Mussolini. Il Duce

Biografie: Mussolini, Benito (° 29 juli 1883, + 28 april 1945). Leider van Italië van 1922 tot 1943.

WO I

Mussolini werd geboren als zoon van een hoefsmid en een lerares. Zelf was hij ook even leraar, maar begon na enige omzwervingen een carrière als socialistisch journalist. Bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog raakte hij echter in conflict met de Socialistische partij. In tegenstelling tot andere landen zette de oorlog in Italië niet aan tot een ‘union sacrée’. Er was veel verdeeldheid over het al dan niet deelnemen aan de strijd. Mussolini riep op tot interventie aan geallieerde zijde, en samen met andere revolutionaire syndicalisten verliet hij de naar zijn zin te pacifistische Socialistische Partij. Hij geloofde niet in de opvatting dat het passief afwachten achteraf veel revolutionaire kansen zou bieden.

Milities

In 1919 vormde hij, voornamelijk uit oud-strijders, zijn ‘fasci di combattimento’. Hij steunde hier initieel de arbeidersbeweging mee, maar veranderde door het povere politieke succes volledig van karakter en zou zijn milities straatgevechten doen uitlokken met communistische en socialistische groepen. In oktober 1922 organiseerde Mussolini de ‘Mars op Rome’, waarna hij de macht overnam, en ‘il Duce’ werd ( de monarchie bleef wel behouden ). In de eerste jaren van zijn bewind waren ideeën en theoriën van minder belang. Het ging meer om een ‘doctrine van de daad.

Beleid

Zijn heerszucht dreef hem vooruit, afrekenend met politieke tegenstanders. Het was typisch voor zijn persoonlijkheid om zonder probleem van opvatting te veranderen. Na een kritieke periode werd door een staatsgreep zijn dictatuur volledig ingesteld. Een ideologische institutionalisering kon toen volgen. De partij, eerst gezien als een dynamische revolutionaire elite, zou hij omvormen tot een massapartij. Voor zijn politiek probeerde hij via een ‘inquadramento’ een bredere basis van instemming te creëren, niet louter een zogenaamde middenstandsbeweging blijvend. De steun van de gootkapitalisten had hij meteen verkregen. De volksmassa volgde vanaf het einde van de jaren ‘20. Het parlement zou hij langzaamaan ontmantelen en vervangen door een kamer van fasces en corporaties. Zijn beleid werd afgestemd op de opvatting dat het land in een permanente staat van oorlog moest verkeren. Hij wilde de autarkie van het land bereiken, en voerde hierom eveneens een expansionistische politiek. Ook ruralisme en, bovenal, totalitarisme werden nagestreefd. De meeste doelen werden niet bereikt, tenzij het verwerven van een kolonie, Abessinië.

WO II

In het groeiende oorlogsklimaat koos Mussolini partij voor Duitsland. Na de geallieerde invasie in Zuid-Italië in 1943 werd hij afgezet door de Grote Fascistische Raad. Hij werd vastgehouden, maar Duitse parachutisten kwamen hem bevrijdden en brachten hem naar Noord-Italië waar Hitler van zijn autoriteit probeerde te profiteren. Mussolini’s linkssocialistische jeugdidealen herleefden er in de oprichting van de Italiaanse Republiek van Salo, die arbeiderscontrole op de fabrieken en nationalisatie van de grond doorvoerde, en voorts een felle anti-klerikale koers uitzette. Hitler, die Mussolini’s radicalisme wantrouwde, behandelde hem echter meer en meer als een ‘honorair gevangene’. Nadat de voormalige fascistische leider nog overwogen had zich aan te sluiten bij de illegale socialistische partij, poogde hij met zijn maîtresse Clara Petacci naar Zwitserland uit te wijken. Hij werd echter door partizanen gegrepen en gedood.