Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz)

Op 1 januari 2020 is de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (de Wvggz) ingevoerd. Deze wet vervangt samen met de Wzd (wet zorg en dwang) de wet Bijzondere opneming in psychiatrische ziekenhuizen (Bopz) en houdt hiermee een lastenverzwaring voor de gemeente in. Het takenpakket binnen het Sociaal Domein wordt uitgebreid met deze wet. De gemeente moet bij een melding over een verward persoon binnen twee weken een onderzoek hebben verricht naar deze melding. Blijkt dat de melding terecht is, dan moet door de gemeente bepaald worden of er een verzoekschrift zorgmachtiging wordt ingediend bij de Officier van Justitie.

Reden voor de Wvggz

In onze veranderende samenleving komt naast zelfredzaamheid ook steeds meer de nadruk te liggen op preventie en dus structurele ondersteuning van de kwetsbare medeburger. Zelfredzaamheid is immers niet voor iedere burger een vanzelfsprekendheid en wanneer er ondersteuning nodig is, kan men hier maar beter zo vroeg mogelijk mee beginnen. Preventie is in de meeste gevallen goedkoper dan het achteraf oplossen van de ontstane problemen. De Wvggz (Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg) is bedacht om te voorkomen dat deze doelgroep zodanig in de problemen komt dat ze overlast gaat bezorgen. Het is hiermee een uitbreiding van de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning). De WMO geeft de gemeente de taak om zorg te dragen voor maatschappelijke ondersteuning met als doel de zelfredzaamheid en participatie van burgers met psychische of psychosociale problemen te bevorderen.

Verschil Bopz en Wvggz

Op 1 januari 2020 werd de wet Bopz (Bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen) vervangen door de Wvggz (Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg) en de Wzd (Wet Zorg en Dwang) (Inspectie Jeugd en Gezondheid, 2018). De nadruk ligt bij de Wvggz niet op het verplicht opnemen, maar op het verplicht stellen van zorg. De gemeente werd hiermee de uitvoerder van deze wet. Dit houdt in dat een burger bij de gemeente meldt dat hij denkt dat iemand verplichte zorg nodig heeft. De gemeente moet deze melding binnen 14 dagen onderzoeken en bepalen of de melding terecht is.

Zorgmachtiging

Wanneer hierna wordt bepaald dat verplichte zorg nodig is, wordt er een verzoekschrift zorgmachtiging ingediend bij de Officier van Justitie. De rechter beslist dus uiteindelijk. Deze wet wordt ingevoerd om ernstigere psychische problemen te voorkomen.

Uitgangspunten Wvggz

De gemeente draagt door de invoering van deze wet de zorg voor verwarde mensen. Dit is een nieuwe taak met als doelstelling:

• Het vergroten van de sociale autonomie van mensen
• Het vergroten van de zelfredzaamheid van mensen
• Mensen preventief leren om bepaalde zaken en problemen te voorkomen of om hier adequaat mee om te gaan
• Signaleren dat bepaalde doelgroepen in de knel komen.

Samenwerken noodzakelijk

Bij de uitvoering van deze wet is er sprake van een eclectische benadering waarbij meerdere sporen tegelijkertijd worden toegepast en er gebruik kan worden gemaakt van meerdere zorgtechnieken en multidisciplinaire teams. Hiervoor is een sluitende aanpak met een goede samenwerking en duidelijke regie noodzakelijk.

Voor welke doelgroep is deze wet bedoeld?

De Ministeries van VWS (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en V&J (Veiligheid & Justitie) en VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) willen dat er betere opvang, zorg en ondersteuning komt voor mensen die verward gedrag vertonen. De sociale omgeving van de burger wordt ook gehoord, dit in tegenstelling tot wat bij de wet Bopz gebeurde. Door de mogelijkheid van verplichte ambulante zorg kan de doelgroep met professionele hulp blijven participeren in de maatschappij. Deze wet wordt ingevoerd om de rechtspositie van verwarde personen te verbeteren en gelijktijdig de samenleving te beschermen tegen overlast.

Wet zorg en dwang

Wanneer de burger niet wil meewerken en er sprake is van een verstandelijke beperking en/of dementie treedt de Wzd (Wet zorg en dwang) in werking. Deze wet treedt gelijktijdig met de Wvggz in werking en gaat specifiek over onvrijwillige zorg aan de genoemde doelgroep. De Wzd biedt net als zijn voorloper de Bopz de mogelijkheid om mensen gedwongen op te laten nemen, wanneer er zorgvuldig is onderzocht of er echt geen andere alternatieven meer mogelijk zijn.