Billen bekeken: het achterwerk in kunst, mode, taal

Het menselijke achterwerk is een wat heikel onderwerp. Enerzijds bewonderen we het, zoals via standbeelden, op schilderijen of in films. “Een lekker kontje” is zowel voor mannen als vrouwen een compliment. Anderzijds maken we er vieze of platte grapjes over: het is tenslotte ook de plek van de anus. Juist die controverse maakt het tot een interessant onderwerp: welke rol spelen onze billen eigenlijk, vanuit een medisch, cultureel, modieus en talig standpunt?

• Een medisch standpunt: wat zijn billen eigenlijk?
• Borsten of billen? Het achterwerk als schoonheidsideaal
• Billen in de kunst
• Billen in hedendaagse cultuur
• Billen in de mode
• Billen in de taal

Een medisch standpunt: wat zijn billen eigenlijk?

De billen bestaan uit drie spieren: glutaeus maximus, glutaeus medius en glutaeus minimus. Zoals de namen al aangeven, zijn ze van verschillende grootte. De maximus is de grootste en is 6-7 cm dik. De medius zit daar deels onder en is half zo groot. De minimus is weer een slag kleiner en zit weer onder de medius. Al deze spieren zijn bedekt met vetweefsel. De bilspleet in het midden scheidt de beide billen van elkaar.

De billen zorgen ervoor dat mensen recht kunnen lopen en dat we kunnen zitten zonder onze voeten nodig te hebben voor balans. Vergelijk dit maar eens met honden of paarden, die eigenlijk alleen kunnen hurken.

Als de bilspieren beschadigd zijn, kan het nodig zijn om dit met een chirurgische ingreep te herstellen. Wat vaker voorkomt, is dat mensen hun billen niet mooi vinden en plastische chirurgie ondergaan. In zo’n geval kan er vet weggehaald (liposuctie, liposculptuur) worden of juist toegevoegd worden met implantaten of door vetweefsel van een andere plek op het lichaam in de billen te brengen. Dit soort operaties worden ook gedaan om transgender personen billen te geven die beter passen bij hun nieuwe geslacht. Chirurgie wordt ook toegepast bij mensen die veel gewicht hebben verloren en een teveel aan huid hebben op hun billen.

Mannen en vrouwen hebben verschillende billen. Omdat mannen minder vet opslaan en smallere heupen hebben, zijn hun billen meestal ook kleiner. Vrouwelijke billen worden groter door het hormoon oestrogeen. Er zijn ook raciale verschillen: Afrikaanse vrouwen met een bepaalde lichaamsbouw hebben vaak grotere billen dan een Europese vrouw met dezelfde bouw. Dit wordt steatopygie genoemd, een grotere vetophoping rond de billen. In oude Afrikaanse kunst zie je dit terug in beelden van godinnen, vooral als teken van vruchtbaarheid. Tijdens de kolonisatie van Afrika werd steatopygie gezien als teken van de barbaarsheid van de zwarte vrouwe ten opzichte van de blanke vrouw. Tegenwoordig passen grote billen nog steeds in het stereotype beeld van een zwarte vrouw, maar is het ook meer onderdeel van vrouwelijke schoonheid. Voor Latina Jennifer Lopez en de blanke Kim Kardashian zijn grote billen juist hun handelsmerken geworden.

Borsten of billen? Het achterwerk als schoonheidsideaal

Over het algemeen wordt gezegd dat een man meer op de borsten of de billen van een vrouw zou vallen. Wie de vraag op internet intikt, komt op artikelen uit mannen- en vrouwenblaadjes die weinig echt bewijs leveren of discussies die lijken op het kip-of-ei verhaal. Mannen zouden op billen vallen, omdat toen we nog apen waren, vrouwen helemaal geen borsten hadden. Of ze zouden juist op borsten vallen, omdat die genen meer zijn doorgegeven tijdens de evolutie. Volgens Men’s Health speelt ook mee dat billen stouter zouden zijn dan borsten, vanwege de hondjeshouding. Echte duidelijkheid komt er niet.

De algemene redenen waarom mannen vrouwelijke billen aantrekkelijk vinden, zijn niet zo moeilijk te achterhalen. Net als andere geslachtskenmerken zeggen volle, ronde billen iets over de vruchtbaarheid van de vrouw. Bredere heupen en een smalle taille zijn tekenen van een gezond lijf dat veel kinderen zou kunnen baren. En wat meer vet op de billen toont aan dat de dame in kwestie een zwangerschap wel aankan. Ook de simpele overeenkomst met de rondingen van de borsten kan een verklaring zijn. Wat daar nog bij komt, is dat het kijken naar de achterkant heel wat minder snel problemen op kan leveren dan staren naar borsten. In primitievere culturen zie je ook vaker dat vrouwen met ontbloot bovenlijf rondlopen, terwijl de billen wel bedekt worden, alsof die dus erotischer zijn en niet om aan iedereen getoond te worden.

Maar wat is precies de voorkeur van de man? Psycholoog Leon Scheltzer schrijft in Psychology Today dat er eigenlijk weinig goed onderzoek naar is gedaan. In een onderzoek naar zoektermen op pornografische websites komen beide ongeveer even vaak voor. Een studie in Argentinië uit 2012 liet zien dat mannen in dat land langer kijken naar de billen van een vrouw dan naar haar borsten. Het is maar de vraag of deze resultaten ook gelden in andere culturen. Bovendien kan het ook zijn dat de voorkeuren van mannen meegaan met de mode: als er in de populaire cultuur (bijvoorbeeld op tv, in reclames en in muziekclips) meer aandacht is voor vrouwelijke billen, dan gaan mannen daar misschien ook meer op letten. Scheltzer haalt ook nog een intercultureel onderzoek aan dat verschillen vond in de voorkeur voor bepaalde groottes: Aziaten zouden meer van kleinere billen houden, blanken van volle billen, Latino’s van erg volle en zwarte mensen zouden het motto “hoe voller, hoe beter” aanhouden. Geen grote verrassing, maar wel goed dat de wetenschap bevestigt wat we intuïtief al denken.

Op dit moment is het ook wel interessant om te kijken naar de formule van psycholoog David Holmes voor de perfecte set billen. Echt serieus wetenschappelijk kan dit niet zijn, het werd dan ook gesponsord door een drankenfabrikant en vooral niet als verschillende culturen blijkbaar andere voorkeuren hebben, maar het idee is wel aardig: dat mannen onbewust een soort ideale standaard voor ogen hebben. De formule is:
(S+C) x (B + F)/(T - V)
De staat voor vorm (shape), de C voor circulariteit, B voor springerigheid (bounciness), F voor stevigheid (firmness), T voor huidstructuur (texture) en V voor de ratio tussen taille en heup. In deze formule zou een score van 80 gelijk staan aan perfecte vrouwenbillen.

Een beter onderlegde studie is gedaan onder leiding van psycholoog David Lewis. Hij liet zijwaartse silhouetten van vrouwen zien die door mannen op aantrekkelijkheid beoordeeld moesten worden. Deze silhouetten waren verschillend gemanipuleerd op de curve van de onderrug. De biologisch optimale curve is 45,5 graden: dit is het beste voor zwangere vrouwen. Mannen vonden vrouwen met die optimale curve het aantrekkelijkst. Vervolgens werd onderzocht of het verschil maakte of de billen groter of kleiner waren. Ook hieruit bleek dat mannen niet zozeer verschil maakten op de grootte van de billen, maar ongeacht daarvan gingen voor de optimale onderrugcurve. Misschien moeten we dus niet spreken over een “lekker kontje”, maar over een “lekkere rug”!

Tot slot is het wel interessant om op te merken dat het vaker gaat over hoe aantrekkelijk mannen vrouwelijke billen vinden. De formule hierboven werkt alleen voor vrouwelijke billen. De aantrekkingskracht van mannelijke billen wordt vaker in twijfel getrokken: de artikelen in de populaire tijdschriften hebben vragende titels als “Vallen vrouwen ook op billen?” Volgens psychologe Kerri Johnson vinden vrouwen mannelijke billen vooral aantrekkelijk als onderdeel van het gehele plaatje, de beroemde V-vorm van brede schouders en smalle heupen. Vrouwen gebruiken de billen dan vooral om te bepalen of de ander een man is en of hij mannelijk genoeg is. Ze zijn dan op zoek naar een man met de juiste hoeveelheid spiermassa, niet te veel, niet te weinig. Ook zouden vrouwen het vooral mooi vinden in de beweging van de man. Vrouwen lopen met meer beweging in de heupen, terwijl mannen juist meer beweging in de schouders maken. Dit accentueert de smallere heupen en kleinere billen van de man.

Billen in de kunst

De mens is veel terug te vinden in de kunst en vooral als mensen naakt zijn afgebeeld, komen er blote billen voorbij. Prehistorische kunst bestaat bijvoorbeeld uit beeldjes waarin vormen uitvergroot zijn. De Grieken en Romeinen waren erg fan van zowel mannelijke als vrouwelijke billen. De godin van de liefde Venus (of Afrodite in het Grieks) werd als standbeeld vaak vereeuwigd als een mooie vrouw en daar hoorden blote billen bij. De Venus Callipyge staat het beste bekend om haar mooie billen. Bij een kopie uit de zeventiende eeuw zijn haar billen bedekt, misschien juist omdat de billen van het origineel veel aandacht trokken en zelfs gekust werden. Toch hadden de Grieken vooral interesse in de naakte man, want vrouwen waren volgens hen niet perfect. Het ging hen overigens niet om het laten zien van alleen de billen, maar om de volledige schoonheid van de mens.

Ook in de schilderkunst tijdens de Middeleeuwen werden naakte billen afgebeeld. Op “De Tuin der Lusten” van Jeroen Bosch zijn veel naakte mannen en vrouwen te zien. Ook waren blote billen niet per se erotisch. Op Jan Steens schilderij van een dorpsfeest is op het bord van de herberg een paar blote mannenbillen te zien. Hendrick Avercamp schilderde op zijn “Winterlandschap met ijsvermaak” een dame die met schaatsen is gevallen en per ongeluk haar billen aan de wereld toont. Dit waren grapjes die verstopt zaten in het schilderij, net als iemand nu een grappige foto deelt via sociale media. In de meer religieuze kunst uit die tijd worden billen niet zo vaak getoond: naakte figuren zien we van voren met bedekte geslachtsdelen.

Tijdens de Renaissance, de Barok en Rococo wordt het weer normaal om vooral naakte dames te schilderen. De Renaissance is niet voor niets een “herleving”, namelijk van de klassieke Griekse en Romeinse kunst. De Rubensvrouw met haar weelderige vormen wordt zelfs een begrip. In deze tijden is het wel een soort van functioneel naakt: je ziet het bijvoorbeeld in de context van een Bijbelverhaal of een mythische figuur, zoals Venus. Dit werd dus als excuus gebruikt om iets te mogen laten zien dat eigenlijk niet was toegestaan. Vanaf de 19e eeuw zien we naakten die het gewone menselijk lichaam laten zien, dus zonder het voorwendsel van verhaal.

Maar dat is niet zonder strijd. Inmiddels zien veel mensen wel het verschil tussen naaktheid in de kunst en pornografie, maar dat hangt sterk samen met de waarden en normen binnen de cultuur. De controversiële Chinese kunstenaar Ai Weiwei werd in 2011 beschuldigd van het verspreiden van pornografisch materiaal toen hij naaktfoto’s had gemaakt. In de islam is het afbeelden van menselijke figuren niet toegestaan.

Billen in hedendaagse cultuur

In de moderne westerse cultuur wordt het menselijk lichaam vaak ingezet om iets te verkopen: producten, muziek, maar ook de persoon zelf. Het lichaam wordt meer een object en daarom zijn er genoeg tegengeluiden. Enerzijds van wetenschappers die een schadelijke impact vrezen op kinderen en volwassenen, bijvoorbeeld door een onbereikbaar schoonheidsideaal te presenteren. Anderzijds zijn er mensen die om religieuze motieven liever geen seksualiteit zien in het openbare leven.

In de jaren 60 werd seksualiteit meer openlijk besproken en verdween het taboe op daaraan gerelateerde zaken meer. De filmcensuur in Amerika werd steeds losser. Waar Hollywood eerst geen films mocht maken met gevloek of teveel geweld, werd dit steeds meer aan de filmmaker overgelaten. Zo kwam er ook meer van het menselijk lichaam in films en series terecht. Niet alleen rechtstreeks in de vorm van seks, maar ook als iets moois, denk aan de klassieke James Bondscène met Ursula Andress die in haar bikini uit de zee komt.

Tegenwoordig mag vrijwel alles, al is er wel onderscheid op leeftijd. In het algemeen vinden mensen naakt niet zo geschikt voor jonge kinderen, dus zijn er leeftijdsaanduidingen die daar richting aan geven. Uit Amerika, wat toch wel als een preuts land bekend staat, komen ook series met veel blote mannen- en vrouwenbillen, zoals Game of Thrones. In rapnummers wordt er veel gezonden over de vrouwelijke billen en in de clips komen die dan ook op wulpse wijze in beeld, vooral sinds 2000 is dit een trend. Op Facebook worden vrouwenborsten met zichtbare tepels gecensureerd, maar zowel mannen- als vrouwenbillen zijn geen probleem.

Als het gaat om bloot, dan wordt er een stuk minder moeilijk gedaan over naakte billen dan over blote borsten of geslachtsdelen. In veel films die geschikt worden bevonden voor kinderen van 12 jaar en ouder, kun je een glimp opvangen van blote billen, zoals Julia Roberts in Notting Hill. Blote billen vol in beeld komt uiteraard ook voor, al is dit wat vaker in films voor ouder publiek. Een klassiek voorbeeld van mannelijke derrières zien we in Braveheart met Mel Gibson waar een hele troep Schotten de Engelsen moonen (ze laten hun blote achterwerk zien) voordat ze de strijd met hen aangaan. Maar ook Arnold Schwarzenegger, Daniel Craig, Richard Gere, Justin Timberlake, Michael Fassbender en nog veel meer acteurs komen met bloot achterwerk in beeld. De vrouwen laten zich niet onbetuigd: Natalie Portman, Jennifer Aniston, Kate Winslet, Nicole Kidman, Halle Berry, Charlize Theron hebben allen een scène waarin een ontbloot zitvlak te zien is.

Billen in de mode

Sinds mensen kleding dragen, worden de billen bedekt. De vraag is dus vooral hoeveel accent er in kleding gelegd wordt op de billen. Uitzonderingen zijn er ook: bij bepaalde stammen, zoals de Dani in Nieuw-Guinea, dragen de mannen peniskokers en verder geen bedekking. Dani vrouwen dragen wel een rok, maar laten het bovenlijf ontbloot. De meeste religieuze groeperingen hebben tegenwoordig liever dat vrouwen rokken of jurken dragen dan broeken om hun vrouwelijkheid niet teveel te tonen, bijvoorbeeld joden, moslims, mennonieten en traditionele katholieken. De Sikhs daarentegen vinden de broek juist bescheidener voor een vrouw.

Als het gaat om mode, zien we meer over vrouwenbillen dan die van mannen. Rond 1870 was het modieus voor een vrouw om een jurk aan te hebben die extra veel stof had op de billen. In 1880 ging het nog verder: onder de jurk zat een band waardoor deze bij de billen veel verder naar achteren stak. Het beroemde schilderij van Georges Seurat laat deze mode zien. Sowieso droegen vrouwen lange tijd korsetten die de taille kleiner maakten en de billen optisch groter.

In de jaren 20 en 30 van de twintigste eeuw begonnen vrouwen broeken te dragen. Dit waren vooral aangepaste mannenbroeken, die dus nog niet bedoeld waren om de billen te accentueren. In de jaren 60 werden er jeans ontworpen voor vrouwen, maar pas in jaren 70 werd het geaccepteerd voor een vrouw om in het openbaar te verschijnen in een broek. In die tijd probeerde men meer gelijkheid tussen de geslachten te bewerkstelligen, maar het was niet zo dat mannen massaal rokken gingen dragen. Je zag wel een interesse in strakke broeken voor mannen met uitlopende pijpen.

In de VS in 1972 veroorzaakte een aanpassing van de onderwijswet, bekend als Title IX (nine), ervoor dat er gelijke behandeling moest komen tussen jongens en meisjes op scholen. Dit betekende ook dat meisjes niet langer verplicht konden worden om jurken of rokken te dragen. Schooluniformen in bijvoorbeeld Engeland en Japan hebben nog steeds vaak een rok voor de meisjes. In sommige landen bestaan er nog steeds wetten tegen broekdragende vrouwen (Soedan), terwijl in andere landen de wet pas recent is aangepast (Turkije, Malawi, Frankrijk).

Omgekeerd kan natuurlijk ook: mannen die een rok of jurk dragen. In de westerse wereld denken we vooral aan de Schotse kilt als een rok voor mannen en zijn we veel strenger in het idee dat een rok ongeschikt is voor een man. In veel niet-westerse culturen is het geaccepteerd gebruik dat mannen een rok dragen, bijvoorbeeld de sarong in Zuid-Oost Azië, de lungi in India en de djabella’s (soort jurk) die moslimmannen dragen. Dat komt neer op miljoenen mannen die dagelijks in een rok of jurk gekleed gaan! Het lijkt er dus eerder op dat wij westerlingen met onze starre regels tegen rokdragende mannen de vreemde eend in de bijt zijn in deze wereld.

Met de seksuele revolutie kwam ook andere kleding: vooral kleding die strakker was en meer van het lijf liet zien. Minirokjes laten de benen van een vrouw zien en maken daarmee nieuwsgierig naar de billen. Strakke skinny jeans en leggings laten de billen goed uitkomen. Afhankelijk van de snit en waar de broekzak zit, lijken de billen groter, kleiner of platter. Daarnaast zijn de ultrakleine hotpants populair, waarbij de onderkant van de bil te zien is, al wordt hier ook wel met afkeuring naar gekeken.

Modeflaters rondom de billen zijn er ook. Vrouwen die een tangaslip dragen onder hun broek moeten voorkomen dat deze zichtbaar is (een zogenaamde whale tail), tenzij het ondergoed daar juist voor gemaakt is. Mannen moeten voorzichtig zijn als ze hurken: het bouwvakkersdecolleté (de bovenkant van de bilspleet is zichtbaar) kan dan tevoorschijn komen.

Billen in de taal

In taal zijn er vele manieren om over billen te praten. Waarschijnlijk hebben alle talen nettere manieren om naar het achterwerk te refereren, samen met wat minder nette. Een alfabetisch overzicht van wat Nederlandse synoniemen:

• Aars
• Achterdeel
• Achtereinde
• Achterste
• Achterwerk
• Batterij
• Bil
• Billen
• Bips
• Brits
• Derrière
• Gat
• Ham
• Krent
• Poeper
• Reet
• Stuit
• Toges
• Zitvlak
• Zitvlees

Daarnaast heeft de Nederlandse taal heeft redelijk wat uitdrukkingen waarin een referentie naar het achterwerk wordt gemaakt. Onderstaande tabellen geven een overzicht van uitdrukkingen met “bil” of “billen”, “gat”, “kont”, “reet” en overige uitdrukkingen met andere woorden.

Bil of billen

Gat

Kont

Het woord “kont” wordt productief met een werkwoord gecombineerd om aan te geven dat iemand iets vaak of graag doet, bijvoorbeeld babbelkont, mopperkont, bofkont.

Veel van de uitdrukkingen met “kont” kunnen ook met het wat minder nette “reet” gezegd worden.

Reet

Omdat “reet” een onbeleefd woord is, zijn deze uitdrukkingen niet geschikt voor een net gesprek.

Overige