slechte cijfers halen. Anders blijf ik misschien wel zitten.
• Pestkoppen zullen het me wel weer inpeperen. Zij vinden het altijd geinig als ik een drie of vier haal.
• Als ik een slecht cijfer haal, moet ik dat gezeur van mijn moeder weer aanhoren en misschien moppert de meester dan ook weer op me.

Veel kinderen worden gepest om hun slechte cijfers. Het kind word van deze gedachten alleen nog maar angstiger.

Faalangst herkennen

Hoe reageert het lichaam?

Faalangst kun je aan bepaalde symptomen herkennen. Symptomen zijn verschijnselen die optreden bij een bepaalde gebeurtenis. Een kind weet altijd precies wanneer het weer zover is. Hij merkt het dan aan zijn lichaam. Het hart klopt sneller en ook de ademhaling is sneller als normaal. Handen en voeten worden warm of koud. Het zweet breekt je dan uit en je krijgt vochtige handen. Soms trillen ze zelfs. Meestal heb je dan ook last van een vervelend gevoel in je buik. Het rommelt daar en je voelt steken. Dit wordt veroorzaakt door kramp in je maag en darmen. Je moet dan ook vaker naar het toilet.

Negatief denken

Het belangrijkste symptoom van faalangst is dat je niet meer goed kunt nadenken. Het lijkt wel alsof je hersens leeg zijn. Dat is niet zo, maar door de spanning kun je niets meer herinneren van wat je hebt geleerd. Er spoken alleen maar akelige gedachten door je hoofd over dikke onvoldoendes, slechte rapporten en zeurende ouders. Juist omdat die vervelende gedachten overheersen, ben je niet in staat rustig aan de leerstof te denken.

Een op de vijf leerlingen

Sommige scholieren denken dat ze de enige zijn met faalangst, maar twintig procent van alle kinderen uit groep acht heeft er wel eens last van. Dus 1 op de vijf kinderen heeft soms last van faalangst. Als kinderen er achter komen dat ze niet de enige zijn is dat meestal een opluchting.

Taboe

Kinderen of volwassenen met faalangst praten bijna nooit over hun probleem. Mensen hebben het nu eenmaal niet graag over hun zwakke kanten. Ze praten liever over dingen waar ze goed in zijn. Faalangst is ook nog een beetje taboe. Het is iets waarvan mensen vinden dat je er niet over moet praten. Anderen hoeven toch niet te weten wat jouw zwakke plekken zijn. Mensen met faalangst vinden het ook heel moeilijk om erover te praten. Anderen begrijpen hun probleem vaak niet. Anderen zeggen “ Ach, wind je niet zo op, iedereen is wel eens angstig. Maar zo eenvoudig is dat niet.

Drie soorten faalangst

Niets meer weten

Volgens psychologen bestaan er drie soorten faalangst. Een psycholoog is iemand die probeert te begrijpen hoe mensen in bepaalde situaties denken en reageren. De eerste soort is cognitieve faalangst. Dat is faalangst die met het verstand of met kennis te maken geeft. Bij deze vorm van faalangst kun je je tijdens een proefwerk niets of bijna niets meer herinneren van wat je hebt geleerd. Het is dan net alsof je alles kwijt bent.

Geen woord meer kunnen zeggen

De tweede soort is sociale faalangst. Dat is faalangst die te maken heeft met je omgang met mensen. Sociale faalangst krijg je als je bang bent voor wat anderen van je denken. Het kan dan gebeuren dat je midden in een gesprek stilvalt. Je weet plotseling niet meer wat je wilt zeggen. Het gevolg is vaak dat je de volgende keer je mond maar houdt.

Verkrampen

De derde soort is motorische faalangst. Dat is faalangst die met je motoriek te maken heeft. Motoriek is de manier waarop je beweegt.

Meer soorten faalangst tegelijk

Het komt regelmatig voor dat mensen gelijktijdig last hebben van verschillende soorten faalangst. Twee voorbeelden.

• Je staat in de snackbar en je moet lang wachten. Als je dan eindelijk aan de beurt bent, weet je van de schrik niet meer wat je wilde bestellen (cognitieve faalangst). Bij het afrekenen laat je van de zenuwen ook nog eens al je geld vallen (motorische faalangst).
• Je moet een spreekbeurt houden, en je bent bang dat je je tekst niet meer weet (cognitieve faalangst) en dat dan de klas je uitlacht (sociale faalangst).

Positieve faalangst

Faalangst leidt meestal tot slechte prestaties. Een onvoldoende op school, een nederlaag met sporten, een blunder of iets anders onplezierigs. Het zorgt in ieder geval voor een negatief resultaat en wordt daarom negatieve faalangst genoemd. Het klinkt misschien gek, maar angst voor een proefwerk, een beurt of een wedstrijd kan ook tot goede prestaties leiden. Dus tot een positief resultaat. Je spreekt dan van positieve faalangst.

Gevolgen

Negatief denken

Mensen met faalangst denken vaak negatief over zichzelf. Bijvoorbeeld: ik kan niets, ik ben een nul. Het is moeilijk daar vanaf te komen. Want iedere mislukking is voor hen weer een bewijs. Ze zeggen dan: zie je wel dat ik het kan. Maar ze blijven ook bij het goede resultaat negatief denken. Faalangst zorgt dus voor weinig zelfvertrouwen. dat wil zeggen op je eigen mogelijkheden. Dus weten dat je iets kunt.

Nare gevoelens

Mensen met faalangst onderschatten zichzelf. Ze denken dat ze minder of slechter presteren dan in werkelijkheid het geval is. Ze voelen zich meestal ook minder dan anderen. Mensen bij wie vaak iets mislukt, kunnen allerlei nare gevoelens krijgen. Ze zijn niet alleen angstig en zenuwachtig, maar ook verdrietig of woedend. Veel mensen worden pessimistisch en bekijken alles van de ongunstige kant. Ze kunnen zich een positief resultaat niet voorstellen.

Faalangst en anderen

Er wordt meestal weinig rekening gehouden met mensen die faalangst hebben. Dat gebeurt niet expres, maar gewoon omdat ze het niet weten. Voor mensen met faalangst is dat heel vervelend.

Goede tips

Je raakt faalangst meestal pas kwijt nadat je een aantal goede resultaten hebt behaald. Goede prestaties zul je zelf moeten leveren. Er zijn wel tips om de kans op faalangst te verminderen.

Tip 1: ontspan en denk positief

Om de spanning en angst wat weg te nemen is het goed regelmatig te ontspannen. Dat kan op veel verschillende manieren. Je kunt ontspanningsoefeningen doen, sporten, wandelen met de hond, televisie kijken, of muziek luisteren. Ademhalingsoefeningen zijn ook heel goed. Want angstige mensen ademen veel te snel. Probeer eens rustig in en uit te ademen. Dat ontspant. denk vooral aan dingen die goed zijn gegaan en niet aan de dingen die fout gingen.

Tip 2: probeer zelfvertrouwen te krijgen

Veel kinderen raken in paniek als ze de vragen van het proefwerk zien. Als vraag 1 en 2 moeilijk zijn, zien ze het al niet meer zitten. Maar je hoeft de vragen niet per se in een bepaalde volgorde te maken. Maak eerst de makkelijkste, dat geeft zelfvertrouwen. Je krijgt dan het idee dat je het wel kunt. De moeilijkere vragen lijken dan ineens veel makkelijker. Bovendien heb je dan in ieder geval een aantal vragen goed. Mensen hebben vaak last van faalangst, omdat ze hun doel te hoog stellen. Het is niet nodig altijd een acht te halen. Zeker niet als je daar angstig van wordt. Het is dan verstandig met een zes of zeven genoegen te nemen. Dat geldt ook voor sportprestaties. Als je in de kopgroep altijd faalangst krijgt, kun je beter kalmer aan doen. De prestatie is dan wat minder, maar je houdt toch plezier in het sporten. Dat is misschien nog belangrijker.

Tip 3: maak een lijstje

Moet je boodschappen doen, maak dan een lijstje. Ben je aan de beurt, dan weet je altijd wat je moet vragen. Als je een spreekbeurt moet houden, schrijf dan in een paar woorden op waarover je wilt praten. Als je je tekst kwijt bent, kunnen een paar woorden je weer op het goede spoor zetten.
Succes ermee!