Privacy: bescherming persoonsgegevens in Nederland en België

Een omschrijving van de term privacy is: de mogelijkheid om in eigen omgeving helemaal zichzelf te zijn. Mensen moeten zich vrij kunnen bewegen en hun gedachten en meningen vrij kunnen uiten. Maar wie, waar en wanneer kan dat voor honderd procent? Gelukkig bestaan er echter wetten om de privacy op allerlei gebied zoveel mogelijk te beschermen. Soms worden echter de grenzen van die wetten opgezocht. Als iedereen zich aan de regels zou houden zouden sommigen een stuk prettiger leven. Maar privacy is een ruim begrip waar zeer veel onder kan worden verstaan.

Privacy onderwerpen

Privacy kan gaan over verschillende onderwerpen zoals bescherming van:

• Familieleven
• Gezinsleven
• Lichaam
• Manier van communiceren (via brief, telefoon en e-mail)
• Persoonsgegevens
• Woning

Wetten wereldwijd en landelijk

Privacy is de afscherming tegen onbevoegde inmenging in iemands zaken. Recht op privacy betekent dat mensen, groepen of instellingen het recht hebben om zelf te bepalen wanneer en hoe en in welke omvang zij informatie over hen aan anderen willen doorgeven. Dat recht is neergelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Ook landen afzonderlijk kennen wetten op het gebied van privacy.

Nederland

Het recht op privacy is in de Nederlandse Grondwet vastgelegd in de artikelen tien tot en met dertien. Wat de verwerking van persoonsgegevens betreft was de privacy tot 25 mei 2018 bovendien geregeld in de Wbp (Wet bescherming persoonsgegevens). Binnen de EU geldt vanaf die datum echter een nieuwe privacywet de zogenaamde AVG (Algemene verordening gegevensbescherming). Deze nieuwe AVG is een onderdeel van een pakket van Europese regelgeving. Met die regelgeving worden persoonsgegevens beschermd.

België

In België is het recht op privacy vastgelegd in de Belgische Grondwet met name in artikel 22. Ten aanzien van de verwerking van persoonlijke gegevens kende België een wet voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer bekend als de Privacywet. Maar bij de invoering van de AVG is deze per 25 mei 2018 opgevolgd door de Gegevensbeschermingsautoriteit die toeziet op de bescherming van de privacy bij de verwerking van persoonsgegevens.

Vrees voor meer bemoeizucht

De term privacy en alles wat daarmee te maken heeft is vooral vanaf de negentiger jaren van de vorige eeuw in beeld gekomen. Dat was in de tijd van de opkomst van moderne methoden en technieken zoals aftappen van telefoons, antecedentenonderzoeken, enquêtetechnieken, psychologische tests en verborgen camera’s. In winkelcentra en uitgaansgebieden werd en wordt (2016) steeds vaker toezicht gehouden door middel van camera’s. Computers worden steeds meer ingeschakeld voor persoonsregistratie waarbij de vrees ontstaat dat dit tot grotere bemoeizucht zal leiden. Ook is er angst voor het koppelen van allerlei gescheiden bestanden waardoor met een druk op de knop alle gegevens van een individu bekend zijn.

Gebruik van bodyscans, paspoortgegevens en videobeelden

Beperkingen van de privacy door bodyscans of afluisteren van telefoon e.a. zijn bedoeld om kwaadwillige burgers op te sporen. De vele maatschappelijke, commerciële, technische en politieke ontwikkelingen kunnen positief worden gebruikt, maar vormen tegelijkertijd een enorme inbreuk op ons privéleven. De gedachte dat als iemand niets verkeerd doet alles openbaar mag zijn is geen geruste gedachte meer. Je hoeft helemaal niets verkeerd te doen om slachtoffer te worden van identiteitsfraude. De gewone burger weet ook niet waar bodyscans, paspoortgegevens en videobeelden allemaal nog voor gebruikt zullen gaan worden.

Persoonsgegevens steeds meer beschikbaar

Op internet komen steeds meer persoonsgegevens beschikbaar voor velen. De privacy kan daardoor in gevaar komen als de gegevens worden gebruikt voor andere doelen dan waarvoor ze zijn opgegeven. Gegevens kunnen op verschillende manieren bekend worden zoals door het invullen van een formulier of het sturen van een bericht via sociale media. Ook bij het bezoeken van een website kunnen al gegevens bekend worden. Het is daarom zaak van de gebruiker om hier goed op te letten. Dit geldt voor talrijke bestanden waar persoonsgegevens in voorkomen zoals bijvoorbeeld bij:

• Banken
• Belastingdienst
• Bibliotheek
• Enquêtes
• Gemeente
• Huisarts
• Klantenkaart
• Spaaracties
• Sportvereniging
• Supermarkt
• Websites
• Werkgever

Gebruiken en beschermen van persoonsgegevens

Als alle organisaties goed met de gegevens omgaan is dit geen probleem maar ze kunnen ook ongewenst worden doorgegeven aan anderen. Organisaties die persoonsgegevens verwerken hebben echter bepaalde plichten. Zij mogen persoonsgegevens alleen gebruiken voor welbepaalde en uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doelen. Daarbij moeten zij de burgers laten weten wat ze met de gegevens doen.

Bescherming persoonsgegevens in Nederland

Het CBP (College Bescherming Persoonsgegevens - voorheen de Registratiekamer) houdt toezicht op de naleving van de wetten met betrekking tot het gebruik van persoonsgegevens. Dit zelfstandige bestuursorgaan heeft ook als taak de regering te adviseren over de bescherming van persoonsgegevens. Tevens voert de CBP onderzoeken uit en toetst gedragscodes en privacyreglementen en behandelt klachten en vragen. In het maatschappelijk verkeer wordt het college aangeduid als Autoriteit persoonsgegevens.

Bescherming persoonsgegevens in België

De CBPL (Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer) is ook bekend onder de naam Privacycommissie. De taken van de CBPL zijn advies uitbrengen aan de overheid over alle zaken met betrekking tot van de verwerking en bescherming van persoonsgegevens. Tevens kan de commissie aanbevelingen doen en klachten onderzoeken. Zij kan voor de werkzaamheden een deskundige aantrekken of zelf onderzoek verrichten.

Lees verder

• Discriminatie: Grondwet, andere wetten, meldingen en hulp