De vertaling van het woord 'pneumati' in Galaten 6:1

In Galaten 6:1 roept Paulus de geestelijke mensen op om met 'een geest van zachtmoedigheid' zondaars terecht te brengen. De vraag is echter of het woord 'pneumati', dat als 'geest' vertaald wordt, moet worden vertaald met of zonder hoofdletter. Betreft het hier de Heilige Geest, met hoofdletter of de geest van de mens, zonder hoofdletter? Voor beide opties zijn er sterke argumenten, wat het beantwoorden van deze vraag haast onmogelijk maakt. Hiernaast bestaat er ook nog de mogelijkheid dat Paulus bewust gebruikmaakte van de ambiguïteit rondom het woord 'pneumati' en erop doelde dat beide G/geesten een belangrijke rol spelen.

De tekst

In Galaten 6:1 roept Paulus de geestelijke mensen in Galatië op om mensen die zondigen in een geest van zachtmoedigheid weer terecht te brengen. Het gehele vers luidt als volgt:

"Broeders, zelfs indien iemand op een overtreding betrapt wordt, helpt gij, die geestelijk zijt, hem terecht in een geest van zachtmoedigheid, ziende op uzelf; gij mocht ook eens in verzoeking komen" (NBG '51)

Het probleem

Er zijn meerdere problemen met de vertaling en interpretatie van 'in een geest van zachtmoedigheid'. Het eerste, en grootste, probleem is dat in het Grieks geen hoofdletters werden gebruikt, waardoor niet duidelijk is of het woord 'pneumati', dat 'geest' of 'Geest' betekent, met een hoofdletter vertaald moet worden of niet (om deze onduidelijkheid weer te geven zal hieronder de term 'G/geest' gebruikt worden). Ten tweede is het voorzetsel en, dat doorgaans vertaald wordt als 'in', op meerdere manieren te vertalen. Ten derde ontbreekt er in de grondtekst een lidwoord voor het woord 'G/geest'.

Het verschil dat de hoofdletter maakt

Vertaalt en interpreteert men pneumati als 'geest', met een kleine letter, dan betekent dat dat Paulus de geestelijke mensen vraagt om 'in' een menselijke geest van zachtmoedigheid mensen terecht te brengen. Dan zou het de herschapen menselijke geest zijn die de vrucht van de Heilige Geest (Gal. 5:22) tot uitdrukking brengt.

Als men pneumati vertaalt en interpreteert als 'Geest' met een hoofdletter, dan betekent dat dat Paulus' de geestelijke mensen vraagt om zich te laten leiden door de Heilige Geest bij het terechtbrengen van een zondaar (vgl. Gal. 5:16-18).

Het woord en

Het Griekse voorzetsel en kan op meerdere manieren worden vertaald. Het kan worden vertaald als 'in', met' en 'door' (om deze onduidelijkheid weer te geven zal hieronder de term 'in/met/door' gebruikt worden). Hanteert men de gangbare manier waarop het woord in Bijbels vertaald wordt, namelijk als 'in', dan zal men geneigd zijn de conclusie te trekken dat het over een 'Geest', met hoofdletter, gaat. De reden hiervoor is dat Paulus niet snel mensen zou oproepen om iets 'ín' of een menselijke geest te doen. Voor het woord 'door' geldt hetzelfde.

Vertaalt men het woord echter anders, zoals als 'met' dan is het niet helemaal duidelijk of het over een 'Geest', of een 'geest' gaat. Het kan dan over beiden gaan. Het voorzetsel 'en' verduidelijkt de tekst dus niet en is niet een argument voor één van beide interpretaties.

Een ontbrekend lidwoord

In de grondtekst van Galaten 6:1 komt het woord 'een' in 'in een G/geest van zachtmoedigheid' niet voor. Letterlijk staat er "in/met/door G/geest zachtmoedigheid". Op deze manier is de tekst echter moeilijk leesbaar, dus voegen Bijbelvertalers terecht een lidwoord toe om de leesbaarheid te vergroten. Het toevoegen van dit woord gebeurt echter op basis van de interpretatie van de tekst en kan de tekst een andere betekenis geven.

Zo hebben Nederlandse Bijbelvertalingen, als de HSV 2010, de NBG '51 en de NBV 2004, het woord 'een' toegevoegd voor het woord 'G/geest'. De King James Vertaling uit 1611 zet er echter 'the' (de) voor. Spreekt men van 'een' G/geest van zachtmoedigheid, dan lijkt het niet om de Heilige Geest te gaan, omdat er daar maar één van is. Spreekt men van 'de' G/geest, dan lijkt het niet over een menselijke geest te gaan, omdat iedereen zijn eigen geest heeft en er dus meerdere van zijn.

Het ontbreken van een lidwoord in de grondtekst zorgt ervoor dat het niet duidelijk is of het over 'de' of 'een' G/geest gaat. Het lidwoord is dus niet een argument voor één van beide interpretaties.

Contextuele argumenten

Doordat de zin 'in/met/door G/geest zachtmoedigheid' zoveel onduidelijkheden in zich draagt zijn we voor interpretatie van de tekst sterk afhankelijk van de context waarin de zin zich bevindt. Deze context is echter niet helemaal eenduidig, waardoor er sterke argumenten zijn voor beide interpretaties.

Contextuele argumenten om het woord pneumati met een hoofdletter te vertalen

Er zijn twee argumenten om het woord pneumati met een hoofdletter te vertalen. Het eerste is dat zachtmoedigheid een vrucht van de Heilige Geest is. Het tweede is dat het verzoek van Paulus is gericht aan hen die geestelijk zijn.

Een vrucht van de Heilige Geest

In Galaten 5:22-23 beschrijft Paulus de vruchten van de Geest, waarvan zachtmoedigheid er één is. Deze beschrijving staat maar vijf verzen voor Paulus' verzoek om 'in/met/door een/de G/geest van zachtmoedigheid' zondaars weer terecht te brengen. Aangezien Paulus zo snel na de beschrijving van de vruchten van de Geest grijpt naar één hiervan lijkt het erop dat hij dat doet omdat het over de Heilige Geest gaat.

Het verzoek is gericht aan hen die geestelijk zijn

Paulus vraagt aan de mensen die geestelijk zijn om zondaars terecht te brengen. Er wordt door veel mensen, waaronder John Stott, een onderscheid gemaakt tussen enerzijds 'christenen', bij wie de Heilige Geest inwoont en anderzijds 'geestelijke christenen', die zich daadwerkelijk laten leiden door de Heilige Geest en wandelen door de Geest. Bij deze christenen wordt de vrucht van de Geest, zachtmoedigheid in dit geval, ook daadwerkelijk zichtbaar. Bij het maken van dit onderscheid volgt de aanname dat het in dit vers om de Heilige Geest gaat in, of door, wie de geestelijke christen werkt.

Contextuele argumenten om het woord pneumati zonder een hoofdletter te vertalen

Er zijn twee argumenten om het woord pneumati met een hoofdletter te vertalen. Het eerste is dat de mensen de ander 'ziende op zichzelf' terecht moesten brengen. Het tweede is dat in de Heilige Geest wandelen niet perse betekent dat je altijd in een geest van zachtmoedigheid handelt.

Het feit dat de mensen 'ziende op zichzelf' de ander terecht moeten brengen

Paulus instrueert de 'geestelijken' die anderen terecht moeten brengen om dit 'ziende op zichzelf' te doen, omdat zij zelf ook in verzoeking kunnen komen. Deze focus op de menselijke zwakheid is een aanwijzing dat het hier gaat om de menselijke geest. Het is het besef van de eigen zwakte waardoor de geestelijke mensen in staat zijn om zachtmoedig met een zondaar om te gaan. Juist de eigen geestelijkheid, die bron kan worden van eigendunk en opschepperij, kan zachtmoedigheid in de weg staan.

De Heilige Geest betekent niet altijd een Geest van zachtmoedigheid

In 1 Korintiërs 4:21 stelt Paulus de vraag of hij met 'de roede' of 'in/met/door liefde en in de/een G/geest van zachtmoedigheid' moet komen. Als het een optie is dat Paulus niet in de 'G/geest van zachtmoedigheid' komt, dan veronderstelt het hebben van de Heilige Geest niet perse het altijd hebben van een 'G/geest van zachtmoedigheid', want Paulus, die zelf meerdere christelijke gemeenschappen gesticht heeft, wandelde wel door de Heilige Geest.

Hiernaast vraagt Paulus in Galaten 6:1 de mensen die hij beschrijft als 'geestelijk' om in een geest van zachtmoedigheid te handelen. Als deze geestelijke mensen, die wandelen door de Heilige Geest, dit nog gevraagd moet worden, dan lijkt het erop dat wandelen door de Heilige Geest en het handelen in een geest van zachtmoedigheid elkaar niet veronderstellen.

Het woord pneumati - Heilige Geest of geest?

Het is lastig om te zeggen welke interpretatie van pneumati de juiste is. Het is zelfs zo lastig dat er ook commentatoren zijn, zoals Longenecker en De Witt Burton, die gewoon stellen dat de interpretatie zonder hoofdletter de voorkeur verdient, zonder te zeggen waarom dit het geval is. Geen van de beide interpretaties heeft duidelijk de sterkere papieren, wel hebben ze beiden kracht. De interpretatie met hoofdletter heeft kracht, omdat het de afhankelijkheid van de Heilige Geest uit. De interpretatie zonder hoofdletter heeft kracht, omdat het de eigen verantwoordelijkheid benadrukt.

Naast de twee interpretatie-opties kan het zijn dat Paulus in zijn brief bewust gebruik heeft gemaakt van de ambiguïteit rondom het woord pneumati, juist om beide mogelijkheden tot hun recht te laten komen. Het kan zijn dat Paulus dit deed omdat de zachtmoedigheid vanuit de menselijke geest moet komen, maar dit niet zonder de Heilige Geest kan gebeuren, maar ook dit is onzeker.