Verbale assertiviteitstechnieken

Als ik nee zeg voel ik me schuldig, is de titel van het in de jaren '70 door Manuel J. Smith geschreven werk over het gebruiken van verbaal assertieve technieken. In die tijd was Smith psychotherapeut en hoogleraar klinische psychologie. Nog steeds dienen deze technieken als basis voor verbaal assertief handelen. Ze zijn onderdeel van assertiviteitstrainingen voor diverse opleidingen.

Functies van assertiviteitstechnieken

Het gebruik van de technieken heeft twee targets:

• adequaat reageren als geprobeerd wordt je tot iets te manipuleren
• Het breken met verdedigen en bang zijn als iemand iets tegen je zegt wat je niet prettig vindt

De technieken nader omschreven

Voorafgaand aan het oefenen met de technieken is het van belang ervan bewustte zijn dat je in het gesprek moet volhouden. Smith noemt dit verbale vasthoudendheid.

1. De techniek van de kapotte grammofoonplaat

Bij het aanleren van deze techniek staat centraal het volharden door het negeren van uitingen die bedoeld zijn om schuldgevoel bij je op te roepen, of er op reageren met: "ïk, kan me dat voorstellen, maar ............." Je blijft rustig volhouden en steeds herhalen wat je boodschap is zonder boos of geïriteerd over te komen.

2. De techniek van het "misten".

Hiermee wordt bedoeld dat je instemt met kritiek, maar toch doet wat je wilt. Of de kritiek nu bestaat uit: waarheden, logisch is, of gericht is op waarschijnlijk mislukken van wat je wil gaan doen.

3. De techniek van de negatieve zelfbevestiging

Deze techniek is er op gericht op het accepteren van eigen fouten en geleverde kritiek en je niet uit het veld te laten slaan als er op gewezen wordt. Het gaat er om dat je fouten maken en/of kritiek krijgen niet automatisch aan schuld koppelt.
Je geeft de fout toe of beaamt de kritiek, je geeft aan dat je het vervelend vindt en vraagt eventueel bij de fout wat de gespreksparter er aan gaat doen als deze hem/haar betreft.

4. De techniek van de negatieve navraag.

Om met manipulatie af te rekenen informeer je naar jezelf en je gedrag.Je lokt als het ware kritiek uit op jezelf en op dat wat je doet. Je reageert op je gesprekspartner bijvoorbeeld met: "Ik begrijp je niet, waarom vind je het verkeerd als ik ........"

5. de technieken bij conversatie

Smith noemt hier:

• spontane informatie;
• zelfopenbaring en
• oogcontact

als de drie belangrijkste conversatietechnieken.
Spontane informatie is luisteren naar de aanwijzingen die iemand over zichzelf geeft. Een soort actief luisteren. Je toont belangstelling voor wat iemand vertelt. Je richt je op het onderwerp waar je aandacht voor hebt en praat over dat onderwerp met betrekking tot jezelf ( bijvoorbeeld: Ik heb altijd al......, maar nooit de tijd gehad om....). Hierbij loopt dit effectief communiceren eigenlijk over in zelfopenbaring, Je richt je op het onderwerp/de onderwerpen waar je door spontane informatie aandacht voor hebt. Je verstrekt hierbij ook inlichtingen over jezelf ( m.b.t. onderwerp) in antwoord op de spontane informatie van de ander. Oogcontact tijdens conversatie is belangrijk. Toch ervaren veel mensen dit als angstwekkend en storend. Smith geeft hierbij een manier aan om niet de ogen neer te slaan.
Het oog binnen een straal van 20 centimeter om de neus van de gesprekspartner richten op een punt. Bijvoorbeeld naar een oor kijken.