Kinderopvang: omgaan met ingrijpende gebeurtenissen

Als je werkt met kinderen, dan geeft dit stukje meer inzicht in het omgaan met kinderen bij ingrijpende levensgebeurtenissen. Wat zijn ingrijpende levensgebeurtenissen voor kinderen en welk effect hebben deze op hun leven?

Rouw en verlies

jonge kinderen zijn nog niet in staat om de volheid van verlies te ervaren en te rouwen, en om de dood te begrijpen. Misverstanden en foutieve stellingen zijn:

• kinderen die te veel huilen zijn labiel.
• Kinderen die een rouwproces hebben ondergaan worden later labiele volwassenen.
• het rouwen van een kind verloopt in voorspelbare fasen.
• kinderen rouwen slechts een korte tijd.
• Kinderen horen niet lang verdrietig te zijn.
• Kinderen mogen niks merken van het verdriet van hun ouders.

Wanneer je een peuter begeleid terwijl de peuter zit in een fase van een ingrijpende gebeurtenis (rouw, verlies, echtscheiding, verhuizing), moet je weten dat een jong kind niet lange tijd aaneengesloten met verdriet bezig kan zijn. Een peuter kan het ene moment opgaan in zijn spel en het andere moment in een verdrietige bui zijn. Doordat de fase waarin het kind verdriet heeft niet aaneengesloten is, kan het kind zich na lange tijd weer verdrietig tonen. Als volwassene is het belangrijk om je hiervan bewust te zijn. Bewustwording van dit feit helpt om hierop begrijpend te reageren. Een kind kan het verlies (of ingrijpende gebeurtenis) gaan herbeleven, wanneer de kinderen emotioneel en cognitief gezien weer in een nieuwe fase ingaan. Ook hiervan moet je je als ouder of begeleider bewust zijn, zodat je weet wat je kunt verwachten. Zodoende ben je beter in staat hierop in te spelen. Een kind gaat nu eenmaal niet hetzelfde met verdriet om als een volwassene.Een duidelijke en eerlijke uitleg over de reden van de ingrijpende gebeurtenis, op een niveau waarop het kind het op dat moment kan begrijpen, is belangrijk.

Kinderen kunnen niet alles begrijpen maar hebben wel recht op een goede uitleg. Het gebeurt vaak dat ouders, begeleiders en omgeving het kind wil beschermen tegen de pijn. Maar kinderen hebben voelsprieten en weten dondersgoed dat er iets aan de hand is. Door niet eerlijk met de gevoelens van het kind om te gaan, en hier geen extra tijd in te investeren, kan de relatie tussen ouders of begeleiders geschaad worden. Wat vertel je wanneer iemand gestorven is? Je kunt bijvoorbeeld vertellen dat iemand die overleden is, niets meer voelt.

Echtscheiding

Voor kinderen is het erg naar om te maken te krijgen met een scheiding. Het is namelijk voor hen heel onrealistisch om te beseffen dat de ouders écht niet meer bijelkaar komen. Dat ze blijven hopen/verwachten dat ouders weer bij elkaar komen is een fase die lang kan duren. Meer als in een verliessituatie doen kinderen hun best om hun verdriet te verbergen. Een echtscheiding brengt ook rouw teweeg, maar het kan zijn dat de ouder waarbij het kind blijft, het te druk heeft met zijn eigen sores. Wel is er wat betreft rouw bij scheiding vaak sprake van ontkenning bij kinderen: ze hopen immers nog dat de ouders weer bij elkaar komen. Het zorgt hoe dan ook voor een onveilig gevoel bij kinderen: ze zijn bang dat de andere ouder er misschien ook vandoor gaat. Dus is het belangrijk om open te staan voor hun gevoel en om hierover te praten.

Wat weten peuters over de dood?

Peuters begrijpen de dood nog niet. Ze zitten nog in de fase waarin ze magisch denken, dus het is voor hen niet mogelijk om een concreet beeld van sterven te hebben. Ze willen het een plaats geven in hun fantasie. De dood is voor een jong kind niet iets onherroepelijks, maar iets tijdelijks. In hun spel uiten ze graag de emoties waarmee ze zitten. Het is dus belangrijk dat kinderen voldoende de gelegenheid krijgen om lekker thuis in hun veilige omgeving tot spel te komen.

Verwerken van verlies

Kinderen voelen heel goed aan dat de ouders thuis ook anders zijn door het verlies. Hoewel ze de gebeurtenis een plaatsje in hun fantasie geven, moet je als ouder/begeleider niet denken dat ze er niet door geraakt zijn. Als volwassene help je kinderen niet door hen te beschermen van pijn. Om te bevatten wat er nu aan de hand is, wat dit nu precies voor hen betekent moeten ze door de ouders en/of begeleiders juist geïnformeerd worden.

Het belang van spel

Kinderen verwerken hun belevenissen en ervaringen in spel: ze spelen de ervaring na door middel van bijvoorbeeld knuffels of poppen. Het is heel goed om hiertoe gelegenheid te geven. Verder is het goed om te investeren in fysieke en mentale ontwikkeling. Zo verschaf je een jong kind de mogelijkheden om zich verder te ontwikkelen naar het worden van een zelfstandig persoontje. Wanneer je door de ingrijpende gebeurtenis moeilijk contact kunt maken met een kind, dan kun je extra tijd vrijmaken om het kind lekker te masseren en te praten over koetjes en kalfjes, liedjes te zingen, versjes voor te lezen. Het is nu belangrijk om te bouwen aan positieve ervaringen.