Alles onder controle?

De ontwikkeling van de mens gaat door en dat brengt voor- en nadelen met zich mee. Een van de zaken die we proberen te realiseren is dat wij alles bepalen, we willen de controle en dat zou het leven maakbaar maken. En mogelijk ook voorspelbaar, maar dat vinden veel mensen niet echt erg. Toch kan het onder controle houden ook doorslaan en de controlefreak is geboren. De man of vrouw, met een perfectionistische inslag, maar heeft soms een obsessief karakter.

Betekenis

Het woordenboek geeft voor de controlefreak aan: “iemand die voortdurend bekijkt of alles is zoals het moet zijn” en voor de perfectionist: “strever naar volmaaktheid”. Dit brengt direct met zich mee dat de controlefreak wel een perfectionistische inslag heeft, maar er toch wel duidelijk een verschil is. De perfectionist is heel erg op zichzelf gericht en streeft die volmaaktheid op wat voor manier dan ook na. De controlefreak wil het proces of de processen (de omgeving) onder controle houden/de touwtjes in handen en zal zich er tot op detailniveau mee bemoeien. Iets uit handen geven, past niet in het plaatje van de controlefreak.

De controlefreak als baas

Dit gedrag maakt ook dat de controlefreak het in zijn of haar beleving zelf eigenlijk altijd beter kan en het liefst de baas is. Dit terwijl het eigenlijk meestal niet de beste managers zijn. De touwtjes in handen houden doe je door ieder zijn/haar verantwoordelijkheid te geven en alleen bij te sturen als het niet goed gaat. De betere manager zal in grote lijnen afstemmen of instructies geven (afhankelijk van de mensen onder zich) en de mensen motiveren en stimuleren. De controlefreak bemoeit zich vaak tot op het kleinste detail met zaken en wil het werk het liefst uit handen nemen om het zelf te doen, want dat kan hij/zij immers beter. Alleen voor degene die niet na wil denken en slechts op wil volgen, kan een controlefreak prettig werken. Echter, in de meeste gevallen is het een lastige persoon om mee samen te werken.

De controlefreak als mens

De controlefreak maakt het soms niet alleen voor de omgeving moeilijk, maar vooral ook voor zichzelf. De controlefreak wil geen verrassingen, alles moet vooraf overdacht zijn en lopen zoals het concreet uitgedacht is. Met name de niet flexibele houding maakt het lastig voor deze man of vrouw en daarmee ook de directe omgeving. Verder speelt bij menig controlefreak ook nog wel eens het gegeven dat deze in geringe of ernstige mate last heeft van onzekerheid (op een of meerdere niveaus). Door het allemaal perfect te (willen) regelen wordt de focus naar buiten gelegd en van de persoon af.

Leren los te laten

Als men zich er zelf al prettig bij voelt, realiseert men zich vaak niet hoe vervelend het voor de omgeving kan zijn. Zeker als het willen controleren overal wordt doorgevoerd. Toch blijkt meestal dat de man of vrouw die hier last van heeft, er ook niet echt gelukkiger van wordt en het niet zelden zelfs als vermoeiend ervaart.

Er spelen een tweetal zaken die van belang zijn, te weten het leren los te laten en in het verlengde ligt dan meteen de onzekerheid die een rol kan spelen. Immers, op het moment dat iemand ervaart dan een situatie die is losgelaten niet tot gekke dingen leidt, de controlefreak zich pas zal ontspannen. Hij of zij zal pas dan ervaren dat er niets is om je over op te winden en je niet bekritiseerd wordt. Het zelfvertrouwen groeit dan gestaag mee.

Dwangmatig loslaten

Als het niet in de natuur zit, zal de controlefreak niet als vanzelf loslaten. Ook als wordt aangegeven dat het beter is. Soms moet er iets heftigs gebeuren om het in te laten zien. Maar men kan wel proberen (eventueel met hulp) om langzaam maar zeker wat kleine aspecten in het leven meer ruimte te geven. Geef de betreffende situaties net even wat meer ruimte in tijd en invulling én neem wat afstand van de situatie. Immers, de controlefreak denkt het zelf allemaal beter te kunnen en om te bezien of andere mensen het anders maar ook goed doet doen, moet het totaalplaatje overzien worden. Anders is niet altijd slecht, anders is vaak gewoon anders. Dit te realiseren is voor de controlefreak belangrijk.

Door met kleine - in het begin minder belangrijke - aspecten een start te maken, kan het gevoel groeien dat iets ook zonder aangetrokken touwtjes goed kan gaan. Daarnaast is het belangrijk niet bij de eerste misser te zeggen “zie je wel” … en het proces weer naar je toe te trekken. De omgeving is immers niet gewend dat de controlerende factor aan het loslaten is, dat is meestal een kwestie van wennen. In het begin zal het zeker geforceerd gaan, maar het is dan ook een proces wat tijd vergt. Niets overhaasten, want dat kan weer onzekerheid opleveren, maar alles in een tempo wat bij de persoon past. Het gevoel moet groeien.

Tot slot

De controlefreak heeft als woord een naar karakter en veel mensen vinden het vervelend als zodanig geassocieerd te worden met deze term. Toch is her- en erkennen de eerste stap om het voor jezelf en je omgeving net iets gemakkelijker te leren maken.