Van uitstel komt afstel (de filibustertactiek)

Ben je het als Kamerlid in de politiek niet eens met een nieuwe wet? Dit is de oplossing. De Filibustertactiek! Een filibuster was in het begin van de 19de eeuw een persoon in de Verenigde Staten (VS) die Staten probeerde te veroveren in Amerika. De term filibuster komt van het Nederlandse woord vrijbuiter en het Spaanse woord filibustero. Er wordt echter niet gepleit om de Tweede Kamer met geweld in te nemen om een wetsvoorstel te blokkeren. Een filibuster is namelijk sinds 1837 iemand die een debat zo lang kan rekken dat er niet gestemd kan worden. De filibuster doet dit door heel erg lang, en als het moet oneindig aan het woord te blijven. Het spreekwoord “van uitstel komt afstel” is op de filibuster van toepassing. Toch werkt dit wel tot ergernis van sommigen.

William Walker (filibuster)

Een filibuster is oorspronkelijk een persoon die door middel van piraterij een staat probeerde te veroveren. Een beroemde filibuster was William Walker (1824-1860). Walker probeerde in 1853 met een leger van 45 huurlingen gebieden (zoals het schiereiland Baja en Sonore) te veroveren op Mexico. Hij wist kort La Paz op het schiereiland Baja te veroveren maar door gebrek aan voorraden en hevig verzet door de Mexicaanse regering moest hij terugtrekken naar Californië.

In 1855 probeerde William het opnieuw in Nicaragua. Deze keer had hij succes. Met ongeveer 330 soldaten wist hij Granada te veroveren en zichzelf in 1856 als president te laten verkiezen. Zijn presidentschap duurde niet erg lang. Een leger van ongeveer 4.000 soldaten uit Honduras, Salvador en Guatemala verdreef hem uit Granada. In 1857 gaf William Walker zich over aan de United States Navy en werd hij als held teruggebracht naar de VS.

Als je nu denkt dat William Walker het nu wel voor gezien hield, heb je het mis. In 1860 vroegen kolonisten uit de eilanden voor de kust van Honduras aan Walker om een Engelstalige regering te vormen op de eilanden. De kolonisten waren bang voor de regering van Honduras. William Walker landde op de kust van Honduras waar hij door de Engelsen werd gearresteerd en uitgeleverd aan de regering van Honduras. In datzelfde jaar werd William Walker geëxecuteerd.

De filibustertactiek

De “van uitstel komt afstel” filibustertactiek

De filibustertactiek is sinds 1837 ook de naam van een tactiek van senatoren in de senaat van de VS om een wetsvoorstel of benoeming te blokkeren. Als een tegenstander van een wetsvoorstel in de debatronde voorafgaand aan het stemmen het woord krijgt in de senaat van de VS kan hij de stemronde, voor of tegen het wetsvoorstel, oneindig lang rekken.

Als je maar lang genoeg aan het woord blijft geeft de indiener van het wetsvoorstel het waarschijnlijk op en trekt hij het wetsvoorstel terug.

Hoe kan het dat een debat zo lang kan duren. Is er dan niemand die ingrijpt? De oorzaak van dit schouwspel begon in 1806.
In 1789 werden de regels voor de senaat vastgelegd door de eerste senaat. De senaat kon tijdens een debat overgaan tot de stemronde met een motie genaamd "to move the previous question".

Aaron Burr (1756-1836) is de onwetende aanstichter van de filibustertactiek. Aaron Burr (vicepresident en voorzitter van de senaat) vond dat de motie "to move the previous question" onzinnig was omdat deze in de vier jaar voor 1804 maar één keer nodig was geweest om een debat te stoppen.

In 1806 besloot de senaat om de motie "to move the previous question" te schrappen uit de regels voor de senaat. Vanaf 1806 kon de senaat dus niet meer besluiten om door te gaan naar de stemronde. De filibustertactiek was geboren.

Hoe lang kan een senator het stemmen blokkeren

Je zou denken dat er een eind is aan hoeveel woorden je kunt zeggen over een nieuw wetsvoorstel of benoeming. Dit geldt niet voor de filibustertactiek. Je hoeft het namelijk niet te hebben over het wetsvoorstel of benoeming! Je kunt overal over praten. Zo las senator Huey Long, in de jaren 30, 15 uur lang Shakespeare en recepten voor aan de senaat.

Het record voor het gebruik van de filibustertactiek staat op naam van senator Strom Thurmond die met een toespraak van 24 uur en 18 minuten in 1957 het voor elkaar kreeg dat de Civil Rights Act (1957) niet werd aangenomen. In 1964 kreeg de Civil Rights Act een tweede kans. Ondanks een poging van senator Robert Byrd met een toespraak van 14 uur en 13 minuten werd de Civil Rights Act nu wel aangenomen.

Nog meer filibuster opties

Naast het oneindig rekken van een debat om de stemronde te voorkomen heeft de senator die de filibustertactiek toepast nog andere opties om een wetsvoorstel of benoeming te blokkeren.

Eén tactiek is om een motie in te dienen om een comité in te stellen die onderzoek gaat doen. Een senator kan ook vragen om een quorum call (vast stellen of er genoeg senatoren aanwezig zijn) af te laten roepen. De klerk moet dan alle namen afroepen, wat minimaal een kwartier duurt, van alle senatoren. Een bijkomende favoriete tactiek is om tijdens het afroepen van de namen niet te antwoorden. Als er niet genoeg senatoren aanwezig zijn kan een stemming niet plaatsvinden. De “slow walk” is ten slotte ook een vertragingstactiek. Het naar voren lopen kan je op een gemiddeld tempo doen, maar ook extreem langzaam.

Antifilibustertactiek

Cloture

Om een filibustertactiek te stoppen werd een motie bedacht, en in 1917 door de senaat aangenomen, die cloture heet. Cloture komt van het Franse woord Clôture wat “einde“ of ”conclusie” betekend. Deze motie die ook wel “guillotine” word genoemd komt uit het Franse parlement. De cloture motie werd voor het eerst in de VS gebruikt in 1919 om het debat over het verdrag van Versaille te stoppen.

Om een cloture motie in te dienen was een petitie van zestien senatoren nodig. Over de motie werd gestemd door alle senatoren die aanwezig waren en stemde. Een meerderheid van tweederde was nodig om een cloture motie aan te nemen. In de senaat van de VS betekende dit dat er 67 senatoren van de 100 voor de motie moesten stemmen. Het bleek in de praktijk erg moeilijk om de meerderheid van 67 stemmen te krijgen om de cloture motie aan te nemen. Tussen 1927 en 1962 werden 11 cloture moties ingediend die allemaal niet werden aangenomen.

Vanaf 1975 werden de regels aangepast naar een drievijfde benodigde meerderheid om de cloture motie aan te nemen. Er was dus nog maar een meerderheid nodig van 60 van de 100 stemmen. De regels veranderde echter ook van “senatoren aanwezig” naar “totaal aantal ingezworen senatoren”. Er zijn dus sinds de verandering in 1975 altijd 60 stemmen nodig. Tenzij er een vacature is voor een senator.

Als de cloture motie wordt aangenomen gelden er een aantal regels voor het debat. Een senator mag niet langer dan één uur aan het woord zijn, de bijdrage van de senator moet over het wetsontwerp gaan en het debat mag maximaal dertig uur duren.

De terugslag van cloture

Ironisch genoeg is de cloture motie ook een wapen geworden voor de gebruiker van de filibustertactiek. Als een cloture motie wordt ingediend wordt er een pauze van vierentwintig uur ingesteld. Na vierentwintig uur wordt er pas gestemd over de cloture motie.

De gebruiker van de filibustertactiek gebruikt dit door eerst de filibustertactiek te gebruiken tegen de motie “om tot een wet te komen”. Als deze filibustertactiek tegen een cloture motie oploopt wordt de motie “om tot een wet te komen” vaak geaccepteerd.
Vervolgens kan de gebruiker van de filibustertactiek het debat over de wet op zich gaan rekken met een toespraak. Dit kost de tegenstander weer een cloture motie van minimaal 24 uur. Kortom eerst filibuster je de procedure om vervolgens de wet zelf te filibusteren.

De Nucleaire optie

In 2005 ontstond er een dreiging met de filibustertactiek van de Democraten tegen de benoemingen van de Republikeinse president George W. Bush. De Republikeinen dreigde op hun beurt met een nucleaire optie. De Republikeinen stelde dat benoemingen het recht waren van de president. De senaat hoeft alleen zijn benoemingen goed te keuren (of afkeuren). Voor en benoeming is slechts een meerderheid nodig oftewel 50 van de 100 stemmen. Een debat hoeft dus niet plaats te vinden.

De vicepresident (tevens voorzitter van de senaat) kan met deze visie in het achterhoofd een filibustertactiek stoppen door de regels van de senaat opzij te schuiven en een stemming laten plaatsvinden. De senaat kan hierna met een meerderheid (50 stemmen) van stemmen de benoeming goedkeuren. Deze optie wordt niet vaak gebruikt omdat de meeste vicepresidenten niet de senaat tegen de haren in willen strijken.

Van uitstel komt afstel of compromis

Je kunt zeggen dat de filibustertactiek kinderachtig is en niet meer van deze tijd, toch zitten er ook voordelen aan de filibustertactiek. Het voordeel is het simpele feit dat de tirannie van de meerderheid over de minderheid door de filibustertactiek enigszins onder controle wordt gehouden.

Een meerderheid die veel wetsontwerpen indient waarmee een minderheid het niet eens is kan veel filibusters verwachten. Een dergelijke regering krijgt door alle vertragingen niet veel voor elkaar en in de politiek heb je maar beperkt de tijd om resultaten aan je kiezers te tonen. Vaak wordt er dan ook gekozen voor een compromis om het risico op filibusters te verkleinen. Politiek is dus in de VS kinderspel (kinderachtigheid) dat werkt.