Onderhandelingen tussen de regering van Colombia en de FARC

In 2016 is het weer volop in het nieuws: de vredesonderhandelingen tussen de regering van Colombia en guerrillabeweging FARC. Al sinds 2012 proberen beide partijen nader tot elkaar te komen en door middel van onderhandelingen een vredesakkoord te bereiken. In september 2016 leek het dan eindelijk zover: de Colombiaanse regering was tot een akkoord gekomen met FARC en de 52 jaar lange strijd in het land leek ten einde te komen. De Colombiaanse president Santos en de leider van de rebellen, Timochenko, hadden al getekend. Toen werd het akkoord door middel van een referendum door het Colombiaanse volk afgekeurd.

FARC

De FARC werd tussen 1964 en 1966 opgericht als de militaire afdeling van de Colombiaanse communistische partij. Nadat de FARC zich inliet met drugshandel, splitste de groep zich af van de partij. De guerrillabeweging begon naast drugs ook geld te verdienen met ontvoeringen van grootgrondbezitters en later ook politici.

De FARC zegt op te komen voor de armen en tegen grootbezit en multinationals te zijn. Door de regering, de VN en de EU wordt de FARC een terroristische organisatie genoemd.

De guerrilla

Vanaf de oprichting waren grootgrondbezitters het voornaamste doelwit, later ook militairen en politici. Ontvoeringen en afpersingen vonden plaats. Vanaf eind jaren zestig werden ook overheidsdoelen en burgers doelwit van bomaanslagen. De FARC zei te blijven strijden tot hun doelen behaald waren. Dat zou nodig zijn, omdat de Colombiaanse regering geweld gebruikt tegen de leden, ex-leden en aanhangers van FARC.

Het totale aantal gevangenen van de FARC loopt in de honderden. Het conflict heeft aan 220.000 mensen het leven gekost en acht miljoen mensen hebben hun huis moeten verlaten.

Gijzelaars

Tussen 2008 en 2011 werden al vele gijzelaars door de FARC vrijgelaten en bevrijd, waarvan de bekendste Íngrid Betancourt was. Op 26 februari 2011 liet FARC ook alle laatste gijzelaars vrij. In augustus 2012 maakte de regering van Colombia bekend aan vredesonderhandelingen met de FARC te beginnen. De verkennende gesprekken hadden in het geheim al plaatsgevonden. De regering ging in de tussentijd nog steeds door met het offensief tegen de FARC.

Onderhandelingen tussen de regering van Colombia en de FARC

In oktober 2012 zijn die onderhandelingen begonnen in Oslo, Noorwegen. Vervolgens werden deze voortgezet in Havana, Cuba. In mei 2013 werd overeenstemming bereikt over hervormingen in de landbouw. In november 2013 werd over een ander heikel punt een akkoord bereikt, namelijk over de toekomst van de FARC in de Colombiaanse politiek. Intussen wisselden in Colombia wapenstilstanden en nieuwe ontvoeringen en aanslagen zich af.

Eind 2014 gingen de onderhandelingen weer van start en in juli 2015 liet President Santos weten dat een vredesakkoord dichtbij was. FARC kondigde een staakt-het-vuren af en de regering beperkte de militaire acties tegen de rebellenbeweging. In september 2015 werd een doorbraak bereikt over de amnestie van leden van FARC die geen misdaden hebben gepleegd.

De door de regering geplande datums voor vrede met de FARC (1 januari 2016 en later 23 maart 2016) werden niet gehaald. Op 26 september 2016 werd alsnog bekendgemaakt dat er een vredesakkoord was gesloten.

Het akkoord

Volgens het akkoord dat in 2016 is opgesteld, is het de bedoeling dat de FARC omgedoopt wordt tot een politieke partij. Een legale welteverstaan, die in 2018 kan deelnemen aan de verkiezingen in Colombia en dan verzekerd is van tenminste tien zetels. Leden van de FARC kunnen dan hun wapens inleveren en politieke misdaden bekennen zonder de gevangenis in te hoeven. Wel kunnen zij taakstraffen krijgen en moeten zij schade vergoeden. Verdachten van moord, massamoord en martelingen zullen uitzonderingen daarop zijn.

Daarnaast zullen grote delen land opnieuw verdeeld worden. De ongelijkheid in het land is immers de basis voor het conflict tussen FARC en de regering. Er komt ook geld voor huizenbouw, scholing en landbouwcorporaties.

Referendum

Op zondag 2 oktober 2016 ging het Colombiaanse volk naar de stembus om zich te laten horen over het vredesakkoord. Als tenminste 13 procent van de kiezers zou gaan stemmen, was het referendum geldig en zou de regering moeten luisteren naar de beslissing van het volk. Peilingen voorspelden dat twee derde van de stemmers vóór het akkoord zou stemmen, dus er was vertrouwen in een goedkeuring van het akkoord.

De opkomst van het referendum lag tegen de 40 procent. Het referendum was dus geldig. Echter, de kiezers stemden tegen het vredesakkoord. De tegenstanders van het akkoord haalden 50,2 procent van de stemmen, tegenover 49,8 procent voor de voorstanders. De tegenstanders vonden het akkoord te mild voor de strijders van de FARC.

Gevolgen

Hoe het sindsdien verder moet met het akkoord, was enige tijd onduidelijk. Aangezien de leiders van beide partijen het akkoord al hadden getekend, werd het referendum alleen als het laatste sluitstuk gezien. Volgens president Santos blijft de wapenstilstand van kracht. Ook de FARC wil blijven werken aan vrede, zo liet de leider van de rebellenbeweging weten vanaf Cuba.

Op 5 oktober 2016 werd bekend dat de leiders van beide partijen op Cuba weer om de tafel zijn gaan zitten. Vrede is nog steeds het doel. President Santos liet weten ook met oud-president Uribe te spreken. Hij is de belangrijkste tegenstander van het akkoord.

Nieuwe vredesdeal

Op 24 november werd bekendgemaakt dat de regering en de FARC een nieuw akkoord hadden gesloten. Hierin zijn de argumenten van de tegenstanders van het akkoord verwerkt. De belangrijkste wijzigingen in het akkoord bestaan eruit dat de (oud-)rebellen hun bezittingen moeten afstaan, zodat daarmee de slachtoffers van de beweging kunnen worden gecompenseerd. Daarnaast wordt het akkoord niet in de Grondwet van Colombia opgenomen. Zo kan het akkoord later eventueel nog worden gewijzigd.

De regering van Colombia en de leider van de FARC hebben besloten om dit keer geen referendum te houden over het akkoord. Zodoende hoeven alleen de Senaat en het Congres van Colombia hun toestemming te geven. Op 30 november 2016 en 1 december 2016 stemden respectievelijk de Senaat en het Congres unaniem voor het akkoord.

Nobelprijs

Op 7 oktober 2016 won president Santos van Colombia de Nobelprijs voor de Vrede. Dit als beloning voor zijn inspanningen om de burgeroorlog in Colombia te proberen te beëindigen. "Het feit dat de meerderheid van kiezers 'nee' zei betekent niet dat het vredesproces dood is", aldus Kaci Kullmann Five, voorzitter van het Noorse Nobelprijscomité. Begin december 2016 kreeg hij daarin gelijk.