mijn kijk op

Betoog: staat God boven de wet?

Staat God boven de wet? Dit is een veel besproken discussie zowel op politiek als sociaal gebied. Mag een gelovige de wet overtreden als deze in strijdt is met zijn of haar geloofsovertuiging? Dit roept niet alleen veel onrust op bij niet-gelovigen, maar ook bij gelovigen onderling. In hoeverre is het verantwoordt om je eigen identiteit af te staan om in een samenleving te kunnen functioneren? In dit betoog wordt de stelling “je mag de wet niet overtreden als deze in strijdt is met je geloofsovertuiging” onderbouwd. Dit wil dus zeggen dat je de wet boven je geloof moet stellen.

Discriminatie

Ten eerste is groepen toestaan de wet te overtreden, discriminatie van andere groepen. Dit is in strijd met het gelijkheidsbeginsel.
Het beginsel heeft voornamelijk betrekking op gelijke behandeling ongeacht burgerlijke staat (dit is de algemene rechtstoestand van een persoon), geaardheid, nationaliteit, geslacht, ras, levensovertuiging of godsdienst. Zo is het bijvoorbeeld in de Islam heel normaal dat vrouwen thuis moeten blijven. Het probleem is dat dit soms voor onze wetgeving ook kinderen betreft. Volgens de Islamitische regels zijn kinderen namelijk volwassen als één van de volgende zaken zich voordoet:

• Het hebben van zaadlozing
• De eerste menstruatie
• De groei van schaamharen
• De 15-jarige leeftijd bereiken

Dit geldt ook wanneer het kind de 10-jarige leeftijd nog niet bereikt heeft. Volgens Islamitisch recht is een kind volwassenen als het ‘geslachtsrijp’ is en volgens de meeste Islamitische rechtsgeleerden is dat op 12 jaar. In de meeste islamitische landen geldt nu de wettelijke leeftijd als norm voor volwassenheid. Dit heeft verschillende nadelige gevolgen voor een kind. Een voorbeeld is dat als een minderjarig meisje volgens de Islamitische regels volwassen wordt beschouwd, deze van school gehouden kan worden. Dit komt in de praktijk vrij weinig voor, maar het gebeurt wel. In Nederland geldt echter de leerplichtwet tot 18 jaar en het niet voldoen hieraan levert een hoge boete op. Is het acceptabel om deze overtreding te gedogen? Dit is een strijdt tegen de wet maar ook tegen de belangen van het kind. Bovendien kunnen andere mensen zich ondergeschikt gaan voelen, omdat zij gigantische papierwerken en overige moeite moeten verrichten om één dag vlak voor de zomervakantie (waarop toch meestal geen les meer wordt gegeven) “vrij” van school te mogen krijgen om eerder op vakantie te kunnen.

Democratie

Ten tweede komt de wet democratisch tot stand en is deze bedoelt om de samenleving te laten functioneren. Wetten zijn noodzakelijk om de samenleving te laten functioneren, want in een samenleving leven veel mensen, met veel verschillende belangen. Er moeten dus compromissen gesloten worden voor iedereen. Iedereen moet geven en nemen om naast elkaar te kunnen leven. Je kunt dit vergelijken met de verkeersregels. Het is niet toegestaan om 120 km/h in de bebouwde kom te rijden, omdat dit gevaarlijk is voor andere mensen en onverantwoordelijk voor jezelf. Iedereen moet zich hieraan houden, anders komen er ongelukken (en boetes!). Verkeersregels zijn natuurlijk nog maar een relatief kleine vergelijking. Zo is het niet toegestaan om personen te beroven van spullen of het leven, ook al vindt je ze niet aardig en staan ze jouw leven “in de weg”. De wet is er dus niet voor niks en daarom moet je je er ook aan houden. Dit geldt voor iedereen, dus ook voor religieuze groeperingen. Uithuwelijking en vrouwenbesnijdenissen zijn in dit land verboden en moet je dan ook laten als je in dit land besluit te willen gaan wonen.

Morele aspecten

Even afgezien van de democratische aspecten, zijn er diverse morele aspecten waarom de wet niet mag worden overtreden.

De boeken waarin regels zijn vastgelegd (Bijbel, Koran, etc.) zijn meer dan 1500 jaar geleden geschreven. Het waren leefregels die voldeden aan de denkbeelden van toen. Ze waren ook gericht – net als onze huidige wetgeving – om de samenleving goed te laten verlopen. Maar we zijn inmiddels wel ruim 1500 jaar verder. Net zoals wetgeving uit die tijd nu niet meer kan, kunnen ook een aantal regels in die boeken niet meer. De normen en waarden in het Westen zijn veranderd: we doden geen ongelovigen, de vrouw is in onze samenleving niet ondergeschikt aan de man en discrimineren in het algemeen is verboden, of het nu gaat om geloof, ras of bijvoorbeeld seksuele voorkeuren. Een aantal regels uit die boeken passen gewoon niet meer bij deze tijd, althans niet in het Westen. Maar ook in Israel en niet-fundamentalistische islamitische landen worden de regels uit de religieuze boeken door de meerderheid niet meer letterlijk toegepast, net zo goed als de meeste christenen in het Westen geen oog-om-oog, tand-om-tand meer toepassen. Niet-fundamentalisten, ongeacht welk geloof, realiseren zich dat leefregels uit de oudheid nu niet meer kunnen gelden. Reden waarom ‘het geloof’ nooit een reden kan zijn om de wet van nu te overtreden.

Het tegenargument dat (fundamentalistische) gelovigen gebruiken is dat de regels van God, Allah, Jehova of hoe God ook wordt genoemd, boven de wet staan. “Het is Gods wil”, of Allah, enz. Dat suggereert dat God genoemde boeken geschreven heeft, wat natuurlijk absoluut niet zo is. De andere bewering is dat de genoemde boeken wel door mensen zijn geschreven, maar dat deze mensen de teksten hebben doorgekregen van God, wat uiteindelijk op hetzelfde neerkomt als de bewering dat de boeken door God zelf zijn geschreven. De waarheid is echter dat deze boeken zijn geschreven door toenmalige heersers met een geloofsovertuiging. Zo kun je het zien want de kerk, alweer ongeacht welk geloof, had feitelijk de macht. De Paus kroonde Karel de Grote, toch de machtigste koning sinds de Romeinen, tot Keizer. Dezelfde macht hadden de leiders van andere geloven: zij vormden de hoogste ‘kaste’, om het hindoeïsme maar eens aan te halen. Geschreven dus door feilbare mensen, op basis van wat toen gold als normen en waarden. Je kunt je dus ernstig afvragen of wat er in de heilige boeken staat werkelijk wel is wat God van ons wil. Wil God dat een vrouw die volwassen wordt, ‘onrein’ genoemd wordt en niet mag studeren? Mag een vrouw geen lid van een politieke partij zijn, omdat die partij toevallig ‘fundamentalistisch’ christelijk is? Mag zo’n partij eigenlijk wel bestaan in een land waarin discriminatie verboden is?

Conclusie

En zo is de discussie weer een politieke… De politiek maakt de wet en in hoeverre men zich daaraan houdt is afhankelijk van hoe streng de wetgever optreedt tegen overtreders.

Hieruit kunnen we concluderen dat de “Wil van God”, ongeacht het geloof, feitelijk onbekend is. De boeken waaraan ieder geloof is opgehangen, zijn geschreven door feilbare geestelijke leiders, gebaseerd op normen en waarden van meer dan 1500 jaar geleden. Inmiddels zijn denkbeelden, normen en waarden enorm veranderd. In de Grondwet liggen de grondrechten van de mensen in onze samenleving vastgelegd. Dat moet toch gelden als de grootste gemene deler: democratisch tot stand gekomen, net als de ‘gewone’ wetten, die altijd worden getoetst aan de grondwet. Er kan dan ook geen reden zijn om de wet te overtreden.

Lees verder

• Religie in het publieke domein