Waarom we te veel beloven, en hoe we daarmee kunnen stoppen

Teveel beloven, te makkelijk 'ja' zeggen , toezeggingen doen waar je later spijt van hebt: veel mensen hebben hier last van. Echt last, want je kunt er behoorlijk door in tijdnood en stress komen. Er zijn diverse oorzaken van het feit dat we te veel beloven. Wanneer we die redenen kennen, wordt het makkelijker om 'nee' te zeggen. Daarnaast zijn er een aantal tips die je op kunt volgen, die je kunnen helpen om minder snel beloftes te doen.

Waarom we vaak teveel beloven

Het overkomt veel mensen: je belooft iets aan een familielid, een collega, een vriend of kennis, en later heb je er spijt van. We hebben de neiging om te snel en te makkelijk 'ja' te zeggen, of onze hulp aan te bieden. Daardoor komen we zelf vaak in tijdnood, of we komen op een andere manier in de knel. Waarom doen we dat eigenlijk? Daar is geen eenvoudig antwoord op te geven. Er kunnen meerdere zaken een rol spelen. Vaak is het een combinatie van verschillende redenen.

We willen graag hulpvaardig zijn

Allereerst is er de neiging om mensen in nood te willen helpen; ook als die nood niet al te hoog is. Ons gevoel van empathie zorgt ervoor dat we onze hulp aanbieden. Enerzijds voelen we mee met de ander die een probleem heeft; anderzijds geeft het ons een goed gevoel om iets voor iemand anders te willen doen.

Conflicten vermijden

Wanneer iemand vraagt of we iets voor hem of haar willen doen, voelen we daarbij vaak ook een bepaalde druk. Als je 'nee' zegt zou de ander dat weleens verkeerd op kunnen vatten. 'Nee' zeggen zou weleens onbeleefd kunnen zijn en in sommige gevallen misschien zelf uit kunnen monden in een conflict. Hoewel dit in de praktijk maar zelden het geval is, hebben we vaak het gevoel dat het veiliger is om 'ja' te zeggen en toezeggingen te doen.

Voor wat hoort wat

Als jij iets voor een ander doet, doet die ander de volgende keer wat voor jou. Of andersom: als jij nu weigert om de ander te helpen, dan zal die ander jou ook niet willen helpen als jij binnenkort met een probleem zit. Als iemand ons iets vraagt te doen, dan houden we daarbij in gedachten dat we die ander in de toekomst misschien weleens nodig zouden kunnen hebben. 'Nee' zeggen zou dan dus weleens een gemiste kans kunnen betekenen.

Optimisme

Het komt nog weleens voor dat we overschatten wat we kunnen doen in een beperkte hoeveelheid tijd. Een verzoek van een collega kan er nog wel bij, denk je, maar als je aan de slag gaat blijkt dat toch wel tegen te vallen. Doordat we te optimistisch zijn over de tijd die onze taken kosten, zeggen we te vaak dingen toe en kunnen we nogal eens in tijdnood raken.

Automatisme

Op basis van bovenstaande redenen kan het ook weleens een automatisme worden om overal 'ja' op te antwoorden. Je zegt dingen toe, omdat dat zo hoort. De vraag is natuurlijk of dat daadwerkelijk zo is. In veel gevallen is het gerechtvaardigd om de ander niet te helpen, zonder dat dat negatieve consequenties hoeft te hebben.

Het is niet duidelijk wat de ander vraagt

Vaak worden er ook vrij vage verzoeken gedaan. Als je daar zonder verdere vragen op ingaat, kun je weleens voor onaangename verrassingen komen te staan. De klus die je beloofd hebt te klaren, blijkt als je aan de slag gaat opeens veel moeilijker of tijdrovender te zijn dan je in eerste instantie had gedacht. Maar als je eenmaal 'ja' hebt gezegd, kun je moeilijk weer terug.

Je hebt je prioriteiten niet op een rijtje

Een belangrijke oorzaak van teveel beloven is ook dat we geen goed overzicht hebben over wat ons allemaal te doen staat. Als we precies weten wat we vandaag of deze week allemaal nog moeten doen, en wat het belang daarvan is, dan wordt ook duidelijk hoeveel we er nog bij kunnen doen ten dienste van anderen.

Leren om vaker 'nee' te zeggen

In bovenstaande beschrijvingen van redenen waarom we (teveel) toezeggingen doen, schemert al door dat het voor veel mensen verstandig is om vaker 'nee' te zeggen. Door de toezeggingen die we doen nemen we teveel hooi op onze vork. Als gevolg daarvan komen we in tijdnood, krijgen we dingen niet op tijd af, blijft er te weinig tijd en energie over voor wat echt belangrijk is, raken we gestrest en prikkelbaar, etc.

Uiteraard is het heel goed om anderen te helpen, maar in veel gevallen is het ook absoluut gerechtvaardigd om te weigeren. Dat is niet altijd eenvoudig; zeker niet wanneer jij én anderen gewend zijn dat je eigenlijk altijd wel 'ja' zegt. Onderstaande tips kunnen je daarbij helpen.

Zeg niet automatisch 'ja'

Een eerste belangrijke stap is dat je stopt om automatisch alles toe te zeggen wat je gevraagd wordt. Het is niet voor niets een vraag: er zijn meerdere antwoorden mogelijk. Dwing jezelf om altijd eerst goed na te denken voordat je antwoord geeft.

Zorg voor overzicht in je werkzaamheden

Een absolute vereiste is dat je een goed overzicht hebt van wat je allemaal te doen staat. In ieder geval o je werk, maar als dat nodig is ook in je privéleven. Als jij weet wat er allemaal nog op het programma staat, dan kun je voor jezelf veel beter bepalen of je er nog wat bij kunt doen. En je kunt veel makkelijker aan anderen duidelijk maken dat je het druk hebt, en dat je prioriteiten op het moment helaas ergens anders liggen.

Je hoeft niet direct te antwoorden

In veel gevallen kan het verstandig zijn om je antwoord even uit te stellen. Verzoeken van anderen kunnen je namelijk weleens overrompelen. En sommige vragen zijn ingewikkeld en vragen wat denkwerk voordat je definitief kunt antwoorden. In andere gevallen heb je je prioriteiten misschien niet goed op een rijtje en moet je eerst je planning nog eens bekijken, om daarna terug te komen op de vraag. Uitstel vragen is in veel gevallen een volkomen geaccepteerde reactie.

´Ben ik wel de geschikte persoon?´

Het gevoel anderen te moeten helpen kan soms heel sterk zijn. Als iemand echt in de problemen zit, kun je hem of haar toch niet aan zijn lot overlaten? Of toch wel?

In sommige gevallen kan dat niet, omdat de nood echt heel hoog en acuut is. In andere gevallen moet de ander weliswaar geholpen worden, maar is het maar de vraag of jij dat moet doen. Vaak zijn er anderen die minstens zo geschikt zijn als jij voor de klus. Als je dat in je achterhoofd houdt, wordt het opeens veel makkelijker om 'nee' te zeggen.

Maak duidelijk wat je toezegt

Als je wel ingaat op het verzoek van de ander, zorg er dan altijd voor dat jullie beiden weten waar je aan toe bent. Stel vragen aan de ander waar het precies om gaat, en wat hij of zij verwacht. Maak vervolgens duidelijk wat je bereid bent te doen en waar jouw hulp aan de ander ophoudt. Hiermee kun je veel tijdgebrek, stress en frustraties voorkomen.