Probleem of stoornis: Pijnstoornis

Pijn is een heel gewone reden waarom mensen zich voor hulp bij een arts vervoegen. Volgens sommige schattingen heeft tot driekwart van de patiënten die zich tot hun huisarts wenden ergens duidelijk pijn. Ons lichaam zit tjokvol pijnvezels die als wachtposten dienen om ons te alarmeren bij dreigende ziekte of verwondingen.

Definitie en beschrijving

Acute pijn doet ons onze hand terugtrekken van de hete kachel, dwingt ons ertoe een geblesseerde enkel te ontzien en attendeert ons op de mogelijkheid van een aangetaste kies of ontstoken blinde darm. Onze pijnervaring is echter niet alleen maar het eindresultaat van de transmissie van elektrische signalen vanaf gestimuleerde pijnreceptoren naar onze hersenen.

Pijn is een complexe subjectieve ervaring die ook wordt gemoduleerd door in tegengestelde richting lopende zenuwpaden vanuit de hoger gelegen hersenschors omlaag. We hebben allemaal gemerkt dat pijn kan verergeren of afnemen al naar gelang onze cognitieve of emotionele toestand. Je volledige aandacht op een pijnprikkel richten is bijvoorbeeld dé manier om de pijn erger te maken, terwijl ze dikwijls minder hevig wordt door je in andere interessante zaken te verdiepen.

Iemands persoonlijkheidstype, culturele achtergrond en opvoeding beïnvloeden allemaal zijn beleving van pijn en de wijze waarop hij daar uitdrukking aan geeft. Mmensen die zijn grootgebracht in een cultuur waarin stoïcijnse gelatenheid bon ton is, laten pas bij uitzonderlijk hevige pijn iets merken.

Hier moet vooral niet de verkeerde conclusie worden getrokken dat, omdat de pijnstoornis in de DSM-IV is opgenomen, het hebben van pijn betekent dat u een geestelijke stoornis heeft. Pijn die zes maanden of korter aanhoudt wordt als 'acuut' beschouwd. Dit soort pijn wijst bijna altijd duidelijk op een onderliggende medische problematiek die onmiddellijke aandacht vereist (zoals een acute infectie, traumatisch letsel, kanker). Voor mensen met acute pijn is de kans groot dat de pijn met passende medische behandeling volledig zal verdwijnen.

Wanneer pijn eenmaal minstens zes maanden aanhoudt, wordt ze als 'chronisch' beschouwd en neemt de kans dat ze ooit volledig zal verdwijnen sterk af. Gelukkig wordt de pijn bij slechts een kleine minderheid van de mensen met acute pijn chronisch.

Pijn die blijft voortbestaan, heeft gewoonlijk ieder nuttig doel overleefd en gaat een ongewenst eigen leven leiden. Pogingen om de psychische en lichamelijke aspecten van chronische pijn nauwkeurig te ontrafelen, leveren gewoonlijk niets op. Meestal zijn bij het voortbestaan van chronische pijn zowel lichamelijke als emotionele factoren betrokken. Aan de lichamelijke kant kan sprake zijn van chronische ontstekingen, kwetsuren of kanker.

Aan de psychische kant leiden de pijn en de hinder daarvan tot een emotionele ontreddering die op haar beurt de pijn weer verergen en minder ruimte laat voor activiteiten die voor afleiding zouden kunnen zorgen. Dat de pijnstoornis in de DSM-IV is opgenomen, is om duidelijk te maken dat de meeste mensen die chronisch pijn lijden, voordeel kunnen hebben van een behandeling die zich zowel op de lichamelijke als de psychische aspecten van de pijn richt.

Behandeling

Bij de behandeling van chronische pijn moet men niet mikken op het totaal doen verdwijnen ervan, maar op het vinden van een manier om er zo effectief mogelijk mee om te gaan en het dagelijks functioneren er zo min mogelijk door te laten verstoren. Hoewel men het als een nederlaag zou kunnen beschouwen, moeten we ons vooral blijven realiseren dat de eeuwige zoektocht naar de heilige graal van de volledige genezing de zaak nog erger kan maken. Voortdurende blootstelling aan steeds agressievere therapeutische manoeuvres houdt gewoonlijk steeds hogere risico's in.

Pijnmanagement werkt goed om mensen te leren met en om pijn heen te leven. Veel mensen met chronische pijn lijden ook aan depressies. Ofschoon zij de depressie gewoonlijk als een onvermijdelijk aanhangsel van de chronische pijn beschouwen, ligt de eigenlijke oorzaak-en-gevolg relatie russen pijn en depressie dikwijls gecompliceerder. Zoals we in hoofdstuk I hebben besproken, bestaat een depressie uit een bepaalde constellatie van symtomen, waaronder mogelijk ook pijn.

Sommige mensen met een depressie ervaren gegeneraliseerde lichamelijke pijn zelfs als hun primaire depressiesymptoom. Bovendien kunnen bij mensen met een chronisch toe- en afnemend probleem, zoals rugpijn of artritis, periodes van depressiviteit tot een verlaging van de pijndrempel leiden. Puur praktisch bezien is het niet zo belangrijk of de depressie de oorzaak of het gevolg van de pijn is, aangezien bij beide scenario's de behandeling dezelfde is begeleiding en antidepressiva.

Diagnostiek volgens DSM IV
Volgens het diagnostisch handboek is er sprake van een pijnstoornis als sprake is van het volgende:

• De pijn verstoort het dagelijks leven .
• Psychologische factoren spelen een belangrijke rol in de pijnbeleving.
• Pijn is de voornaamste reden voor het melden bij behandelingscentra. Met de focus op de angst een ernstige ziekte of een lichamelijke aandoening te hebben