Zintuiglijke afzondering

Zintuiglijke afzondering betreft het afdekken van een aantal zintuigen, zoals de ogen (gezichtsvermogen) en de oren (gehoor). Doel hiervan is het uittesten van de theorie dat 'bewuste uitschakeling van de zintuigen leidt tot een grotere geesteswerkzaamheid'. Met andere woorden: als niets via de zintuigen van 'buitenaf' binnen komt, zal iemand zich meer bewust zijn van wat er in hem omgaat op het zuiver geestelijke vlak.

Experiment zintuiglijke afzondering

Dit experiment werd ontworpen door Charles Honorton, die onderzoeksdirecteur was van de afdeling Parapsychologie en Psychofysica aan het Maimonides Medisch Centrum in Brooklyn, New York. Het experiment test de theorie dat "bewuste uitschakeling van de zintuigen een grotere toegang verleent tot de geesteswerkzaamheid". Of met andere woorden: wanneer niets door de zintuigen van buitenaf binnen komt, zal iemand zich meer bewust zijn van wat er in hem zelf omgaat op het zuiver geestelijke vlak. De theorie veronderstelde eveneens dat in een toestand van een 'beroving van de zintuigen' iemand gevoeliger zou zijn (meer dan wanneer hij normaal is) voor niet-zintuiglijke invloeden van buitenaf (zoals telepathisiche overdracht).

Resultaten

Charles Honorton meldde dat van de 27 series van dergelijke experimenten (waarvan iedere serie bestond uit 50 zittingen met verschillende proefpersonen) er 20 een statistisch gezien groot gedeelte aan treffers opleverden. Bij een van die geslaagde experimenten was het te raden thema van de dia's die de laboratorium-medewerker moest bekijken een serie zeldzame munten. Een gedeelte van het commentaar van de proefpersoon tijdens de proef luidde: "Nu zie ik cirkels, een enorm groot aantal. Ze zijn niet allemaal even groot....sommige zijn echt groot, andere erg klein...nee, toch groter dan een penny. Ze blijven maar voor me flitsen, al die verschillende afmetingen...Nu zie ik kleuren...twee in het bijzonder, goud en zilver schijnen eruit te springen. Ik voel iets belangrijks. Ik kan niet zeggen wat, maar ik krijg een gevoel van belangrijkheid, van aanzien, waarde".

Interpretatie van de treffers

Niet alle vastgelegde treffers zijn zo ondubbelzinnig en direct als bovenvermeld resultaat. Bij het vaststellen van de resultaten moeten de proefnemers rekening houden met het feit dat er niet altijd een direct en letterlijk verband bestaat tussen een gebeurtenis van buitenaf en onze geestelijke voorstelling daarvan. Bijvoorbeeld: toen de opdrachtbeelden uit een reportage waren gehaald uit een tijdschrift over de geheime bombardementen van Cambodja, meldde de proefpersoon dat hij beelden zag van ex-president Nixon, die zijn neus snoot. Charles Honorton vertelde niet of hij dit als een treffer aanmerkte.

Heksenwieg

De heksenwieg is een apparaat dat een proefpersoon het 'gevoel van ruimte' laat verliezen. De naam is ontleend aan een apparaat, dat mensen in trance kan brengen en waarvan beweerd werd dat heksen het gebruikten. Zo'n heksenwieg werd ook gebruikt in het Maimonides Hospitaal bij testen waarbij de zintuigen worden uitgeschakeld.

Kenmerken van de huidige parapsychologie

De vraag voor een huidige parapsycholoog is niet of telepathie bestaat, maar hoe telepathie werkt. Over die werkwijze van telepathie bestaan diverse theorieën. Allereerst echter zullen we ons op de kenmerken richten. Kenmerken van onze hedendaagse parapsychologie zijn:

• 1. het doel is niet zo zeer om te bewijzen dat psi- verschijnselen voorkomen;
• 2. parapsychologie probeert te ontdekken onder welke omstandigheden psi-verschijnselen voorkomen en wat ze ons vertellen over de eigenschappen en aanwezige krachten van de menselijke geest;
• 3. het gaat niet zo zeer om werk met buitengewoon begaafde personen. Er bestaat een groeiend geloof dat de meeste (zo niet alle mensen) in zeker mate psi-krachten bezitten;
• 4. moderne parapsychologie steunt minder op het soort testen waarbij de keuze beperkt is (zoals kaartraden), maar het geeft de geest van de proefpersoon een grotere vrijheid en een grotere uitdaging;
• 5. het probeert voorwaarden te scheppen die gunstig zijn voor het functioneren van het psi-vermogen, door de proefpersoon in een gewijzigde staat van bewustzijn te brengen;
• 6. het maakt gebruik van elektronische en andere technische hulpmiddelen om psi-functies op te wekken, waar te nemen en te meten.

Revolutie of terugkeer naar de oorsprong?

Deze kenmerken bij elkaar genomen vormen een revolutie in de parapsychologie. Het onderwerp heeft zich uitgebreid en loopt samen met andere gebieden van wetenschappelijk onderzoek alsmede met verschijningsvormen van het huidige sociale en culturele leven. Misschien echter is deze tendens in de parapsychologie in feite niet zozeer een revolutie, maar een terugkeer naar de oorsprong. G.N.M. Tyrrell (een geleerde van de oudere generatie van Britse parapsychologische onderzoekers) zei in een toespraak voor het Genootschap voor Parapsychologisch Onderzoek in 1945: " Laten we nu, voordat de zuiver wetenschappelijke laboratorium-onderzoekers teveel invloed krijgen, proberen een duidelijk beeld van de omvang van ons onderwerp te krijgen. We zouden opnieuw moeten proberen het door de ogen van Frederic Myers te zien als een onderwerp dat op het punt ligt waar godsdienst, wijsbegeerte en wetenschap samenkomen. Onze taak is datgene te begrijpen wat er maar van de aard van de menselijke persoonlijkheid te begrijpen is".

Diverse theorieën

In aansluiting op de visie van G.N.M. Tyrrell is het thans zo dat:

• een minderheid van grenswetenschappers wijst op de invloed van overledenen, engelen en demonen;
• een grotere groep ziet echter meer in de wetenschappelijke theorie van de morfogenetische velden.

Morfogenetische velden

De wetenschappelijke theorie betreffende de morfogenetische velden is ontwikkeld door de Engelse bioloog Rupert Sheldrake. Rupert gaat ervan uit dat de natuur informatie verzamelt in onzichtbare velden die voor sommige levende wezens blijvend toegankelijk zijn. Zijn onderzoek richtte zich vooral op dieren, waarbij hij lette op de vaardigheid van honden om de thuiskomst van hun baasjes te voorvoelen. In een andere proef speelden mezen een belangrijke rol. De mezen hoorden thuis in een bepaalde plaats in Engeland en zij hadden zich aangeleerd om de aluminium doppen van melkflessen te openen. Binnen een heel korte tijd hadden andere mezen deze gewoonte nageaapt. De laatste groepen mezen bevonden zich in plaatsen die ver verwijderd waren van de plaats van oorsprong waar de eerste mezen hun 'uitvinding' hadden gedaan. Volgens onderzoeker Rupert konden de dieren dit gedrag alleen opgedaan hebben uit het morfogenetische veld. Rupert Sheldrake meent dat telepathie grenzeloos is, omdat deze velden grenzeloos zijn.

Terugkeer naar bredere opvatting

Tegenwoordig neigen de parapsychologen naar een terugkeer tot de bredere opvatting over hun onderwerp en naar een doorbreking van het beperkte gezichtspunt van de laboratorium-werker. Velen menen dat de wetenschappelijke methoden, zoals die in de dertiger jaren van de vorige eeuw door Dr. Rhine en zijn collegae zijn aangepast aan het parapsychologisch onderzoek, zelfvernietigend zijn bij de bestudering van psi-functies. Zij geloven dat het weinige dat er geleerd kan worden over psi uit kaartraden, dobbelsteenwerpen en kansberekeningen nu wel bekend is. Het is tijd voor nieuwe en van wat meer fantasie getuigende benaderingen. Buitengewoon begaafde proefpersonen zijn altijd van belang voor parapsychologen. Maar de beste en belangrijkste onderzoekingen die tegenwoordig verricht worden, kunnen het ook stellen zonder die buitenissige proefpersonen. Het moderne onderzoek combineert de brede menselijke kijk van de grondleggers van het parapsychologisch onderzoek met de technische mogelijkheden van de moderne natuurkundige.