Zijn autisten gevaarlijk?

Vaak wordt er gedacht dat autisten gevaarlijk zijn. Dit komt omdat iemand met een autistische stoornis van het ene op het andere moment woedend kan worden met alle gevolgen die daarbij horen. Criminelen worden dan ook vaak als autist bestempeld. Toch is het onzin dat een autist gevaarlijk is. Leren omgaan met een autist en gepaste zorg en hulpverlening zorgt ervoor dat bepaalde triggers niet kunnen leiden tot een woedeaanval. Voor ouders met autistische kinderen is het vaak verdrietig om te moeten horen dat hun kind als gevaarlijk wordt gezien. Maar ook volwassen autisten kampen met dit probleem.

Wat is autisme?

Autisme is een ontwikkelingsstoornis. Dit wil zeggen dat deze stoornis ontstaat tijdens de ontwikkeling van het kind. Tot het autisme wordt niet alleen het 'normale' autisme berekend maar ook het Syndroom van Asperger en PDD-NOS. Met autisme bedoelen we in de meeste gevallen de autistische stoornis oftewel het syndroom van Kanner.

Klassiek autisme is vaak op een leeftijd van 1 tot 1.5 jaar te herkennen aan het achterblijven van de gedragsontwikkeling, de ontwikkeling in de taal en het achterblijven in het leggen van sociale contacten en het inlevingsvermogen. Autisme wordt nu onder DSM 5 gebracht. Dit is een handboek voor diagnose van psychische stoornissen. Onder DSM 5 valt niet alleen klassieke autisme maar ook alle aanverwante vormen van autisme. Hierdoor wordt klassieke autisme minder vaak gediagnosticeerd.

Autisme herkennen

Het is niet altijd even makkelijk om autisme te herkennen. Soms zijn de verschijnselen zo minimaal dat autisme niet als diagnose gesteld wordt. Bij volwassenen wordt het soms zelfs nog gesteld terwijl er op kinderleeftijd niks op te merken was of een verkeerde diagnose gesteld werd. Over het algemeen is autisme herkenbaar doordat het kind een gebrekkig taalgebruik heeft of moeite heeft om gesprekken te voeren. Ook wordt er vaak gebruik gemaakt van afwijkend taalgebruik of vreemd taalgebruik. De non-verbale communicatie verloopt ook moeizaam. Anderen aankijken tijdens een gesprek is niet of nauwelijks aanwezig. Het tonen van emoties is nauwelijks aanwezig.

Er wordt waarde gehecht aan vaste rituelen. Vaak stereotype gedrag. Vaak worden er fladderbewegingen gemaakt met de handen of draaibewegingen met de armen. Ook het heen en weer bewegen van het lichaam wordt gezien. Deze bewegingen herhalen elkaar vaak. Het fantasiespel is gebrekkig of afwezig. Vaak gaat het kind of de volwassen op latere leeftijd alleen om met jongere of oudere personen, zelden met leeftijdsgenootjes.

Zijn autisten gevaarlijk?

Vaak vragen mensen zich af of autisten gevaarlijk zijn. Mensen met een autisme bezitten zintuigen die overgevoelig of juist ongevoelig werken. Ze focussen zich op veel dingen tegelijk. De aandacht is niet evenredig verdeeld. Achtergrondgeluiden bijvoorbeeld worden waargenomen en werken storend, terwijl dit bij andere mensen geen rol zou spelen. Ook is het voor autisten soms moeilijk om zich in te leven in anderen. De sociaal-emotionele ontwikkeling blijft vaak achter. Toch hebben ook autistische mensen gevoel, waaronder angst. Maar ook woede speelt bij hun een rol.

Vaak is er een trigger in het spel. Deze trigger zorgt ervoor dat de autist over zijn eigen grens van angst heengaat. Deze angst slaat dan om in woede. Maar ook andere gebeurtenissen zorgen voor woede, bijvoorbeeld woede doordat de autist gepest wordt, woede uit verdriet of woede omdat een ander te dichtbij komt. De autist kent maar twee vormen van woede: geen woede of erge woede. Alle vormen daartussen (lichte boosheid, redelijk boos zijn etc.) kent de autist bijna niet.

Gedrag van anderen kan een hevige woedeaanval bij een autist uitlokken. Vaak gaat het om herhaaldelijk gedrag van de ander. De autist trekt dit naar binnen toe, maar op een bepaald moment heeft alles zich opgestapeld. Er ontploft dan een bom met alle gevolgen vandoen. Ook overprikkelen speelt een rol, zoals beeld en geluid dat teveel binnenkomt. Er ontstaat dan vermoeidheid maar kan na een tijd omslaan in woede.

De woede kan in een fractie van een seconde tot uiting komen. Vaak gaat het hierbij om een reflexmatig handelen zoals slaan, schoppen, bijten, schreeuwen of zwaarder gedrag. Omdat het bij een autist vaak moeilijk te voorspellen is wanneer de woede tot uiting komt wordt een autist dan ook als gevaarlijk aangemerkt. Volwassen autisten kunnen dit gedrag nog enigszins reguleren maar vooral kinderen met een autistische stoornis zijn hier ongeremd in en kunnen flinke aanvallen van woede laten zien. Hierbij zijn ze niet alleen gevaarlijk voor anderen maar ook voor zichzelf.

Crimineel gedrag

Dat alle autisten crimineel gedrag vertonen is klinkklare onzin. Zoals eerder gezegd gaat er eerst heel wat vooraf aan het (foutieve) gedrag van de autist. Er is een trigger in het spel die vaak door anderen of door de omgeving wordt veroorzaakt. Mensen met en autistisch stoornis moeten daarom met zorg en aandacht behandeld worden. Rekening houden met de ander is iets dat nog maar weinig voorkomt in onze huidige samenleving. Mede door de nieuwe manier van diagnosticeren wordt autisme vaak niet meer herkend of als diagnose gesteld. Daardoor zal belangrijke zorg en hulpverlening vaak achterwege blijven of te minimaal worden aangeboden. Dit zorgt er mede voor dat de autist zijn eigen gedrag niet onder controle kan houden.