Hoofdbegaafde kinderen, toch een probleem?

Hoofdbegaafdheid, toch een probleem voor ouders, leeftijdsgenootjes en leerkrachten? Zo'n twee tot drie procent van onze bevolking wordt als hoogbegaafd beschouwd. Door deze groep hoogbegaafden kan onze wereld snel veranderen, maar wat als je kind tot deze groep behoort? Een hoogbegaafd kind hebben is niet altijd een pretje en vereist enige basale kennis over hoogbegaafdheid om hier op een gepaste manier mee te leren omspringen.

Meervoudige leeftijdsidentiteit bij hoogbegaafden

Hoogbegaafde kinderen liggen vaak ver voor op hun leeftijdsgenootjes op vlak van intellectuele vermogens. Dit geldt niet voor alle vlakken. Deze kinderen kunnen op vlak van sport als voorbeeld dicht aansluiten bij de vaardigheden van hun leeftijdsgenoten. Hierdoor creëren zij dus een meervoudige leeftijdsidentiteit. Bijgevolg geraken de kinderen verstrengeld in een spanningenveld als vanaf hun eerste schoolervaringen.

Creatief denkende kids

Uit vele verhalen blijkt dat hoogbegaafde kinderen anders en sneller denken dan hun leeftijdsgenoten. Dit kan zowel positieve als negatieve gevolgen teweegbrengen. Enerzijds kan dit verrassend en verrijkend zijn, maar anderzijds kan hun creatieve denken leiden tot misse opvattingen of problemen met zijn nabije omgeving.

Leven in spanning

Hoogbegaafde kinderen liggen vaak ver voor op hun leeftijdsgenootjes op vlak van intellectuele vermogens. Dit geldt niet voor alle vlakken. Deze kinderen kunnen op vlak van sport als voorbeeld dicht aansluiten bij de vaardigheden van hun leeftijdsgenoten. Hierdoor creëren zij dus een meervoudige leeftijdsidentiteit. Bijgevolg geraken de kinderen verstrengeld in een spanningenveld als vanaf hun eerste schoolervaringen.

Voorzieningen voor hoogbegaafde leerlingen op school

Op school wordt telkens de prioriteit gegeven om extra hulpmiddelen in te schakelen voor leerlingen met leerachterstanden. Het onderwijs vergeet in de praktijk ook voldoende aandacht te besteden aan leerlingen met een leervoorsprong. In het onderwijs is men onvoldoende of niet in staat om leerlingen die aan de bovenkant van het begaafdheidsspectrum leven op een gepaste manier op te vangen en te handhaven.

Dit leidt tot ernstige gevolgen bij medeleerlingen en ouders. Leerkrachten zouden meer inzicht moeten verwerven over hoogbegaafde kinderen en over de ontwikkelingsproblemen die zich bij deze leerlingen kunnen voordoen.

Onze maatschappij verwaarloost hun emotionele behoeften. Ze worden achtergesteld, waardoor ze maar al te vaak te kampen hebben met psychologische schade die uiteindelijk kan resulteren in een blijvend onvermogen om goed te functioneren in onze maatschappij.

Hoogbegaafdheid in zes categorieën

Hoogbegaafdheid valt moeilijk te definiëren, maar kan alvast gezien worden als personen die door excellente vermogen in staat zijn om hoge prestaties te leveren.
Er bestaan zes grote opsplitsingen binnen begaafdheid en talent.
Door onderzoek zijn deze zes bekomen:

• Algemeen intellectuele vaardigheden
• Academische vermogens
• Creatief of productief denken
• Leiderschapskwaliteiten
• Kunstzinnige of expressieve talenten
• Lichamelijke vaardigheden

Deze zes categorieën omvatten meer dan het eenvoudige begrip intelligentie. Toch worden de meeste onderwijsprogramma’s vaak beperkt tot de eerste twee.

IQ-metingen en andere maatstaven

Hoewel IQ- test niet de enige maatstaf is wordt er meestal gewerkt met deze manier om tot een algemeen beeld van de persoon en zijn intelligentie te komen.

Resultaten

Een gemiddelde IQ van geslaagde hogeschoolstudenten ligt rond de 120. Bij mensen uit de universiteiten zoals wetenschappers, natuurkundigen,… neigt het IQ naar 130. Een persoon met een IQ van hoger dan 130 zou in staat zijn om een succesvolle carrière uit te bouwen voor bijna gelijk welk beroep of onderneming. De hoogste metingen liggen tussen 140 tot 160, maar intelligentie heeft geen absoluut plafond. Dus kan het IQ van sommigen mensen zelfs oplopen tot 180 of 200! Er wordt van een genie gesproken als deze persoon beschikt over een IQ dat hoger ligt dan 160.

Naast het IQ zijn ook schoolprestaties, beoordelingen van de omgeving en creatief gedrag manieren om hoogbegaafdheid te identificeren. Toch blijft het moeilijk voor leerkrachten en ouders om realistisch te oordelen over het kind in kwestie. Ook worden niet alle hoogbegaafde kinderen door de school herkend. Ouders zijn vaak de eerste die de hoogbegaafdheid van hun kind onderkennen. Enerzijds moeten zij oog hebben voor hun natuurlijke trots en neiging om te denken dat hun kinderen met deze gave in de wieg gelegd zijn. Anderzijds moeten ze vertrouwen op hun oordeel en waarnemingen over de gaven van hun kind.

Onderpresteren

De meeste hoogbegaafden presteren ver onder hun potentieel. Dus wie hoogbegaafd is zal niet per se uitbloeien tot een succesvol dokter, advocaat,... Depressiviteit wordt beschouwd als normaal onderdeel van hun leven. Zelfs zelfmoord dreigt in deze groep mensen toe te nemen.

Het is niet omdat ze intellectueel een grote stap voor zijn dat ze een beter leven hebben of betere personen zijn. Vele mythes en misse opvattingen die in onze maatschappij leven rond deze groep, zoals "vroeg rijp, vroeg rot", beïnvloeden hun gedrag. Met als gevolg dat deze jongeren veel te verduren krijgen.

Aan de top geraken, doe je niet alleen

Er wordt beweerd dat hun getalenteerde geest altijd zijn eigen weg weet te vinden, maar jammer genoeg blijkt dit niet overeen te stemmen met de realiteit. Ook hoogbegaafden hebben, zoals iedereen trouwens, steun van anderen nodig om uit te blinken in hun vermogens. Ze hebben steun nodig op academisch en leervaardig vlak, maar evengoed op emotioneel vlak. Ze hebben aanmoediging, begeleiding, begrip en aanvaarding nodig van anderen.
Uit studie blijkt dat ongeveer 20% van de onderpresteerders duidelijke emotionele problemen had.

Onze maatschappijvisie

In onze maatschappij wordt intellectueel uitblinken, creativiteit en anders denken niet zo sterk gewaardeerd. Nochtans zijn deze zaken enorm belangrijk voor onze maatschappijevolutie. We worden constant aangemoedigd om onze sociale vaardigheden en ons lichaam optimaal te ontwikkelen, maar men vergeet aandacht te geven aan de ontwikkeling van onze geestelijke vermogens.

Binnen de schoolprogramma's wordt de nadruk te veel gelegd op het versneld herhalen van feiten en te weinig nadruk op nieuwsgierigheid. Beter zou zijn om meer aandacht te besteden aan de ontwikkeling van zelfbegrip, goede omgang met anderen, open te staan voor gevoelens en als laatste, niet weinig belangrijk, de ontwikkeling van een positief zelfbeeld.
Als men de aandacht hiervoor niet heeft kunnen leerlingen bij sociale of emotionele uitputting of mislukking in een diepe put terecht komen, waar ze leven in hun persoonlijke ellende.