mijn kijk op

Anonieme reacties op nieuwssites, verbieden of niet?

Op veel nieuwsgerichte sites kan men onder berichten een reactie plaatsen. Vaak worden reacties eerst door een redactie beoordeeld voordat ze worden geplaatst, maar steeds meer nieuwssites besteden de functie van het plaatsen van een reactie uit aan een derde partij of maken gebruik van Facebook. De meeste mensen die een reactie plaatsen doen dit vaak anoniem, zelden vermeldt men een eigen naam. Het zou een groot voordeel opleveren als het verplicht wordt gesteld om onder een eigen volledige naam een reactie te geven, maar er kleven ook nadelen aan.

Verschillende vormen van reageren op nieuwsgerichte websites

Veel websites, bijvoorbeeld de website van RTL Nieuws, maken gebruik van een Facebook plug-in. Op vrijwel alle berichten die RTL Nieuws publiceert kunnen lezers die een Facebook-account hebben een eigen reactie geven. RTL Nieuws staat veel reacties toe, zo lijkt het, ook de minder fatsoenlijke reacties. Het voordeel van reacties via Facebook is dat reacties meteen zichtbaar zijn, en dat reacties vrijwel altijd onder de eigen echte naam van een lezer worden geplaatst. Het nadeel is dat een grote groep Nederlanders zonder Facebook-account nooit op een bericht kan reageren (in 2015 was het aantal Facebook-gebruikers in Nederland 9,2 miljoen). Een ander nadeel van de Facebook plug-in is dat 9,2 miljoen Nederlanders kunnen worden gevolgd, ook wanneer ze niet zijn ingelogd. Zo weet Facebook precies wie welk nieuwsbericht leest, en dat is voor RTL Nieuws en andere partijen zoals adverteerders interessante informatie. Een internationaal voorbeeld van een nieuwssite die ook van een Facebook plug-in gebruik maakt is Huffington Post, en zo zijn er velen.

Reacties geven via Disqus

Andere nieuwssites hebben het beheren van geplaatste reacties uitbesteed door een plug-in van Disqus te gebruiken. Een lezer moet zich dan eerst registreren bij Disqus voordat reacties mogen worden geplaatst, het registreren gaat rechtstreeks bij Disqus of via Facebook, Twitter of Google. De nieuwssites zelf hebben dan geen omkijken meer naar de geplaatste reacties. Voorbeelden zijn de websites van Rover of Omroep Brabant. Disqus is een internationaal gericht Amerikaans bedrijf dat ook gebruikt wordt door bijvoorbeeld CNN en The Daily Telegraph, het wordt wereldwijd gebruikt door 750.000 websites en blogs. Disqus heeft in het verleden kritiek gekregen wegens de privacy: gebruikers zouden worden gevolgd ook wanneer ze niet zijn ingelogd.

Reacties geven in eigen beheer

In de eerste jaren van de 21e eeuw, toen het plaatsen van reacties net in opkomst was, boden vrijwel alle nieuwssites nog zelf de mogelijkheid om reacties te plaatsen. Vaak werden reacties niet eens gecensureerd of gecontroleerd, het internet was begin 21e eeuw nog een open en vrije omgeving. Later gingen steeds meer nieuwssites berichten controleren op de inhoud, bepaalde woorden werden verboden, dit tot ongenoegen van veel bezoekers van deze websites. Het controleren van alle reacties bleek echter veel tijd en geld te kosten, vandaar dat veel websites deze controles zijn gaan uitbesteden. Een aantal websites lijkt dit beheer anno 2016 nog wel steeds zelf te doen, voorbeelden zijn Telegraaf, Trouw of Volkskrant.

Reageren op nieuwsberichten, heeft het eigenlijk wel zin?

Veel reacties die door lezers bij nieuwsberichten worden geplaatst gebeurt op anonieme wijze, de vraag is of deze reacties eigenlijk wel gelezen worden. Hoe scherp iemands mening ook is, zolang reacties anoniem zijn zullen ze toch iets minder serieus worden genomen dan wanneer iemand zijn eigen volledige naam eronder vermeldt. Een heel ander verhaal zijn reacties die op informatieve sites worden geplaatst, bijvoorbeeld over gezondheid of tuinonderhoud, het maakt dan weinig uit of een tip over een gezond voedingspatroon anoniem of met een eigen naam is geplaatst. Of het reageren op een nieuwsartikel veel zin heeft is dus maar de vraag, overheden, beleidsmakers en politici zullen niet snel onder de indruk raken van iemand die anoniem een scherpe mening heeft geformuleerd. Toch kunnen reacties (ook de anonieme) aan de andere kant wel zinvol zijn als het aantal reagerende lezers opvallend hoog is, er ontstaat dan een soort opiniepanel, uit het aantal reacties kan dan worden afgeleid hoe sterk het onderwerp in de samenleving leeft. Ook wanneer men met volledige eigen naam reageert zullen beleidsmakers en bestuurders niet snel onder de indruk raken, wil men echt invloed uitoefenen dan kan men beter zelf artikelen gaan schrijven of een landelijke petitie starten. Een ander verhaal betreft het plaatsen van reacties met een informatief karakter; heeft een lezer nieuwe of andere informatie die een zinvolle aanvulling zou kunnen zijn op het betreffende nieuwsbericht, dan is reageren, anoniem of niet, al een stuk zinvoller. Goed onderbouwde feiten worden nu eenmaal als waardevoller beschouwd dan iemands anonieme mening.

Moet reageren onder een eigen echte naam op nieuwssites verplicht worden gesteld?

De Facebook plug-in op de site van RTL Nieuws heeft, zoals gezegd, het voordeel dat de meeste reacties onder volledige naam te zien zijn, dit bevordert een open en echte discussie. Het is misschien dus een goed idee om op alle nieuwsgerichte websites verplicht te stellen dat lezers onder eigen naam gaan reageren. Dit zal dan waarschijnlijk wel het aantal reacties doen afnemen, en daardoor is het commercieel gezien minder aantrekkelijk, maar de meningen en reacties zullen dan wel beschaafder en genuanceerder worden. Deze veronderstellingen kwamen ook naar voren uit een onderzoek gedaan door de universiteit in Houston in 2014. Daaruit bleek dat als mensen onder een eigen naam reageren het taalgebruik minder grof is, en het niveau van discussies toeneemt. Onder een eigen naam reageren heeft nog een groot voordeel: het verplicht stellen van een eigen naamsvermelding is netjes naar alle Nederlandse politici toe, die dag in en dag uit onder hun eigen naam en gezicht hun mening moeten verkondigen, het zal de kloof tussen burger en politiek doen afnemen. Het Amerikaanse The Huffington Post heeft het verplicht stellen van een eigen naamsvermelding al in 2013 gedaan: op deze website mag alleen nog onder eigen naam een reactie worden geplaatst.

Nadeel van het verbieden van anoniem kunnen reageren

Het recht op privacy en anonimiteit is een grondrecht, en gelukkig maar want er zijn bijvoorbeeld veel schrijvers geweest die hun eerste roman onder een pseudoniem publiceerden. Daarnaast zijn er ook klokkenluiders of onderzoeksjournalisten die liever eerst iets op anonieme wijze aan de kaak willen stellen. Het is belangrijk dat deze mensen signalen kunnen geven op het internet en zich daarbij niet geremd voelen. Mocht het er ooit van komen dat in Nederland lezers verplicht onder hun eigen naam hun reacties moeten geven, dan zou er wellicht onderscheid gemaakt moeten worden in het type reacties. Open en vrije meningen moeten dan onder een eigen naam geplaatst worden, maar reacties met een informatief karakter mogen dan zowel anoniem als niet anoniem geplaatst worden, om eventuele klokkenluiders en anonieme tipgevers te beschermen.