PAS: Ouderverstotingssyndroom bij echtscheidingen

Ouderverstoting komt vaak voor bij echtscheidingen. Van ouderverstoting is sprake wanneer een van de ouders bewust het kind manipuleert, hersenspoelt en tegen de andere ouder opzet. Waar voorheen de relatie tussen ouder en kind nog liefdevol was, wordt de 'verstoten ouder' nu als de vijand gezien. Je zoon of dochter inzetten om de andere ouder opzettelijk te schaden, kan zeer angstig en verwarrend voor het kind zijn. Deze vijandige manier van opvoeden kan leiden tot een ontwikkelingsstoornis bij het kind: Parental Alienation Syndrome, oftewel ouderverstotingssyndroom, afgekort PAS.

• Waar staat het PAS voor
• Wat is verstotingsgedrag
• Wat is de impact van het ouderverstotingssyndroom, PAS?
• Consequenties van ouderverstoting voor het kind

Wanneer een scheiding een vechtscheiding wordt en een van de ouders rancuneus ten opzichte van de (ex)partner is, kan ouderverstoting plaatsvinden. De haatdragende ouder neemt wraak, door het kind opzettelijk tegen de andere ouder op te stoken.

In de Nederlandse wet is nog niet vastgelegd hoe en op welke manier gescheiden ouders met de zorg van de kinderen om dienen te gaan. Strafrechtadvocaat Richard van der Weide stelt in een ingezonden brief in Het NRC Handelsblad (25 juli 2017) dat moeders in ten minste 80% van de gevallen het hoofdverblijf krijgen, na de echtscheiding. Vaders krijgen in veel gevallen een omgangsregeling.

Richard van der Weide ziet in zijn advocatenkantoor een verontrustende tendens dat duizenden kinderen bewust door, met name haatdragende moeders, bij hun vaders worden weggehouden. "Moeders die na een scheiding het contact tussen de kinderen en hun vader saboteren, worden nauwelijks gecorrigeerd door de rechter", schrijft Richard van der Weide. Hij pleit voor strafbaarstelling van ouderverstoting door ex-partners.

Voor Strafrechtadvocaat Richard van der Weide ligt ouderverstoting nogal gevoelig, daar hij dit zelf aan de hand heeft gehad in zijn eigen privéleven. "Ik wil aandacht voor dit probleem dus mijn eigen situatie dient een hoger doel: kwetsbare kinderen verdienen een betere behandeling", aldus de advocaat.

Daarnaast komt Richard van der Weide geregeld valse aangiftes tegen, gedaan door wraakzuchtige moeders. Valse aangiftes over vermeende stalking, huishoudelijk geweld en seksueel misbruik. En in deze specifieke situaties heb je te maken met strafrecht, in plaats van familierecht.

Als strafrechtadvocaat, maar zeker als vader, maakt hij zich grote zorgen dat er duizenden kinderen bij hun vader worden weggehouden en hij ziet dit als vorm van zware mishandeling, voor zowel de vader als voor het kind.

Kinderen die worden opgehitst tegen de andere ouder, kunnen hierdoor blijvende schade oplopen.

Waar staat het PAS voor

De Amerikaanse hoogleraar in de toegepaste kinderpsychiatrie, Richard Alan Gardner (1931-2003) spreekt voor het eerst over het ouderverstotingssyndroom (Parental Alienation Syndrome, oftewel PAS) in 1985. Door het kind bewust te programmeren van 'papa/mama deugd niet', kan een ontwikkelingsbeperking of ontwikkelingsstoornis optreden. Een ontwikkelingsstoornis of beperking is een psychische of neurologische aandoening die optreedt indien kinderen worden belemmerd in hun normale ontwikkeling. Volgens Gardner zal geen kind een liefhebbende ouder verstoten zonder de negatieve beïnvloeding van de andere ouder, de ex-partner. Kinderen zijn namelijk per definitie loyaal aan beide ouders.

Bij het ouderverstotingssyndroom wordt manipulatie en laster gestart om de relatie tussen kind en de niet in huis wonende ouder (verstoten ouder) bewust negatief te beïnvloeden. De ene ouder (meestal de moeder) hersenspoelt haar kind dusdanig, met als doel dat de relatie met de andere ouder (meestal de vader) wordt beëindigd.

Van PAS, ouderverstotingssyndroom, is pas sprake wanneer een kind een ouder afwijst, zonder dat hier aanleiding voor is. Het verwerpen van de ouder komt door manipulatie en kwaadsprekerij van de andere ouder. Indien er wel oorzaken zijn waarom het kind geen contact meer wil hebben met een ouder, door bijvoorbeeld mishandeling of seksueel misbruik, dan is er geen sprake van PAS. Het kind heeft immers een gegronde reden om geen omgang met de bewuste ouder te willen.

Wat is verstotingsgedrag

Tijdens en na de scheiding komen veel ouders in een machtsstrijd terecht, waarbij het kind het gevoel heeft tussen de ouders in te staan. In feite is een kind vanwege de loyaliteit, de onvoorwaardelijke liefde voor beiden ouders, niet in staat te kiezen bij wie ze liever zijn.

Over de rug van de kinderen wordt strijd geleverd over financiële zaken, zoals alimentatie, maar ook valse aangiften vanwege (seksuele) mishandeling worden niet geschroomd. De rancune jegens de andere ouder kan zo ver gaan dat er sprake is van 'verstotingsgedrag'. Voorbeelden hiervan zijn:

Het in diskrediet brengen van de ex-partner

• Er worden leugens aan het kind verteld over de andere ouder.
• Er wordt negatief gesproken over de andere ouder, in het bijzijn van het kind.
• Alles omtrent de andere ouder is slecht, karakter, vrienden, werk, hobby's en zijn/haar familie.
• Het onterecht beschuldigen van (seksuele)mishandeling en incest.
• Haatgevoelens uiten richting de verstoten ouder.
• Het weigeren om te communiceren met de andere ouder.
• De andere ouder de schuld geven van eigen verdriet en problemen.
• De kinderen wijsmaken dat het niet leuk of niet veilig is bij de andere ouder.

Saboteren van contact

• Om de haverklap bellen als het kind bij de andere ouder is.
• Cadeautjes, brieven, mailtjes e.d. van de andere ouder, niet aan het kind geven.
• Het kind eerder ophalen dan de afspraak was.
• Verhuizen, ver weg van de andere ouder.
• Afspraken maken (bijvoorbeeld arts, tandarts, muziekles, bioscoop, kleding kopen) in de tijd dat het kind bij de andere ouder is.
• Het kind mag niet met de andere ouder bellen, facetimen, appen of mailen.
• Loyaliteit naar de andere ouder wordt niet getolereerd.
• Het kind weghouden van situaties waarbij het de andere ouder zou kunnen tegenkomen.

De verstoten ouder wordt buitengesloten bij

• Belangrijke momenten in het leven van het kind, zoals een zwemdiploma halen, een schooluitvoering, of eigen verjaardagsfeestje.
• Schoolaangelegenheden zoals rapportbesprekingen, ouderavonden, tienminutengesprekken.
• Het niet delen van essentiële informatie (school, ziekte, gebeurtenissen) met betrekking tot kind, met de andere ouder.
• Alle herinneringen aan de andere ouder worden uit huis gehaald.
• Het niet doorgeven van adres, telefoon of e-mailadres van de andere ouder aan officiële instanties.

Wat is de impact van het ouderverstotingssyndroom, PAS?

Bij ouderverstoting wordt het kind gevoed met leugens over de andere ouder. Door deze hersenspoeling krijgt het kind een hekel aan de andere ouder en wijst het de ouder af. Dikwijls blijft het hier niet bij en wordt de hele familie van de verstoten ouder in een zwart daglicht gezet. Het kind wordt als pion ingezet om dingen voor elkaar te krijgen maar bovenal de andere ouder te kwetsen.

Onbewust wordt het 'gebruikte kind' verregaand afhankelijk van de wraakzuchtige ouder en verliest daarbij een stuk van de eigen identiteit. Het kind kan een kopie worden van de hersenspoelende ouder.

Consequenties van ouderverstoting voor het kind

Het gemanipuleerde, gehersenspoelde kind kan een ontwikkelingsstoornis oplopen. PAS-kinderen zitten klem in een loyaliteitsconflict en voelen zich onveilig. Het gebrainwashte kind gaat geloven dat de andere ouder slecht is en gaat zich zelf ook negatief over de ouder uiten. Andere mogelijke signalen van een PAS-kind zijn:

• moeite om anderen te vertrouwen
• toont openlijke boosheid naar de andere ouder
• het kind wil geen contact meer met de verstoten ouder
• lijdt aan angsten, depressies, agressie en heeft psychosomatische klachten
• innerlijke leegte, is onzeker en heeft een verminderd gevoel van eigenwaarde
• het kind vertelt fantasieverhalen die niet waar zijn
• zwakke sociale vaardigheden
• zwakke oplossingsvaardigheden
• het kind lijkt voorgeprogrammeerd
• heeft schaamtegevoelens
• kan gebrekkig liefde tonen
• heeft moeite zich kwetsbaar op te stellen
• matige empathisch vermogen
• gevoelig voor misbruik van alcohol en drugs
• gevoelig voor ziekten en stress
• kans op problemen met wetgeving
• vooral in de puberteit kan het kind identiteitsproblemen ondervinden

Niet alleen zijn er consequenties voor het kind. De verstoten ouder staat machteloos en wanhopig aan de zijlijn en ziet hoe het kind van hem/haar vervreemd. De verstoten ouder kan hier ernstig emotioneel onder lijden, met depressie tot mogelijk gevolg. Bij ouderverstoting is en het kind en de verstoten ouder slachtoffer van mishandeling. Maart 2018 is er in Nederland nog geen wetgeving om rancuneuze ouders, die hun kind misbruiken om de andere ouder te beschadigen, strafbaar te stellen.