Intensieve landbouw

Naast jagen & verzamelen, pastoralisme en tuinbouw is intensieve landbouw de vierde manier waarop mensen in hun levensonderhoud voorzien. Deze vorm van landbouw heeft grote gevolgen gehad voor de ontwikkeling vande moderne samenleving.

Bevolkingsgroei

Intensieve landbouw is de noodzakelijke manier om in het levensonderhoud te voorzien in dichtbevolkte gebieden. De landbouw ontstond zo'n 5000 jaar geleden op enkele plekken waar de bevolking zo snel groeide dat tuinbouw en pastoralisme niet meer voldeden. De vereistenen voor intensieve landbouw zijn manieren om het watergebruik te regelen en het gebruik van dieren voor het trekken van ploegen. Ploegen brengt vruchtbare delen die dieper in de grond zitten naar boven, wat zorgde voor grotere oogsten.

Veranderingen

De overgang naar deze vorm van landbouw bracht grote veranderingen met zich mee op sociaal gebied. Mensen trokken niet langer rond, zoals bij andere vormen van landbouw nog wel mogelijk was en dit leidde tot de bouw van meer permanente huizen en nederzettingen. Het overschot aan geproduceerde producten werd op markten verkocht, die langzaam groeiden en waardoor dorpen en later zelfs steden ontstonden. Nieuwe beroepen kwamen opzetten: handelaren, priesters, ambachtslieden, soldaten. In de nieuw onstane steden woonden vooral deze mensen, degenen die zich niet met de landbouw bezighielden. Dit leidde tot het ontstaan van verschillende sociale klassen, waarbij de macht van de boeren sterk afnam. De heersende klasse beheerste het water, land, handel. Hieruit blijkt dat het begrip eigendom veranderde. Tot deze tijd waren dingen als land niet echt het 'eigendom' van mensen. Iemand gebruikte het land of water, maar wanneer dat gebruik ophield kon iemand anders het makkelijk overnemen. De zaken waren in het bezit van de groep als geheel. Samenlevingen waren in belangrijke mate egalitair. De komst van deze nieuwe vorm van eigendom zorgde ervoor dat een individu grote rijkdommen kon verzamelen en die aan zijn nakomelingen door kon geven, in plaats van ze aan de samenleving als geheel toe te laten vallen. De verschillen tussen rijk en arm namen sterk toe en in vrijwel alle samenlevingen nam de macht van vrouwen sterk af.

Intensieve landbouw leidt niet alleen tot grote veranderingen op sociaal gebied, met de komst van deze vorm van landbouw bracht de mens ook voor het eerst grote, blijvende veranderingen in het landschap te weeg. Bossen werden gekapt, waterwegen werden omgeleidt,planten die niet als nuttig werden beschouwd werden nu gezien als onkruid en andere planten werden genetisch veranderd.

Opkomst intensieve landbouw

De eerste plekken waar deze vorm van landbouw plaatsvond waren Mesopotamië, India, Pakistan, Egypte, Noord China, het Andes-gebied en Mesoamerica. Met het groeine van de bevolking werd intensieve landbouw steeds meer gemeengoed. Tegenwoordig wordt in de meeste gebieden van deze vorm van landbouw gebruik gemaakt, alleen in gebieden die te droog, nat of koud zijn maken mensen nog gebruik van andere manieren om in hun levensonderhoud te voorzien .

Geïndustrialiseerde landbouw

Met de opkomst van landbouwmachines en pesticiden werd landbouw een industrie, in elk geval in de rijkere delen van de wereld. De moderne geindustrialiseerde vorm van landbouw is niet arbeidsintensief maar vooral kapitaal-intensief. Dit heeft als gevolgd dat veel mensen op andere gebieden ingezet kunnen worden. Dit heeft ook grote gevolgen voor het familieleven. Leefde tot voor kort de meeste families met meerdere generaties samen, nu bestaan vrijwel alle huishoudens uit 'nuclear families'. Werk dwingt mensen om mobiel te zijn in plaats van op een en dezelfde plek te blijven. In armere streken is de moderne intensieve landbouw wel arbeidsintensief. Hier spreekt men van zogenaamde plantage-landbouw. Hierbij worden de arbeiders vaak zeer slecht betaald en maken lange dagen. Het gaat hier meestal om de verbouw van fruit, suikerruit, koffie, thee, etc. Deze plantages zijn vaak in handen van grote multinationals, die het verdiende geld doorsluizen naar rijkere gebieden.

Lees verder

• Antropologie: Culturele Antropologie (special)