Gerechtspsychiater in België

Iedereen kent een psychiater, degene die in je hoofd moet kijken. Maar wat doet die in ons gerechtssysteem. Een vraag die best raar kan klinken, maar in elke rechtszaak waarbij een misdrijf of misdaad wordt geoordeeld heeft er een. Hoe gaat hij te werk en wat moet hij doen in een rechtszaak?

Wat doet een gerechtspsychiater?

Een gerechtspsychiater wordt aangesteld door een onderzoeksrechter ( degene die het onderzoek moet leiden en verantwoording heeft voor het onderzoek). Samen met een andere gerechtspsychiater moeten ze erachter komen of de verdachte wist wat hij deed op het moment van de feiten. Ook wordt er een psycholoog ingeschakeld om het karakter te ontdekken. Door geldgebrek en bezuinigingen zijn het aantal rechtspsychiater opgeschroefd van 3 naar 2. Ook omdat het een knelpuntberoep is, wordt het in de toekomst moeilijk om 2 gerechtspsychiater te houden per rechtszaak. Een gerechtspsychiater moet vooral neutraal blijven om zijn objectiviteit niet te beïnvloeden.
Een psychiater luistert vooral naar het levensverhaal en maakt persoonlijk contact met de verdachte.Zo kunnen ze afleiden of een mogelijke stoornis een link heeft met de feiten.
Een psycholoog moet er achter komen óf de verdachte een stoornis heeft. Dit gebeurt meestal met de Rorschachtest. Dit is een test die de geestentoestand weergeeft aan de hand van inktvlekken.

Toerekeningsvatbaar of ontoerekeningsvatbaar?

België kent enkel het systeem van toerekeningsvatbaar en ontoerekeningsvatbaar. Dit houdt eigenlijk zwart-wit in. Je bent toerekeningsvatbaar of niet.
Onder toerekeningsvatbaar wordt bedoeld dat de verdachte wist wat hij deed toen hij de feiten pleegde.
In Nederland kent men 5 gradaties in toerekeningsvatbaarheid.

• volledig toerekeningsvatbaar
• enigszins verminderd toerekeningsvatbaar
• verminderd toerekeningsvatbaar
• sterk verminderd toerekeningsvatbaar
• volledig ontoerekeningsvatbaar

De grens tussen deze is minder gedefinieerd , maar zijn meer grijsgebieden.

De procedure

1. De verdachte zijn verhaal laten doen en niet inmengen in het verhaal.Wanneer de verdachte erg op zich zelf gericht is gaat de gerecht psychiater meer zijn ego strelen om te zien als het echt is.
2. De psychiater doet meer gesprekken voeren om zijn vermoeden te laten kloppen.
3. In onder leg met andere psychiaters en 1 psycholoog als hij toerekeningsvatbaar is. Artikel 71 : “ Er is geen misdrijf als iemand zich : Onder dwang de feiten pleegde of in een toestand van krankzinnigheid bevond.
4. Ze moeten er achter komen of de verdachte op het moment helder of niet helder was, en daarna ook nog. Want als de verdachte niet helder was op het moment van de feiten gaat hij vrijuit en als hij er na niet meer helder is wordt hij geïnterneerd.
5. Is de verdachte toerekeningsvatbaar? JA?--> gewone cel/rechtszaak. NEE--> interneren ( in een instelling levenslang).

De procedure in België en Nederland zijn identiek aan elkaar.

Belang van de uitspraak?

Op zicht is de uitspraak een advies en kan de rechter en/of jury doen wat zij er mee willen doen. Ze kunnen het meenemen in hun uitspraak of het opzij liggen. De rechtspsychiater kan daar niets aan doen. Maar 95-99% van de uitspraken wordt mee genomen in de uitspraak van de jury en rechter.
De rol van een gerechtspsychiater heeft eigenlijk een grote rol in een rechtszaak. maar het belangrijkste in zijn objectiviteit jegens de verdachte!