Tehilliem: Psalm 76 – een Joodse uitleg

Psalm 76 bevat de profetie over het enorme leger van Sanherib, de koning van Assyrië. Hij dreigde Judea te veroveren en vroeg om zijn overgave - terwijl hij G'd lasterde. Koning Hizkia bad om verlossing en die nacht werden alle Assyrische soldaten – honderdvijfentachtigduizend – gedood door een engel van G'd. Verslagen en beschaamd keerde Sanherib terug naar zijn hoofdstad Nineve waar hij door zijn eigen zonen werd gedood.

• Tekst Psalm 76
• Hebreeuwse tekst van Psalm 76 - תהילים עו
• Luister naar Psalm 76
• Toelichting op Psalm 76 van Rabbi Yitzchok Rubin
• Commentaar van Rashi op Psalm 76
• Nadere toelichting op bovenstaande Joodse commentaren
• Psalm 1 tot en met 92

Tekst Psalm 76

Voor de dirigent op neginoth, een psalm van Asaph, een lied. G'd is bekend in Juda; in Israël is zijn naam groot. Zijn tabernakel was in Salem en zijn woonplaats in Sion. Daar brak Hij de pijlen van de boog, het schild en het zwaard en de oorlog voor altijd. U bent destructief; machtiger dan de bergen van prooi.
…..
…..
Wanneer G'd opstaat voor het oordeel, om al de nederigen van de aarde voor altijd te redden. Want de boosheid van de mens zal U danken; het zal het overblijfsel van toorn voorkomen. Geloof en betaal aan de Heer, uw G'd; allen om Hem heen zullen een geschenk brengen aan Hem Die gevreesd moet worden. Hij zal de geest van vorsten afsnijden; Hij zal gevreesd worden door de koningen van de aarde.

Hebreeuwse tekst van Psalm 76 - תהילים עו

א לַמְנַצֵּחַ בִּנְגִינֹת מִזְמוֹר לְאָסָף שִׁיר. ב נוֹדָע בִּיהוּדָה אֱלֹהִים בְּיִשְׂרָאֵל גָּדוֹל שְׁמוֹ. ג וַיְהִי בְשָׁלֵם סוּכּוֹ וּמְעוֹנָתוֹ בְצִיּוֹן. ד שָׁמָּה שִׁבַּר רִשְׁפֵי-קָשֶׁת מָגֵן וְחֶרֶב וּמִלְחָמָה סֶלָה. ה נָאוֹר אַתָּה אַדִּיר מֵהַרְרֵי-טָרֶף. ו אֶשְׁתּוֹלְלוּ אַבִּירֵי לֵב נָמוּ שְׁנָתָםוְלֹא-מָצְאוּ כָל-אַנְשֵׁי-חַיִל יְדֵיהֶם. ז מִגַּעֲרָתְךָ אֱלֹהֵי יַעֲקֹב נִרְדָּם וְרֶכֶב וָסוּס. ח אַתָּה נוֹרָא אַתָּה וּמִי-יַעֲמֹד לְפָנֶיךָ מֵאָז אַפֶּךָ. ט מִשָּׁמַיִם הִשְׁמַעְתָּ דִּין אֶרֶץ יָרְאָה וְשָׁקָטָה. י בְּקוּם-לַמִּשְׁפָּט אֱלֹהִים לְהוֹשִׁיעַ כָּל-עַנְוֵי-אֶרֶץ סֶלָה. יא כִּי-חֲמַת אָדָם תּוֹדֶךָּ שְׁאֵרִית חֵמֹת תַּחְגֹּר. יב נִדְרוּ וְשַׁלְּמוּ לַיהוָה אֱלֹהֵיכֶם כָּל-סְבִיבָיו יֹבִילוּ שַׁי לַמּוֹרָא. יג יִבְצֹר רוּחַ נְגִידִים נוֹרָא לְמַלְכֵי-אָרֶץ.

Luister naar Psalm 76

Luister naar Psalm 76 in het Hebreeuws.

Toelichting op Psalm 76 van Rabbi Yitzchok Rubin

De huidige Joodse generatie is zich bewuster van haar vroegere geschiedenis dan andere Joodse generaties. Er is in de moderne tijd een overvloed aan informatie over de toestand van de wereld. Elke Jood heeft overlevenden gezien van de Holocaust. Joden zijn met elkaar en de eeuwigheid verbonden.

Koning David spreekt over de toekomstige beproevingen in deze Psalm en hoe het Joodse volk uiteindelijk de overwinning zal behalen. Joden zullen als één volk getuigen van de Glorie van HaShem. Ondanks dat Joden nog steeds verspreid wonen over de wereld, delen zij dezelfde kennis over G'd via de Tora

Toen de Joden nog als één volk samenleefden in Israël en toegewijd waren aan de dienst in de Heilige Tempel zonder interne strijd, toonde HaShem Zijn bescherming. Niemand kon het saamhorige Joodse volk overwinnen. Pas toen onderlinge jaloezie het Joodse volk fragmenteerde werden Joden verslagen. Toch bleef G'd de Joden trouw en deelde klappen uit aan de vijanden van het Joodse volk. Zo versloeg G'd het enorme leger van Sanherib door de soldaten met slaap te overmannen en via de engel des doods te doden. Niets is onmogelijk voor HaShem.

Joden moeten altijd blijven beseffen dat de wereld een Eigenaar heeft. Deze Eigenaar is HaShem. Niemand kan voor G'd gaan staan, ondanks dat veel vijanden van het Joodse volk denken dat ze de controle hebben over dingen. Ze vergeten echter de krachtige realiteit van G'd. HaShem maakt een einde aan de plannen van de vijanden wanneer Hij dat wil. G'd staat niet toe dat Zijn volk bespot wordt. De Joden worden overgeleverd aan Zijn heiligdom. Alleen op deze wijze kan er echte vrede bereikt worden, aldus de Tora.

Uiteindelijk zullen de bespotters van de Tora, de Tora gaan prijzen. De vijandigheid zal verdwijnen in het gezicht van G'ds eenheid. De kinderen van Israël hoeven niet te vrezen. Ze maken deel uit van de grootste kracht die bestaat, de kracht van G'ds wil.

Commentaar van Rashi op Psalm 76

Per vers het commentaar van Rashi, de Joodse Bijbelcommentator die leefde van 1040-1105. Rashi wordt beschouwd als de leraar van de leraren. Door alle traditionele Joden wordt Rashi als autoriteit op het gebied van de Joodse Bijbel en de Talmoed beschouwd. Vandaar dat het belangrijk is om zijn commentaar op de Psalmen weer te geven. Rashi gebruikt nieuw Hebreeuws aangevuld met Oud Franse woorden. Zijn taalgebruik is soms wat orakelachtig kort. Voor nadere verklaring is het verstandig een orthodox Joodse rabbijn te raadplegen.

Vers 4
Daar brak Hij de pijlen van de boog, het schild en het zwaard en de oorlog voor altijd.

Daar brak Hij de pijlen van de boog: van Sanherib en zijn gastheren.

pijlen van de boog: Hebreeuws רשפי. רִשְׁפֵי is geen uitdrukking van vonken van vuur, omdat vonken van vuur niet geschikt zijn voor een boog. Bovendien heeft dit woord geen "dagesh", maar רִשְׁפֵּי heeft wel een "dagesh". Integendeel, רִשְׁפֵי is een uitdrukking van (Deuteronomium 32:24): "gevochten door demonen (רשף)", wat wordt vertaald als עוֹף, vliegend wezens, zoals (Job 5:7): "maar vliegende wezens vliegen (רשף) omhoog." Evenzo (onder 78:48): "en hun vee naar de vliegende wezens (לרשפים). naar de vogels. Op dezelfde manier zijn בְּנֵי רֶשֶׁף vliegende wezens, demonen, die omhoog vliegen. Ook deze is een uitdrukking van pijlen, die vliegen, zoals gezegd (onder 91:5): "van een pijl die overdag vliegt." Daar brak hij de pijlen (רִשְׁפֵי) van de boog, de pijlen die de boog laat vliegen en deze hele psalm spreekt over de ondergang van Sanherib, want we vinden geen vijand die in Jeruzalem valt, maar hij.

Vers 5
U bent destructief; machtiger dan de bergen van prooi.

U bent destructief; machtiger: Hebreeuws נאור, een uitdrukking van (Klaagliederen 2:7): "Hij vernietigde zijn heiligdom"; (onder 89:40): "U hebt het verbond van Uw dienaar afgeschaft." U vernietigt uw vijanden en degenen die tegen u opstaan en veegt hen van de wereld. Vanwege Zijn daden wordt Hij נאור genoemd, destructief, net als חנוּן, genadig; רחום, genadig; קנוא jaloers, omdat Hij verleent, omdat Hij medelijden heeft, omdat Hij met ijver handelt.

machtiger dan de bergen van prooi: Sterker dan de roofzuchtige reuzen, die zo groot zijn als bergen, maar tegen U is hun macht niet bekend.

Vers 6
De stoutmoedigen werden boos; ze sluimerden in hun slaap en geen van de mannen van het leger vonden hun handen.

werden boos: Hebreeuws אשתוללו, zoals השתוללוּ. Zoals (II Kronieken 20:35): "En daarna, Josafat, de koning van Juda, voegde zich bij (חבתחבר) Ahazia, de koning van Israël", zoals התחבר. [Het woord] אשתוללוּ is afgeleid van (Job 12:17): "Hij leidt raadgevers weg met waanzin (שולל)." Het is een uitdrukking van dwaling en rust, zoals dwazen zich vergissen, en de "tav" valt in het midden van het woord in het wederkerende, zoals in elk woord dat begint met 'shin'.

sluimerden in hun slaap: Zij Hebreeuws נמו. Ze vielen in een diepe slaap, een uitdrukking van תנוּמה sluimer.

en geen....vonden: hun handen en hun kracht toen U kwam om hen te straffen.

Vers 7
Van Uw berisping, o G'd van Jacob, waren wagen en paard verbijsterd.

waren wagen en paard verbijsterd: Hebreeuws ורכב וסוס. De "vav" van ורכב is overbodig, zoals (Genesis 36:24): "Dit zijn de zonen van Ziv'on: Ayyah (ואיה) en Anah." De "vav" van ואיה is overbodig.

Vers 8
U bent geweldig, en wie kan voor U staan als U boos bent?

als U boos bent: Vanaf het moment dat U boos werd.

Vers 9
Vanuit de hemel laat U het oordeel horen; de aarde vreesde en werd kalm.

Vanuit de hemel laat U het oordeel horen: Toen Jesaja profeteerde over de vergelding van Sanherib en deze in hem werd vervuld, werd Eretz Israel, dat hem en zijn gastheren vreesde, kalm.

Vers 10
Wanneer G'd opstaat voor het oordeel, om al de nederigen van de aarde voor altijd te redden.

Wanneer G'd opstaat voor het oordeel: om zijn vijanden te oordelen, om Hizkia en zijn gezelschap te redden.

Vers 11
Want de boosheid van de mens zal U danken; het zal het overblijfsel van toorn voorkomen.

Want de boosheid van de mens zal U danken: De woede van de goddelozen resulteert erin dat de schepselen de Heilige danken, gezegend zij Hij. Wanneer zij hun woede tonen en de Heilige, gezegend zij Hij, hen straft, looft iedereen Hem wanneer zij zien dat hun woede nutteloos is. Wat we daar vinden (Daniël 3:28) over Nebukadnezar, toen hij Hanania, Mishael en Azaria in de vurige oven wierp, wat wordt daar gezegd? "Gezegend zij de G'd van Shadrach, enz." En daardoor …

het zal het overblijfsel van toorn voorkomen: Hebreeuws תחגר. Het zal voorkomen en stoppen; de overgebleven slechte mannen worden verhinderd en weerhouden om hun trots en hun toorn te tonen. תחגר is een uitdrukking van terughoudendheid in de taal van de Misjna (Chul. 18a): "De bijnaam in een mes moet diep genoeg zijn om de spijker te vangen (תחגר) om het te diskwalificeren voor het slachten]." Ik hoorde in de naam van Rabbi Eleazar de Gaon, de zoon van Rabbi Isaac, die dit vers bracht als getuigenis van die Misjna (sic). Het is ook mogelijk om dit te interpreteren volgens de gebruikelijke betekenis van een uitdrukking van balk, en kan als volgt worden verklaard: het is gepast voor U om uzelf te omgorden met toorn en uzelf te omhullen met ijver, want sterkte en bekwaamheid zijn van u; de uitdrukking van "residu" is dat, aangezien de toorn van de mens van geen enkel belang is, de uitvoering van alle toorn aan U is voorbehouden.

Vers 12
Geloof en betaal aan de Heer, uw G'd; allen om Hem heen zullen een geschenk brengen aan Hem Die gevreesd moet worden.

Geloof en betaal: je geloften.

allen om Hem heen: die over deze redding horen, en dat deden ze, zoals wordt gezegd (Jesaja 19:18): "er zullen vijf steden in het land Egypte zijn die de taal van Kanaän spreken en de Heer der heerscharen vloeken."

zullen een geschenk brengen aan Hem Die gevreesd moet worden: Waarom? Omdat ten tijde van Zijn verlangen …

Vers 13
Hij zal de geest van vorsten afsnijden; Hij zal gevreesd worden door de koningen van de aarde.

Hij zal de geest afsnijden: de geest van hooghartigheid van de vorsten en verminderen hun arrogantie. יבצֹר betekent "Hij zal verminderen", zoals (Genesis 11:6): "zal het niet voor hen worden onthouden (יבצר)?"

Nadere toelichting op bovenstaande Joodse commentaren

Zoals gezegd profeteert Psalm 76 over de machtige koning Sanherib, een vijand van het Joodse volk, die ongeveer 2500 jaar geleden in Assyrië leefde. In Judea was toen de vrome Joodse koning Hizkia aan de macht. Hij regeerde 13 jaar lang in vrede en geluk over Juda, toen G'd besloot om Hizkia aan zijn grootste test te onderwerpen.

Koning Hizkia vreesde net als andere koningen en vorsten in de aangrenzende landen van Assyrië koning Sanherib. Daarom betaalde Hizkia geld aan Sanherib. Maar deze was daarmee nog niet tevreden. Hij besloot met een zeer groot leger Judea aan te vallen. Bij Jeruzalem aangekomen was Sanherib verbaasd en teleurgesteld dat de stad arm en klein was. Minachtend vroeg hij zich af waarom hij zijn hele leger had meegenomen. Hij had de klus kunnen klaren met slecht een paar legioenen. De soldaten van Sanherib wilden meteen gaan vechten, maar de koning stelde voor om eerst een nacht goed uit te rusten bij de muren van de stad. Rab-Shakeh, de generaal van Sanheribs leger daagde de inwoners van Jeruzalem uit door te beweren dat hun G'd hen niet zou kunnen redden. Hij wilde dat de verdedigers van Jeruzalem in opstand zouden komen tegen koning Hizkia en de stad overgaven. Hizkia was in paniek, scheurde zijn kleren en ging naar de Tempel om te bidden. Hij droeg zijn volk op om een gebedsdag te houden omdat de overwinning behaald kon worden alleen door de hand van G'd. Alle ministers bleven Hizkia trouw, behalve Shebna. Deze wilde vrede sluiten met de vijand. Maar dat liep verkeerd af. Hij werd gevangengenomen door Sanherib en achter een paard vastgebonden. Het paard rende met hoge snelheid en Shebna werd meegesleept tot hij stierf.

In de nacht van Pascha baden de inwoners van Jeruzalem tot G'd. Na de gebeden kwam de profeet Jesaja langs en zei dat G'd de gebeden had gehoord. De engel des doods doodde de slapende soldaten van het leger van Sanherib. Toen Sanherib 's ochtends wakker werd zag hij alleen maar lijken. Daarop vertrok hij weer naar Assyrië waar hij door zijn eigen zonen werd gedood.

Psalm 1 tot en met 92

Wilt u meer Psalmen lezen met een Joodse uitleg? Ga naar: Psalmen 1 tot en met 92.