Schizofrenie en behandeling

Schizofrenie kan niet worden genezen. Dat komt omdat het onbekend is wat de oorzaak is. Antipsychotica kunnen helpen om veel van de symptomen van schizofrenie te behandelen. In de acute, psychotische fase spelen medicijnen een belangrijke rol in de behandeling van schizofrenie. Gesprekken, sociale steun, steun van de familie en vrienden en revalidatie zijn ook van zeer groot belang voor een succesvolle behandeling.

De behandeling van schizofrenie

Er wordt nog veel onderzoek gedaan naar de oorzaak van schizofrenie en de effectiviteit van behandelingen. Doordat de oorzaak niet bekend is, is het moeilijk om effectieve therapieën te ontwikkelen. De behandelingen van vroeger bestonden uit; insulinecoma, elektronconvulsieve therapie (ECT), lobotomie. Het insulinecoma is per toeval uitgevonden door Sakel uit Wenen. Hij ontdekte dat het toedienen van een grote hoeveelheid insuline de psychotische verschijnselen deed verdwijnen. Dit kwam doordat de insuline een hypoglycaemie-shock (een te laag bloedsuikerspiegel) te teweeg bracht waardoor de patiënt versuft raakte.

De ECT werd in de jaren veertig ontwikkeld voor de behandeling van psychosen. Enig succes van het toepassen van deze therapie bij schizofrenie is niet bekend. Er was bij patiënten en in de samenleving veel weerstand voor deze vorm van therapie, omdat men het meer een martelmethode vond dan therapie. De ontwikkeling van de ECT is de afgelopen tientallen jaren in die mate verbeterd dat er van marteling geen sprake meer is. Wel kunnen er als gevolg van ECR hersenbeschadigingen optreden. Bovendien is door de komst van de anti-psychotica de ECT overbodig geworden.

Lobotomie

Bij deze methode werden de verbindende zenuwen tussen twee hersenhelften doorgesneden om schizofrenie te verhelpen. Onder andere door de komst van anti-psychotica wordt deze methode niet meer toegepast.

Er wordt nog veel onderzoek gedaan naar de oorzaak van schizofrenie en de effectiviteit van behandelingen. Doordat de oorzaak niet geheel bekend is, is het moeilijk om effectieve therapieën te ontwikkelen. Omdat de ziekte verschillende symptomen kent zijn er ook verschillende behandelingen mogelijk. De symptomen worden onderscheiden in positieve en negatieve symptomen. De positieve symptomen zorgen voor een overmaat of afname van de normale functies. Onder normale functies wordt onder andere verstaan: het cognitieve denken. Hierbij kun je denken aan concentratie-, leer- en geheugenproblemen.

De positieve symptomen zijn ander andere:

• Hallucinaties (veranderingen in de waarneming, zoals het horen van stemmen of het zien van abnormale dingen die er niet zijn)
• Wanen (vaste, vaak bizarre, overtuigingen die niet gebaseerd zijn op de werkelijkheid, bijvoorbeeld geloven dat iemands gedachten worden gestuurd door een kracht van buiten)
• Paranoïde (de overtuiging dat anderen tegen je samenspannen)
• Onlogisch, onsamenhangend denken

Deze symptomen worden wel psychotische episodes genoemd.

De negatieve symptomen zijn onder andere:

• Verlies van energie
• Verminderde vaardigheden of motivatie
• Emotionele terugtrekking

De behandeling van schizofrenie wordt meestal gestart met medicatie. De medicatie die hiervoor wordt gebruikt is onder andere de traditionele anti-psychotica, bijvoorbeeld Haloperidol. De werking van deze medicatie zorgt ervoor dat de positieve symptomen van de ziekte verminderen. Deze medicatie zorgt echter niet voor een afname van de negatieve symptomen en heeft onder andere als bijwerking bewegingsstoornissen. Hierdoor wordt er bij medicatiebehandeling veel gekozen voor de atypische anti-psychotica. Deze zorgen voor zowel afname van de positieve als negatieve symptomen en heeft in mindere mate de bijwerking van bewegingsstoornissen. Soorten atypische anti-psychotica zijn:

• clozapine (Leponex®)
• olanzapine (Zyprexa®)
• risperidon (Risperdal®)
• quetiapine (Seroquel®)
• aripiprazol (Abilify®)

Andere medicatie die veel gebruikt wordt bij mensen met schizofrenie zijn rustgevende middelen om de angstgevoelens te verminderen, bijvoorbeeld Benzodiazepinen.

Naast de medicamenteuze behandeling worden er ook andere behandelingen ingezet. Deze behandelingen zijn zeer divers en bestaan onder andere uit: deeltijdbehandeling of opname. Een cliënt komt in aanmerking voor een deeltijdbehandeling wanneer de diagnose nog niet is afgerond of wanneer de diagnose schizofrenie net gesteld is. De cliënt kan dan een aantal dagdelen per week ter observatie verblijven op een afdeling in het ziekenhuis. Wanneer een cliënt meerdere keren per week psychotische episodes doormaakt, kan deze worden opgenomen om te voorkomen dat hij zichzelf iets aan doen. Tevens kunnen dan de symptomen met medicatie verminderd en gestabiliseerd worden.

Ambulante behandeling

Deze behandeling kan plaatsvinden in bijvoorbeeld een beschermde woonvorm. Van hieruit kan de cliënt zelfstandig functioneren en kan individueel gekeken worden welke behandeling/ondersteuning nodig is. Dit kan bijvoorbeeld zijn het aanleren van vaardigheden, structuur in het dag en nacht ritme en het op tijd innemen van medicatie. Op deze manier is de cliënt niet geheel afhankelijk van de hulpverlening en worden de vaardigheden vergroot.

Sociale vaardigheidstraining

Deze trainingen zijn gericht op het versterken van vaardigheden die een persoon met schizofrenie nodig heeft om te kunnen re-integreren en functioneren in werk, school en familie. Tevens leert een cliënt om voor zichzelf te zorgen.

Voorlichting, advies en steun

Voorlichting en advies wordt vooral gegeven aan de mantelzorgers, dit kunnen familie of vrienden zijn van de cliënt. Deze voorlichting kan gaan over de ziekte schizofrenie. Door inzicht te geven in de ziekte en handvatten over hoe je kunt omgaan met de ziekte, wordt geprobeerd om de belasting bij mantelzorgers te verminderen. Dit kan individueel geschieden maar ook door middel van groepswerk. Het voordeel van groepswerk is dat mantelzorgers ervaringen kunnen delen en steun kunnen hebben aan elkaar door herkenning.