De geschiedenis van kernenergie in Nederland

Kernenergie heeft in Nederland nooit een echt bloei doorgemaakt, terwijl in andere landen als Frankrijk kernenergie een belangrijke energiebron is. In Nederland beginnen de stemmen voor kernenergie ook weer te klinken. Lees hier hoe kernenergie in Nederland werd ontvangen.

Kernenergie

Om wat meer over de geschiedenis van kernenergie te weten te kunnen komen, is het handig om eerst te weten te komen wat kernenergie is. Kernenergie wordt opgewekt door het splijten van atomen. Een atoom is een klein bolletje. Elke stof is opgebouwd uit atomen. Deze atomen zijn weer opgebouwd uit allemaal kleinere bolletjes, protonen en neutronen. Om de bolletjes heen zweven nog kleinere bolletjes, de elektronen. Om een atoom te splijten wordt er een neutron op de atomen afgeschoten. Het atoom dat door het neutron wordt geraakt spat uit elkaar in groepjes van neutronen en protonen. Die groepjes komen weer tegen andere atomen aan, en die spatten ook weer uit elkaar. Zo gaat de reactie vanzelf verder als je aan het begin maar een klein tikje hebt gegeven.

De atomen die voor dit proces worden gebruikt zijn atomen van het metaal uranium. Het atoom van dit metaal bestaat uit heel veel protonen en neutronen. Uranium is het metaal met de meeste protonen en neutronen dat in de natuur voorkomt, en is daardoor dus erg geschikt voor het gebruik in kerncentrales.

Deze reactie gebeurt in het zogenaamde reactorvat van de centrale. Hierin wordt water gegoten dat wordt opgewarmd door de grote hoeveelheid energie (dus warmte) die vrijkomt bij het splijten van uranium. Er komt echter niet genoeg energie vrij om het water direct aan het koken te brengen. Het opgewarmde water stroomt weer weg, en terwijl het wegstroomt warmt het de volgende lading water weer op zodat dit water wel het kookpunt kan bereiken. De stoom die van het kokende water komt laat een dynamo draaien, en zo wordt elektriciteit opgewekt. Om het reactorvat heen zitten nog veel dikke muren en beschermlagen, om te voorkomen dat er ongelukken gebeuren. De groepjes protonen en neutronen die overblijven na het splijten worden namelijk radioactief. Dit houdt in dat er een onzichtbare straling vanaf komt die erg slecht is voor de gezondheid.

In het reactorvat zitten allemaal staven gevuld met kleine tabletjes uranium. Boven de uraniumstaven hangen de zogenaamde regelstaven, die precies tussen de staven uranium inpassen. Als die tussen de staven worden geplaatst stopt de kettingreactie meteen. Dit voorkomt dat er extra straling vrijkomt bij een ongeluk, want als er iets mis is kan de reactie direct worden stopgezet met de regelstaven.

Als de straling vrij zou komen en iemand ermee in contact zou komen zal het DNA van die persoon beschadigd worden. DNA is een stof die in elke cel van je lichaam zit. Deze stof bepaald hoe jouw lichaam is opgebouwd en hoe je eruit ziet. Je geeft je DNA door aan je kinderen, waardoor ze ook op jou lijken. Het bepaald dus wat voor kleur ogen je hebt, maar ook hoeveel benen je hebt en hoe je botten in elkaar zitten. Als het DNA wordt beschadigd wordt dus de informatie over hoe jij eruitziet beschadigd. Maar omdat elke cel in je lichaam hetzelfde DNA bevat zal je oogkleur niet zomaar veranderen als je in contact komt met de straling. Hiervoor zou elk stukje DNA dat over de oogkleur gaat in elke cel van je oog op dezelfde manier moeten worden veranderd. Die kans is dus praktisch nul. Maar het kan wel bijvoorbeeld kanker veroorzaken. Als een stuk DNA zo wordt beschadigd dat de cel de informatie krijgt zich ongeremd te gaan delen, kunnen er tumoren ontstaan. Het beschadigde DNA wordt doorgegeven aan de nieuwe cellen, die zich ook verder gaan delen.

Het opstaan en vallen van kernenergie in de geschiedenis van Nederland

De opkomst van kernenergie in Nederland ging niet gemakkelijk. Al voor de tweede wereldoorlog kocht de regering van Nederland een grote hoeveelheid uranium te kopen om na de oorlog te gebruiken voor kernenergie. Al gauw werd er een onderzoeksreactor in samenwerking met Noorwegen in Noorwegen gebouwd, en verloren de VS het kernenergiemonopolie dat ze eerst hadden.

In 1955 houdt Eisenhower een rede over kernenergie. Hij vertelt dat er een commissie komt die toeziet op het vreedzaam gebruik van kernenergie. Na deze rede kreeg Nederland toegang tot de Amerikaanse technologie en ze gaan samenwerken met de VS in plaats van met Noorwegen. Als blijk van de samenwerking krijgt Nederland in 1957 een kleine Amerikaanse kernreactor, die in Schiphol wordt tentoongesteld.

Het jaar daarop wordt er in Wenen een atoomconferentie gehouden. Er zijn meer dan 600 mensen van 62 staten aanwezig. Het doel van de conferentie is het oprichten van een apart orgaan van de Verenigde Naties dat tot doel heeft ervoor te zorgen dat kernenergie goed en vreedzaam gebruikt wordt. Rolf bunch, op de atoomconferentie de vertegenwoordiger van de Staten-Generaal van de verenigde naties, belooft economische groei en de versterking van de vrede als gevolg van het vreedzaam gebruik van kernenergie.

Nu komen in Nederland de eerste echte kernreactors. In 1960 wordt de reactor in Petten geopend, negen jaar later een in Dodewaard. Bij de opening werd door de ingenieurs voorspeld dat kernenergie in 2000 er 40 tot 50% van de energieproductie door kerncentrales zal worden geproduceerd. In 1973, vier jaar later, wordt er nog een centrale geopend, in Borssele. Bij de opening van Borssele was echter meer protest dan bij Dodewaard, omdat de milieubeweging pas goed was opgekomen. Door het protest maakt het kabinet van toenmalig premier Den Uyl geen beslissing over nieuwe kernreactoren, maar het daaropvolgende kabinet onder leiding van Van Acht maakt in 1978 weer plannen voor nieuwe reactoren.

Maar als in 1979 in Amerika een ongeluk gebeurt en in 1986 de ramp bij Tsjernobyl plaatsvindt laait het protest opnieuw hoog op. Er worden nog wat pogingen gedaan om nieuwe reactoren te laten bouwen, maar de plannen worden door het volk al snel de kop ingedrukt. In 1994 weet Groenlinks een motie te winnen voor het sluiten van de reactor in Borssele. Twee jaar later sluit de reactor in Dodewaard, en als Borssele in 2003 uiteindelijk ook daadwerkelijk sluit, lijkt het nucleaire tijdperk in Nederland voorgoed afgelopen.