Assertiviteit, communicatie zoals jij dat wilt!

Assertiviteit wordt te vaak gezien als agressiviteit of brutaliteit maar is geen van beide. Wanneer je assertief bent, kun je voor je eigen belangen en rechten opkomen, met respect voor de gevoelens en rechten van anderen. De nadruk ligt altijd op een open en eerlijke communicatie. Het betekent niet dat assertieve mensen vaker gelijk krijgen, wel dat ze meer zelfvertrouwen uitstralen en de controle hebben over hun eigen leven.

Inhoud

• Wat is assertiviteit?
• Waarom zou je assertief zijn?
• Het verschil in de praktijk
• Kiezen om assertief te zijn
• Assertiviteit, hoe zeg je het?
• Assertief in het conflict
• Nog een voorbeeld
• Reageer niet op een persoonlijke aanval
• Dit levert het op
• Vanaf vandaag ben ik assertief
• Volg een cursus

Wat is assertiviteit?

Assertiviteit is een manier om op een eerlijke en open manier je eigen gevoelens en rechten te uiten, met respect voor anderen. Assertiviteit uit zich niet in agressie maar in communicatie. Schematisch wordt assertiviteit wel gezet tussen agressiviteit en verlegenheid/sub-assertiviteit ( dat ‘deurmatgevoel). De basis van assertiviteit is eerlijkheid, openheid en directheid. Het is de bereidheid om in een conflictsituatie te zoeken naar die beroemde middenweg. Voor assertiviteit heb je een goed gevoel van eigenwaarde nodig, het nodige zelfrespect en in enkele gevallen, moed.

Waarom zou je assertief zijn?

Krijg je wat je wilt wanneer je een assertief houding aanneemt? Nee, niet altijd, maar krijg je dat wel wanneer je agressief of te passief bent? Assertiviteit beïnvloedt veel en vooral de manier waarop je relaties aangaat met mensen om je heen. Omdat assertieve mensen beter met conflictsituaties om kunnen gaan, hebben ze minder stress. Daarnaast hebben ze sterke relaties omdat ze altijd de middenweg zoeken waarbij alle partijen voordeel hebben. Niet altijd krijgen ze precies wat ze willen maar dat weegt dan weer op tegen die keer dat ze dat wel kregen. Ook goed tegen de stress. Relaties zijn sterker waardoor je een hechter sociaal ‘vangnet’ krijgt in tijden van nood.

Met agressief gedrag krijg je in veel gevallen wat je wilt. Maar het is niet gebaseerd op respect en doet anderen alleen verdriet. Mensen zullen je uit de weg gaan en het wordt moeilijker om relaties op te bouwen en vast te houden. Agressiviteit uit zich niet alleen in lichamelijk geweld of de dreiging van geweld. Bewust anderen kleineren in gezelschap of consequent je eigen behoeften boven de ander plaatsen zal net zo agressief overkomen.

Verlegenheid of passiviteit helpt je ook niet veel verder. Enkele voorbeelden: ‘Nee, kies jij maar ik vind alles goed’ terwijl dat niet zo is, ‘Ik weet het nooit’ jezelf naar beneden halen, ‘Maakt mij echt niet uit’ en dat doet het natuurlijk wel. Wanneer je zo bang bent voor een conflict geef je de ander altijd gelijk. Van openheid en eerlijkheid is geen sprake meer en terwijl jij je wentelt in de slachtofferrol verlies je niet alleen relaties maar ook al je zelfrespect.

Het verschil in de praktijk

Iemand probeert voor te dringen bij de rij voor de kassa.

• Agressief: Hé sukkel doe eens normaal, ga op je beurt wachten!
• Verlegen/passief: je doet niets (maar bent ‘stilletjes’ verongelukt)
• Assertief: Sorry, mevrouw maar ik sta hier in de rij. U kunt achter mij aansluiten.

De eerste twee reacties leveren je vooral stress op en je bent ook nog eens onbeschoft in het eerste geval.

Je moeder belt omdat ze ruzie heeft gehad met de buurvrouw, het verhaal is lang en jij hebt nog een lading werk meegenomen naar huis.

• Agressief: Verdorie mam, los je eigen problemen eens op.
• Verlegen/ passief: je zegt niets maar die lading achterstallig werk blijft liggen en je moet je moeder toch helpen.

• Assertief: Mam, wat naar voor je. We moeten hier inderdaad even over praten maar ik moet eerste een berg werk afmaken. Bel je later vanavond!

Dat is het verschil!

Kiezen om assertief te zijn

Sommige mensen zijn van nature assertief, anderen leren het. Het belangrijkste is dat je een keuze maakt voor assertiviteit. Dat is niet altijd eenvoudig. In het begin zul je moeten werken aan je zelfrespect. Daarnaast moet je de bereidheid hebben om bij een conflict niet alleen naar je eigen behoeften te kijken. Laat je niet meeslepen door emoties, probeer conflicten zo kalm mogelijk op te lossen. Kritiek ontvangen maar ook complimenten ontvangen en deze ook kunnen retourneren. Tenslotte de wil om te onderhandelen en de bereidheid om met anderen te komen tot een oplossing voor een probleem of conflict.

Assertiviteit, hoe zeg je het?

Duidelijkheid, openheid en eerlijkheid, daar gaat het om. Het is niet de bedoeling om anderen te kleineren of in een hoek te drijven.

• Begin zinnen met 'ik', 'Ik voel me er niet prettig bij wanneer....'. Deze zin is anders dan, 'Het is niet prettig wanneer je..'. In het laatste geval leg je gelijk de schuld bij de ander en presenteer je dat als een feit.
• Veroordeel niet, blijf bij de feiten. 'wat een bende is dit!' of 'we moeten misschien werken aan de netheid.'
• Duidelijk in, 'pak even...' en niet 'zou je even......'. Wanneer je wilt dat iemand iets voor je doet moet je geen vraag stellen waarmee iemand met een 'nee' wegkomt.
• Geef goed aan wat je wilt in, 'wat ik van je vraag is..'.
• Gebruik een vriendelijke stem, ga niet hard praten of druk met je handen gebaren dat lijkt agressief.

Assertief in het conflict

Vraag jezelf in ieder geval af of het de moeite waard is. Met sommige kleine ongemakken of irritaties is prima te leven, maar soms moet je een oplossing zoeken. Die zou een soort win-winsituatie moeten brengen.

• Maak het bespreekbaar. Bespreek beide kanten van het probleem, waarom ben jij niet tevreden en waarom de ander niet. Kijk of je samen bereid bent om te zoeken naar een oplossing, niet als tegenstanders maar als partners. Je moet in deze fase vertellen wat je dwars zit en gebruik daarbij de bovengenoemde 'ik'zinnen.
• Probeer elkaar te begrijpen. Kijk mensen aan wanneer ze tegen je praten. Blijf kalm en 'cool', probeer iemand uit te laten spreken. Herhaal het conflict, 'Begrijp ik het goed wanneer...'.
• Tenslotte kun je vrij afgebakend het probleem weergeven, samen kom je tot een soort definitie.
• Hoe willen jullie dit oplossen. Geef aan wat jij een goede oplossing vindt en laat ook de ander zijn eigen oplossing geven. Misschien liggen jullie meningen wel dicht bij elkaar. Inventaris waarover je het eens bent, vooral ook waarover jullie het niet eens zijn.
• Bedenk samen oplossingen voor de onenigheid met de nadruk op 'samen'. Kijk of er oplossingen zijn die voor beide partners werken. Gelijk krijgen doet hier niet ter zake, wel een conflict oplossen.
• Werkt het? Zeker in een werksituatie is het verstandig om te evalueren. Misschien is er nog ruimte voor verbetering of aanpassing.

Nog een voorbeeld

Hoe benader je een probleem op een assertieve manier

• Probeer te beginnen met begrip voor de situatie van de ander, ‘ik weet dat je ongerust wordt wanneer ik…’. Dit haalt een beetje de spanning van de discussie. Je geeft daarbij aan dat je respect hebt voor de gevoelens van de ander.
• Schets het probleem, geef daarbij aan dat ook jij een probleem hebt. ‘..soms belt op het allerlaatste moment nog een cliënt, het is belangrijk dat ik die te woord sta maar omdat ik ook graag op tijd thuis ben, ben ik te kortaf tegen de cliënt. Daar word ik gestrest van en thuis ben ik dan ook niet zo vriendelijk meer. Dan krijgen wij weer ruzie om mijn te laat komen en..’ Je beschrijft het probleem en geeft ook aan een oplossing te willen.
• Dit wil ik. ‘Kunnen we afspreken dat ik probeer te bellen wanneer het later wordt en dat jij belt wanneer je echt ongerust bent.’ Het is geven en nemen.

Reageer niet op een persoonlijke aanval

Assertiviteit komt lang niet voor iedereen natuurlijk. We worden nu eenmaal opgevoed met het idee dat we beleefd en aardig moeten zijn, anderen voor moeten laten gaan en niet het conflict moeten zoeken. Dat betekende niet dat we 'over ons heen' moesten laten lopen maar zo werkt het vaak wel. Tenslotte heb je je dan toch maar een assertieve levenshouding aangemeten en dan......krijg je van iemand een lading ongefundeerde negatieve kritiek over je heen!

Realiseer je dat het ongefundeerd is, blijf kalm en stop de woordenstroom onmiddellijk, loop desnoods weg. Er is een verschil tussen constructieve kritiek en een persoonlijke aanval. Assertief zijn betekent ook dat je de moed hebt om weg te lopen wanneer dat nodig is. De wereld wordt niet beter omdat jij besloten hebt assertief te leven. Soms heb je de keuze tussen iemand stevig op z'n tenen te trappen (of ergens anders waar het pijn doet) of je omkeren. Hoewel die trap zal opluchten, oplossen doet het niets.

Dit levert het op

Assertieve mensen hebben zelfvertrouwen, hebben het gevoel dat ze controle hebben over hun eigen leven. Ze zijn beter in het maken van verantwoorde beslissingen en zijn realistisch over eigen kunnen en tekortkomingen. Daarnaast levert assertiviteit betere relaties op. Nog een meevaller, assertievelingen hebben beduidend minder stress en dat is goed voor je gezondheid.

Vanaf vandaag ben ik assertief

Het levert meer op dan een agressieve benadering of een passieve, waarom niet onmiddellijk beginnen? Oefenen natuurlijk maar doe het langzaam. Het passieve mensje dat ineens de discussie oppakt en gaat onderhandelen is voor je naasten misschien net te veel. Verander het beeld dat de omgeving van je heeft, stap voor stap. Wanneer je de behoefte voelt, leg het uit aan mensen die je na staan. 'Ik wil op een andere manier leren communiceren, dat zal even tijd kosten maar ik denk dat ik daar gelukkiger van wordt.'

Volg een cursus

Dit kan natuurlijk altijd. Op het internet en in de krant staan verschillende aanbieders van allerlei cursussen die je technieken leren om assertiever te worden.