Het Peter Pan-syndroom, mannen die niet volwassen worden

Bijna iedereen kent in zijn omgeving wel een man die niet volwassen wil worden, terwijl deze man de leeftijd al lang heeft om volwassen te zijn. Ken je niemand uit je omgeving, dan zijn er ook bekende mannen als voorbeeld te noemen, zoals Michael Jackson, Steven Spielberg en Kevin Costner. Deze mannen die maar niet volwassen willen worden, hebben misschien wel het Peter Pan-syndroom ofwel het Pietje Bell-complex.
De term Peter Pan-syndroom is voor het eerst in de psychologie gebruikt door psychotherapeut Dr. Dan Kiley in de jaren tachtig van de twintigste eeuw. Hij omschreef dit verschijnsel dat betrekking had op mannen die nooit volwassen wilden en waren geworden, als een gedrag dat voortkwam uit de wens om bemoederd te worden.

De link met Peter Pan

Het Peter Pan-syndroom is door Dr. Kiley bewust naar de bij iedereen bekende Peter Pan genoemd. In de verhalen rondom Peter Pan kan namelijk de behoefte van Peter aan een moederlijk type dat ongeveer zijn eigen leeftijd heeft, worden onderkend. Ook conflicterende gevoelens ten opzichte van bijvoorbeeld Wendy en Tinkelbel, spelen een rol in het verhaal, net als een strijd met een vaderfiguur hetgeen staat voor het oedipuscomplex. Never Never land is het droomland waar Peter Pan zich wel lekker voelt.

Welk gedrag is kenmerkend bij het Peter Pan-syndroom

Mannen die lijden aan het Peter Pan-syndroom, willen en kunnen misschien zelfs niet volwassen worden. Ze zijn qua leeftijd een echte man, maar willen dit niet zijn en voelen zich een jongen die ze echter niet meer kunnen zijn. Het gedrag zelf kan zich kenmerken door onder meer het zich op latere leeftijd puberaal gedragen, angst voor binding, onverantwoord gedrag, narcisme, manipulatie, rebelsheid, afhankelijkheid, moeite met gevoelens, gedrag van een verwend kind, egocentrisch gedrag, macho trekjes en last but not least de wens om bemoederd te worden. Hard werken is voor veel van deze mannen moeilijk, ze dromen liever van succes en een roemrijke carrière dan dat ze hard werken.

Bekende en beroemde personen en het Peter Pan-syndroom

Zoals al gezegd kan verondersteld worden dat Michael Jackson leed aan het Peter Pan-syndroom. Overigens wordt er daarom binnen de psychologie en psychiatrie in plaats van Peter Pan-syndroom, ook wel de term Michael Jackson-syndroom gebezigd. Michael Jackson heeft natuurlijk niet voor niets zijn eigen Neverland, een kinderwereld gebouwd! Kevin Costner en Steven Spielberg zijn mannen die serieus hebben aangegeven zich te kunnen identificeren met het Peter Pan-syndroom. Deze mannen hebben veel bereikt ondanks hun Peter Pan-syndroom, waarschijnlijk omdat ze naast het dromen ook hard hebben gewerkt aan het realiseren van hun dromen.

Kan een Peter Pan volwassen worden?

Omdat het Peter Pan-syndroom in de psychologie onderkend wordt, zijn er diverse therapieën en mogelijkheden om een man met het Peter Pan-syndroom op weg te helpen om volwassen te worden en een (enigszins) hierbij passend gedrag te gaan ontwikkelen. Men moet leren dat men zelf verantwoordelijk is voor zijn leven en dat men er iets voor moet doen, in plaats van alleen maar te dromen. Daarnaast moet men leren beseffen dat de tijd als kind misschien wel heerlijk was vanwege het feit dat men weinig verantwoordelijkheden had en dat alles wel goed kwam, maar dat dit een vergankelijke periode is. Het bouwen van luchtkastelen mag leuk gevonden worden, als men zich maar realiseert dat men er niet in kan wonen!

Hulp van en uit de omgeving aan Peter Pan

Ook enige hulp uit de omgeving is van belang. Wanneer men helemaal meegaat met de man Peter Pan, dan blijft hij hierin steken. Bij het keihard aangaan van de confrontatie, zal hij vluchten. Stapsgewijs kan men echter proberen om minder mee te gaan in het gedrag en de kinddromen van Peter Pan, en hem zodoende ook weer stap voor stap te confronteren met het echte leven. Er zijn overigens diverse boeken en zelfhulpboeken waarin praktische tips worden gegeven over hoe men om kan gaan met een man met het Peter Pan syndroom en hoe men deze man kan helpen toch volwassen te worden.

Pietje Bell-complex

In Nederland is misschien Pietje Bell wel even beroemd als Peter Pan. De oorspronkelijke verhalen dateren al van meer dan 50 jaar geleden, en Pietje Bell is dan wel een deugniet en belhamel, maar tegelijkertijd een keurige jongen. Het Peter Pan-syndroom wordt ook wel eens het Pietje Bell-complex genoemd, omdat het leven van Pietje Bell erg veel overeenkomsten heeft met dat van de man die niet volwassen wil worden.