De eerse van de Dominicanen: Dominicus Guzman

Eén van de bekendste kloosterorden is de orde van de Dominicanen. Ze is verspreid over de hele wereld en heeft een grote invloed op tal van terreinen. Wat houdt deze orde eigenlijk in? Hoelang bestaat ze al? Wat is haar boodschap aan de wereld? Eén naam staat centraal in de orde van de Dominicanen: Dominicus Guzman.

Monnik in Spanje

Dominicus Guzman is een Spanjaard. Hij studeert in Palencia. Daarna wordt hij kanunnik in de kathedraal van Osma. Later wordt hij subprior. In die hoedanigheid begeleidt hij 1203 en 1205 de bisschop van Osma op diens reizen naar Scandinavië om een prinses op te halen die echtgenote moet worden van koning Alfonso VIII. De prinses komt echter niet mee. Daarom reizen de twee naar paus Innocentius III met de vraag om in Scandinavië zending te mogen bedrijven. Ze krijgen van de paus echter een andere opdracht, namelijk om de ketterse Albigenzen in Zuid-Frankrijk in samenwerking met de cisterciënzer monniken weer op het goede pad te brengen.

Prediking in Frankrijk

De cisterciënzers aldaar hebben door hun luxe levensstijl en hooghartige houding nog weinig succes gehad bij het bekeren van de Albigenzen. Dominicus Guzman pakt het anders aan. Hij begint eenvoud te preken. Volgens hem zullen de mensen tot bekering komen als ze zien welke eenvoudige en gelukkige levenswandel de gelovigen hadden. Zijn prediking slaat aan en hij krijgt vele hoorders en volgelingen. In 1206 komt daaruit een eerste klooster voort, gesticht door Dominicus. Het klooster is bedoeld voor vrouwen die van hun ketterse dwalingen weer teruggekeerd zijn tot de Roomse Kerk. Later worden zij dominicanessen genoemd.

Stichting van de orde

Dominicus richt ook een predikorde op in 1215. Dit wordt gezien als het echte begin van de orde van de Dominicanen. De boodschap van Dominicus is niet veranderd. Hij roept zijn volgelingen op tot armoede en zijn monniken zijn bedelmonniken. Hij richt zich zeer sterk op de Evangelieverkondiging en de bestrijding van ketterij. Daarom worden de volgelingen van Dominicus goed opgeleid, om goede discussies te kunnen voeren. In 1216 wordt de orde goedgekeurd door de paus. Dominicus schrijft geen eigen regel, maar de orde volgt de Regel van Augustinus. In 1231 krijgt de orde de taak om de inquisitie te steunen in het vervolgen van ketters. De orde verspreid zich snel, al in 1232 is er bijvoorbeeld een vestiging van de orde in Nederland.

De orde door de eeuwen heen

Ook na de dood van Dominicus in 1237 groeit de orde. In de jaren die volgen kent de orde bloeitijden en tijden dat het minder gaat. Al in de veertiende en vijftiende eeuw komen er klachten dat de orde verslapt in haar levenswandel. In de zestiende eeuw komt de orde echter juist sterker naar voren. In deze tijd zijn relatief veel prominente geestelijken dominicanen. Juist deze geestelijken maken het bijvoorbeeld Luther lastig in de vele discussies die ze met hem voeren. In deze eeuwen bemoeien de dominicanen zich ook met de veroveringen in de Nieuwe Wereld, vooral in Amerika. Ze verzetten zich tegen onderdrukking van de inheemse bevolking en staan zo in feite aan de basis van mens- en volkenrechten. Ze proberen ook het Evangelie over de hele wereld te verspreiden.

De invloed van de dominicanen

In de achttiende eeuw is er weer een periode waarin het minder gaat met de dominicanen. In de negentiende eeuw weet de orde zich echter onder leiding van Lacordaire en Jandel te reorganiseren. Nieuwe kloosters worden gesticht en de orde breidt zich nog verder uit, zodat op dit moment de orde over de hele wereld verspreid is. De dominicanen oefenen nog steeds veel invloed uit, niet alleen in de Roomse Kerk maar ook in de theologie en de wetenschap. Zo zijn er hoogleraren en Nobelprijswinnaars die horen bij de orde van de Dominicanen. Eén opdracht blijft ook voor hen echter gelden: ze moeten bij de wortels van Dominicus Guzman blijven. Zoals we zien is zijn boodschap niet verloren gegaan, maar verspreid over de hele wereld.