Betrekkingswaan

Betrekkingswaan: gebeurtenissen of feiten die men op zichzelf betrekt. Betrekkingswaan is een waandenkbeeld dat vaak voorkomt bij een psychose. Hoe herken je een betrekkingswaan, wat voor invloed heeft het op de persoon en wat is de behandeling hiervan?

Wat is betrekkingswaan?

Betrekkingswaan is een psychiatrisch ziektebeeld waarbij alledaagse of toevallige gebeurtenissen, uitgelegd worden als betrekking tot de eigen persoon. Betrekkingswaan komt voor bij psychosen. Een bekend voorbeeld hiervan is schizofrenie: hierbij komt betrekkingswaan, net als andere wanen, vaak voor.

Uitleg over de ziekte

Betrekkingswaan is een waandenkbeeld van de persoon. Het betreft hier alledaagse gebeurtenissen, die de persoon interpreteert als betrekking hebbende op de eigen persoon. Meestal is dit in negatieve zin. Wanneer dit in negatieve zin wordt ervaren, is een betrekkingswaan van paranoïde aard.

Een persoon die een betrekkingswaan heeft, legt een bepaalde gebeurtenis uit als een speciaal bedoeld teken voor hem of haar. Een fietser bijvoorbeeld die toevallig voorbij rijdt wanneer de persoon wil oversteken, wordt ervan beschuldigd dit expres te doen om de persoon te hinderen. Een kleedje dat wordt uitgeklopt, wordt ook expres gedaan: om de ander in het stof te laten zitten. Een auto die toetert, doet dit om de persoon te laten schrikken. Een hond die aan komt rennen, doet dit om de persoon aan te vallen.

Nagenoeg iedere gebeurtenis wordt op zichzelf betrokken in negatieve zin. Men spreekt dan van paranoia. Er is sprake van een overdreven achterdocht. Hoewel paranoia wat verder gaat: zoals het verzinnen dat er inbrekers in huis zijn, behoort negatieve betrekkingswaan tot de paranoia.

Soms is een betrekkingswaan positief: de persoon voelt zich hierdoor juist geliefd of interessant. Bijvoorbeeld wanneer een man in een overvolle trein tegenover een vrouw gaat zitten. De vrouw kan vervolgens denken dat de man dit doet omdat hij verliefd is op de vrouw. De vrouw kan zich hierdoor aantrekkelijk gaan voelen. De vrouw heeft een positieve betrekkingswaan.

Het bewustzijn met onbewuste inhoud

Een betrekkingswaan is het gevolg van het bewustzijn dat overspoeld wordt met onbewuste inhoud. Gebeurtenissen die geregistreerd worden, worden verkeerd uitgelegd door de hersenen. Het bewustzijn reageert hierop middels achterdocht, angst of weinig zelfvertrouwen. Deze reacties werken versterkend op het onbewuste, waardoor een betrekkingswaan alleen maar kan groeien.

Het is niet zo dat mensen met een betrekkingswaan hier voor kiezen: ze willen geen gebeurtenissen of feiten op zichzelf betrekken. Maar de gedachten wordt ze op de keel gedrukt: op deze manier moeten ze er wel aan denken en er een conclusie uit trekken. Voor mensen met een betrekkingswaan heeft dit nadelige gevolgen om zich staande te houden in de maatschappij. Achter iedere gebeurtenis kan tenslotte een groot gevaar schuil gaan. Ook geeft dit irritaties met zich mee: de persoon is ervan overtuigd dat hij continue wordt lastig gevallen of dat anderen hem expres in de weg zitten. Er kan agressiviteit ontstaan naar anderen toe, of juist de angst om zich nog onder de mensen te begeven.

Erotische betrekkingswaan

Een aparte vorm van betrekkingswaan is de erotische betrekkingswaan. Hierbij wordt gedacht aan niet bestaande relaties, die het gevolg zijn van bepaalde gebeurtenissen. Wanneer een leraar bijvoorbeeld zijn hand op de schouder van een leerling legt, kan deze laatste de conclusie trekken dat de leraar een verhouding wil met de leerling. Of een kassajuffrouw die het geld in de handen van een man legt: door de aanraking van de handen, kan de man denken dat de kassajuffrouw een relatie met de man wil. Maar ook het eerder genoemde voorval, een man die tegenover een vrouw in een overvolle trein gaat zitten waardoor de vrouw denkt dat de man verliefd op haar is, is een erotische betrekkingswaan.

In een aantal gevallen kan de persoon met de betrekkingswaan zich hierdoor beter voelen: geliefd en aantrekkelijk. Wanneer de erotische betrekkingswaan teveel op de voorgrond dringt, kan dit juist negatief gaan werken voor de persoon. Ook kan de persoon met erotische betrekkingswaan doorslaan in de reactie en de ander lastig gaan vallen, omdat hij of zij meent dat de ander een relatie wil.

Behandeling betrekkingswaan

Net als alle psychotische ziekten, kan betrekkingswaan behandeld worden middels therapie, waarbij bepaalde medicijnen ondersteuning kunnen bieden. Omdat betrekkingswaan vaak een onderdeel is van een psychose, richt de behandeling zich voornamelijk op de onderliggende ziekte.