Een bijstandsuitkering en een gezamenlijke huishouding

Wie een bijstandsuitkering krijgt en kamers gaat huren loopt in sommige omstandigheden het risico dat de sociale dienst de uitkering intrekt. Echter ook wanneer men nog werk heeft, dient men er rekening mee te houden dat het huren van kamers consequenties kan hebben voor het verkrijgen van een bijstandsuitkering wanneer men langdurig werkeloos wordt.

De casus K.

Een jonge vrouw van 22 jaar, die we hier K. zullen noemen, was gestopt met haar studie en vond werk in een restaurant. Nadat zij dit werk vier maanden had verricht werd het restaurant gesloten en werd zij ontslagen. Omdat zij niet lang genoeg had gewerkt om in aanmerking te komen voor een WW uitkering, moest ze een bijstandsuitkering aanvragen. Deze werd toegekend. Ongelukkigerwijze moest zij enkele weken later ook nog op zoek naar andere huisvesting. Op een feestje kwam zij in contact met een andere jonge vrouw (S.) die zojuist door een woningstichting een huurhuis toegewezen had gekregen. Het huis was voor S. echter te groot en ze bood K. aan om twee kamers te huren. K. was zo verstandig om eerst de sociale dienst te bellen. Zij legde haar situatie uit en stelde de vraag of zij haar uitkering niet in gevaar zou brengen wanneer zij het aanbod van S. zou accepteren. De medewerkster van de sociale dienst wilde verder geen informatie verstrekken over de criteria die de sociale dienst hiervoor hanteert, maar gaf wel aan dat de uitkering van K. geen gevaar zou lopen. Dus verhuisde K. en richtte zij in het door S. gehuurde pand een slaapkamer en een woonkamer in.

Toch een gezamenlijke huishouding?

Enkele weken na haar verhuizing kreeg K. tijdelijk werk. Helaas duurde dat slechts een maand, en moest zij dus opnieuw een uitkering aanvragen. Nu wilde de sociale dienst echter plotseling eerst een onderzoek doen naar haar woonsituatie. Een rapporteur van de afdeling handhaving werd langs gestuurd en op grond van zijn verslag over bijvoorbeeld het gezamenlijk gebruik van een wasmachine en de koelkast in de gemeenschappelijke ruimte, een telling van de tandenborstels, het gezamenlijk gebruik van wc papier etc. werd de uitkering geweigerd. Uit het verslag van de rapporteur werd geconcludeerd dat er sprake was van een gezamenlijk huishouden en dat S. en K. dus een zorgplicht voor elkaar waren aangegaan.

Bezwaarschrift

S. was natuurlijk niet bereid om de financiële zorg voor haar huurster op zich te nemen en had daarvoor ook te weinig inkomsten. K. was het vanzelfsprekend oneens met het besluit van de Sociale Dienst en stelde bovendien vast dat de rapporteur feitelijke onjuistheden in het verslag had geschreven. Dus diende K. een bezwaarschrift in. Het duurde vijf maanden voordat het bezwaarschrift werd behandeld, en na de behandeling duurde het opnieuw een maand voordat het bezwaar werd erkend. Dat was vooral te wijten aan het feit dat K. kon bewijzen dat zij alvorens te verhuizen de sociale dienst had gebeld, en daar te horen had gekregen dat zij haar uitkering niet in gevaar zou brengen wanneer zij de kamers zou gaan huren. Ook het feit dat K. een eigen woonkamer had ingericht en dat aannemelijk gemaakt kon worden dat geleende zaken altijd werden teruggeven of terugbetaald werkte in haar voordeel.

Negen maanden

Na de erkenning van het bezwaar moest K. opnieuw zes weken wachten tot de achterstallige uitkering op haar rekening was bijgeschreven. De totale procedure vanaf het moment dat K. de uitkering aanvroeg tot het moment dat zij de uitkering ontving nam negen maanden in beslag. K. had het geluk dat zij tussentijds tijdelijk werk heeft kunnen doen, en dat zij geld van familie kon lenen. Wanneer dat niet mogelijk was geweest had zij negen maanden zonder enige vorm van inkomen moeten leven.

Onbedoelde overtreding

Het geval van K. is tamelijk uniek omdat zij het beroep heeft gewonnen. In veel vergelijkbare gevallen loopt het anders af. Vooral ook omdat veel aanvragers van uitkeringen niet weten wat de criteria zijn die sociale diensten hanteren om te bepalen of er sprake is van een gezamenlijke huishouding. Sociale diensten zijn kennelijk niet scheutig met het verstrekken van informatie hierover, omdat zij vrezen dat de calculerende burger er misbruik van zou kunnen maken. Wat er echter toe kan leiden dat burgers die de regels naleven onbedoeld de regels overtreden en daarvan vervolgens zelf het slachtoffer worden. Om dit te voorkomen volgen hieronder enkele tips.

• Wanneer u een bijstandsuitkering krijgt en u overweegt om uw woonsituatie te veranderen, vraag dan eerst bij de sociale dienst of er consequenties voor uw uitkering kunnen zijn. Nu of in de toekomst. Laat dit op papier zetten, of vraag de notitie ter inzage die de medewerker over het gesprek met u heeft gemaakt.
• Bedenk dat u, ook als u een zeker schijnende baan heeft, toch op termijn eens langdurig werkeloos kunt worden en dan aangewezen kunt raken op een bijstandsuitkering.
• Zorg bij kamerhuur altijd voor een deugdelijk huurcontract. Het beschermt niet alleen uw rechten als huurder maar kan ook voorkomen dat u door de sociale dienst wordt aangemerkt als samenwonend met de verhuurder.
• Zorg dat de huur maandelijks via een bankrekening wordt overgemaakt, zodat u altijd kunt bewijzen dat u huur betaalt.
• Voorkom dat er ook maar de geringste financiële verwevenheid tussen u en de verhuurder bestaat. Koop niets samen, doe niet samen de boodschappen, gebruik niets samen, eet niet samen, betaal niet gezamenlijk vaste lasten, sluit niet gezamenlijk verzekeringen af etc.
• Zorg er voor dat uw kamer of één van uw kamers duidelijk ingericht is als uw woonkamer. Dat u er bijvoorbeeld een eigen tv en muziekinstallatie heeft staan.
• Wanneer het, gelet op de ruimte, noodzakelijk is om gezamenlijk een keuken en een douche/wc te gebruiken zorg er dan voor dat u een eigenplek in de koelkast heeft met duidelijk uw eigen etenswaren, dat u uw eigen doucheschuim heeft staan, uw eigen wc papier, uw eigen tandpasta, uw eigen wasmiddel etc.
• Doe geen huishoudelijk werk voor elkaar, en kook niet samen.
• Ga niet gezamenlijk op vakantie.

Een heel erg belangrijke tip is echter ook de volgende:
Maak geen misbruik van de bestaande voorzieningen. Deze kunnen alleen blijven bestaan wanneer iedereen zijn best doet om er zo weinig mogelijk gebruik van te maken. Bovendien bent u strafbaar wanneer u bewust de regels overtreedt.