Ben jij pro- of reactief?

Zoveel mensen, zoveel meningen, zoveel gedragingen en dat geldt ook of iemand van nature pro- of reactief is. Ofwel … anticipeer jij op situaties of wacht je af tot het over je heen komt? Niets is goed en niets is fout en voor beide aspecten is iets te zeggen. Soms is voorkomen beter en soms is even afwachten een betere optie. Waar het om gaat is de balans te bereiken.

Aanpakken of afwachten

De aanpakker … de proactieve geest

De man of vrouw die direct aanpakt, iedereen heeft er wel een of meerdere in de omgeving. Niet zelden worden ze ingezet (laten zich ook graag inzetten) om de kolen uit het vuur te halen. De aanpakker heeft een aantal typische eigenschappen in zich, zoals:

• Ze anticiperen gemakkelijk op situaties.
• Vervelende situaties glijden relatief gemakkelijk van ze af (ze moeten immers verder).
• Kritiek kunnen ze naast zich neerleggen.
• Controle houden is hun “ding”.

De afwachter … de reactieve geest

De afwachter, en dat is eigenlijk de grootste groep, is de man of vrouw die zaken (gelaten) over zich heen laat komen. Ogenschijnlijk heel passief is, en dat is in sommige gevallen ook, maar zeker niet altijd. De afwachter heeft ook een aantal karaktertrekken waar je hem of haar aan herkent, zoals:

• Ze twijfelen veel en beslissingen die genomen worden, nemen dan ook relatief veel tijd in beslag.
• Veel piekeren is een eigenschap die hen kenmerkt.
• Soms zijn ze zo lang bezig met nadenken dat het langzaam maar zeker verlammend werkt.

Stereotypen

We plaatsen mensen graag in hokjes en strooien dan allerlei stereotypen over ze uit. Hoewel stereotypen natuurlijk overdreven beelden zijn, zit er in enkele punten wel een kern van waarheid. Echter, die punten van waarheid hebben op zich ook weer twee kanten. Dit maakt het interessant, maar ook lastig te duiden.

Alles heeft meerdere kanten

Zo is de man of vrouw die pro actief is, soms laconiek als de druk niet hoog genoeg is. Het is iemand die vooruit wil lopen, maar wel tegen de deadline aan (dat stimuleert hem of haar). Als die deadline, ofwel die druk, er niet of nauwelijks is, kan dit type mens zelfs laks worden. Ze drijven min of meer op een vorm van stress, maar dan moet die er wel zijn.
Als het vervolgens iemand is die in de gemeenschap bekend staat om zijn of haar voortrekkersrol, dan kan dit verlammend werken voor de andere mensen binnen die gemeenschap (immers, hij of zij is min of meer “de leider” of “het boegbeeld”). Volgers hebben sowieso vaak last van druk, stress en een dergelijke situatie bevordert dit niet.

De reactieve man of vrouw heeft een meer negatief imago. Immers, als je alles (gelaten) over je heen laat komen en pas achteraf in actie komt, wordt dit als zwak gezien. Toch is het zeker niet altijd negatief. Soms lossen zaken zich vanzelf op of is de levensfilosofie van mensen dat zaken niet voor niets gebeuren en dat je er een les uit moet trekken. Dit is niet passief gedrag vanuit een passieve natuur, maar een levensovertuiging. Daarnaast kan afwachten ook leiden tot meer tijd om zaken te overdenken en ook dat kan nieuwe inzichten of een meer genuanceerde mening (en handeling) met zich meebrengen.

Kan je veranderen?

Omdat het geen rocket science is, zijn er vanuit de professionele hoek meerdere inzichten. Enerzijds zijn er professionals die in de overtuiging zijn dat je je diepste natuur niet kunt veranderen en hooguit ietwat kunt nuanceren, tenminste als je er grote moeite voor doet. Anderzijds zijn er ook professionals die veel nadrukkelijker kijken naar de opvoeding en de ontwikkeling van de man of vrouw in kwestie. Als je in je directe omgeving (bijvoorbeeld ouders, opvoeders, oudere broer en zussen) voorbeelden hebt van mensen die het andere uitdragen dan dat wat je zelf van nature bent, kom je op jongere leeftijd al meer en vooral nadrukkelijker in aanraking met dit type mens. De kans op verandering (een breder beeld ontwikkelen en naar “the best of both worlds” kijken en handelen) is dan veel groter. Dit neem je de rest van je leven mee en kan een tweede natuur worden.

Als je ouder tot het inzicht komt, dat pro- en reactiviteit voor- en nadelen heeft en je wilt leren nuanceren, is het moeilijker om te komen tot die balans. In dat geval moet je jezelf heel nadrukkelijk instrueren en alert zijn op het moment dat het een rol speelt (of vraag het mensen in je directe omgeving je er op te attenderen). Meestal kost het veel tijd om die nuancering aan te brengen. Nuancering is misschien niet helemaal in balans, maar minimaal “second best”.

Tot slot

Zoals met zoveel kent pro- en reactiviteit meerdere kanten en dat maakt het een mooi proces. Met andere woorden … zoveel mensen, zoveel meningen, zoveel gedragingen … en dat geeft toch ook het beeld dat mensen misschien grofweg wel in de “hokjes” in te delen zijn, maar ieder individu toch net even anders is.