Samenlevingsvorm: Polyandrie

Polyandrie is het gebruik waarbij één vrouw met meerdere mannen trouwt of samenleeft. In tegenstelling tot polygynie, waarbij een man meerdere vrouwen trouwt, komt dit gebruik weinig voor.

Vormen van polyandrie

Polyandrie, het systeem waarbij een vrouw met meerdere mannen trouwt of samenleeft komt relatief weinig voor. Het is echter niet totaal onbekend, vooral in de Himalaya, in Tibet en Nepal, komt het regelmatig voor. Ook op een aantal plekken in Afrika, Oceanië en bij native Americans was het niet ongebruikelijk. Er zijn twee soorten van polyandrie; een waarbij een vrouw samenleeft met een aantal broers en een systeem waarbij de mannen niet aan elkaar verwant zijn. De vorm waarbij een aantal broers een vrouw delen, de 'fraternal polyandrie', komt vooral voor in de Himalaya, in Tibet en Nepal. Bij de Nyinba in Tibet leven broers samen in een uitgebreid, patrilineaal huishouden en delen de verantwoordelijkheden voor het land. Ook delen ze samen een vrouw met wie ze elk een sexuele relatie onderhouden. Eventuele kinderen uit deze relaties hebben een speciale band met één van de aanwezige broers, die niet per se ook de biologische vader is. Deze situatie is het gevolg van een tekort aan vrouwen, doordat vrouwen gemiddeld gezien jonger sterven. Bovendien blijft op deze manier het gedeelde huishouden en land intact, omdat het land niet opgedeeld wordt onder verschillende broers. Het principe is gelijk aan dat van het eerstgeboorterecht, waarbij de oudste zoon alles zou erven en op die manier de erfenis niet uiteen valt.

Redenen voor polyandrie

Polyandrie komt vooral voor in gebieden waar een hoge bevolkingsdichtheid of de fysische omstandigheden van het land de druk op de landbouw te groot maken. Polyandrie beperkt de bevolkingsgroei, het werkt als een vorm van geboorte-beperking en landbouwondernemingen blijven in handen van de familie. Ook wordt het soms gebruikt om aristocratische titels binnen de familie te behouden. Sommige antropologen geloven dat polyandrie vaker voorkomt in samenlevingen waarin vrouwen een hoge status bezitten. Het systeem werkt echter anders dan dat van polygynie, de status van een vrouw neemt niet toe naarmate ze met meer mannen getrouwd is.

Controverse

Onder antropologen leidt polyandrie onvermijdelijk tot controversie. Op de eerste plaats is het aantal traditionele samenlevingen sterk teruggelopen, waardoor het moeilijk is om uit te vinden of polyandrie daadwerkelijk plaats heeft gevonden. In Tibet is het gebruik inmiddels bij wet verboden, dus degenen die toch nog op deze manier leven zullen er liever geen ruchtbaarheid aan geven. Bij Tibetaanse vluchtelingen in India komt het gebruik nauwelijks nog voor. Duidelijk is dat polyandrie moeilijk in de praktijk te brengen is, de kans op mislukking is groot. Het grootste probleem is de strijd om aandacht van de vrouw tussen de mannen en kinderen. Ook wanneer de relaties met meer dan twee mannen worden onderhouden en wanneer de leeftijdsverschillen tussen de mannen groot zijn neemt de kans op succes af. De kans op mislukking is in het algemeen overigens groot bij polygamie.