Softie, wanneer ben je dat en is er wat aan te doen?

Soft is een term die in verschillende situaties wordt gebruikt. Gesproken wordt van een softe benadering, een soft argument, softe vakken, een softe film, softe muziek etc. Ook mensen met bepaalde eigenschappen en kenmerken kunnen als soft of softie worden gekenmerkt. Zowel erfelijke als omgevingsfactoren kunnen de basis zijn van persoonseigenschappen die in onze cultuur als soft worden opgevat. Een soft persoon wordt meestal als negatief beschouwd. Enkele handreikingen kunnen helpen als men wil veranderen.

Softies

• Wat is een softie?
• Eigenschappen van een softie
• Word je als softie geboren?
• Kun je van een softie-gedragingen afkomen?
• Slot

Wat is een softie?

Het woordenboek Van Dale omschrijft een softie als: halve zachte, sul. Andere omschrijvingen die van softie worden gegeven zijn: doetje, eitje, jandoedel, lulletje rozewater, mietje, slappeling, sulletje, watje, zacht ei, janjurk, sukkel.¹

Eigenschappen van een softie

Belangrijke basiseigenschappen van softies zijn angst, zenuwachtig (stressvol) en verlegenheid. Vanuit deze eigenschappen kunnen tal van andere eigenschappen die als soft worden beschouwd worden ontwikkeld, zoals:

• deemoedig
• zachtaardig
• volgzaam
• voert uit wat anderen opdragen
• durft niet
• kijkt weg
• schichtig
• gebogen houding
• trekt zich graag terug
• voelt zich ongemakkelijk bij anderen
• praat zacht, lijzig
• wil niet opvallen
• voelt zich een loser
• sentimenteel (huilt gauw)
• neemt weinig tot geen initiatief

Door deze eigenschappen ziet de omgeving hem/haar als sul(letje) waardoor hij

• buiten de groep valt
• mikpunt wordt voor pesters

Word je als softie geboren?

Wat de invloed van genen is op basiseigenschappen als angst, verlegenheid en zenuwachtigheid levert niet altijd eenduidige resultaten op. Grootschalig onderzoek van de VU Amsterdam concludeert echter, na analyse van bijna 3000 tweelingstudies, dat de invloed van genen en omgeving op het gedrag ongeveer gelijk is, respectievelijk 49 en 51 procent.² Angstige, zenuwachtige en verlegen ouders kunnen deze basiseigenschappen via genen aan hun kinderen doorgeven en in de opvoeding versterken. Als daar nog bij komt - in de opvoeding, op school of in clubverband - ontmoedigen, straffen en negatief benaderen dan zijn alle ingrediënten aanwezig om angst, zenuwachtigheid, stress, en verlegenheid te doen groeien. Hieruit kunnen dan ook de andere kenmerken en eigenschappen zoals in de vorige paragraaf genoemd en die een softie kenmerken, worden ontwikkeld.

Kun je van een softie-gedragingen afkomen?

Ieder mens kan veranderen. Door te zeggen: 'ik ben nu eenmaal zo' ga je uit van de onveranderlijkheid van de mens. Maar juist ieder mens ontwikkelt zich van jong tot oud. Dat het niet automatisch en vloeiend gaat is door de Amerikaanse ontwikkelingspsycholoog Erik Erikson al in de vorige eeuw vastgesteld.³ Hij stelt dat de ontwikkeling van mensen altijd via crises verloopt. En die zijn nodig om er beter uit te komen. Voorwaarde is wel dat men openstaat voor verdere ontwikkeling. Vind je jezelf een softie of je wordt als zodanig geëtiketteerd dan is er wat aan te doen om van dit etiket af te komen. In de eerste plaats door inzicht te krijgen in wat een softie kenmerkt. Vervolgens kan worden gewerkt aan onder andere houding, eigenwaarde en de plaats in de groep.

Inzicht

Allereerst moet er inzicht worden verkregen waarom iemand zichzelf of waarom de ander hem of haar een softie vindt. Daartoe wordt uitgegaan van de genoemde basiseigenschappen en de onderliggende eigenschappen. Aan angstig, zenuwachtig of verlegen gedrag is op zich niet zoveel te doen, wel kunnen strategieën worden gehanteerd om er mee om te gaan.

Houding

Een belangrijke stap is om wat aan de houding te doen:

• Niet ineen duiken of een gebogen houding maar rechtop
• Niet wegkijken maar de ander aankijken. Als men dat vervelend vindt dan niet in de ogen kijken maar naar bijvoorbeeld de schouder, haar, handen
• Niet zachtjes of lijzig praten maar duidelijk praten. Praat voor in de mond. Dit kun je oefenen.

Spiegel

Hiermee kan worden gewerkt aan onderdelen van de houding:

• Neem een spiegel en kijk eerst naar je gezicht. Hoe zie je jezelf? Hoe is je gezichtsuitdrukking: dof, slap of juist krachtig? Zoek de krachtige punten in je gezicht. Een ieder heeft ze, al zijn het maar een paar. Let niet alleen op wat je niet goed vindt maar vooral op wat je sterk maakt. Ze zijn er!
• Kijk daarna in een grotere spiegel hoe je staat: gebogen, slap, angstig? Hoe zou je willen staan: schouder achteruit, rechtop, meer in de houding van: hier ben ik! Oefen ermee.

Eigenwaarde

De eigenwaarde kan van verschillende kanten worden bekeken:

• Je moet ervan uitgaan dat je waardevol bent. Je bent niet minder dan de ander: ook jouw mening is belangrijk.
• Ga ervan uit dat je nooit een loser bent. Je plakt dan bij jezelf een etiket op waarnaar je gaat handelen (self-fulfilling prophecy). Ook sommige anderen willen dit je vaak graag doen geloven, vaak om zichzelf te poneren. Mislukt iets of je hebt niet bereikt wat je zou willen of wat de ander bereikt: je hebt eigenschappen die de ander niet heeft en die liggen misschien op een ander terrein. Veel mensen die er toch zijn gekomen zijn gestrand in hun oorspronkelijke studie, ideeën maar hebben een andere weg tot succes gevonden. Door geloof in zichzelf en doorzetten!
• Voer niet altijd uit wat de ander van je wil. Durf ook nee zeggen en dan wel heel duidelijk.
• Door jezelf goed te verzorgen en lekker zittende kleding voel je je vaak al anders. Werk daaraan!

De groep

Een ieder maakt deel uit van een groep, hier zul je je plaats moeten zoeken:

• Je hoeft jezelf niet op de voorgrond te plaatsen maar ga ook niet achteraan staan of apart. Ga bij anderen staan en poneer, als je wilt, je mening.
• Kaart pestgedrag aan bij mensen waar je vertrouwen in hebt. Dat kunnen je ouders, docent, werkgever, vrienden zijn of via internet.⁵

Hanteer strategieën

• Je kunt je strategieën aanleren om ermee om te gaan. Zulke strategieën zijn voor ieder anders. Een voorbeeld van een strategie: iemand wil iets vertellen maar is angstig voor de ogen die hem aankijken. Vertel het dan via een voorwerp. De ogen van anderen zijn dan op het voorwerp gericht in plaats van op jou.

Neem een voorbeeld

• Je kunt mensen in je omgeving of bekende menen, bijvoorbeeld idolen als voorbeeld nemen. Hoe gedragen zij zich? Dat kan helpen om bepaalde gewenste en niet softe gedragingen over te nemen.

Slot

Een softie heeft eigenschappen die genetisch kunnen zijn bepaald en die door de omgeving kunnen worden versterkt. Als men denkt een softie te zijn en men wil anders worden dan zijn er mogelijkheden om er aan te werken. Het zal echter niet van de ene dag op de andere veranderen. Via inzicht in de eigen gedragingen kunnen een aantal handreikingen helpen. Door met jezelf te praten (self talk) en je voor te houden dat je waardevol bent kun je positiever naar jezelf gaan kijken. Therapeutische hulp door professionals kan – als het zelf niet lukt – zinvol zijn.