ABA-therapie bij autisme

Autisme is een aangeboren ontwikkelingsstoornis. Mensen met autisme hebben vaak moeilijkheden op het gebied van (non)verbale communicatie en sociale interactie. Autisme is niet te genezen, maar een kind kan er wel mee om leren gaan. ABA staat voor Applied Behaviour Analasys en is bij 50% van de kinderen met autisme effectief.

Autisme en ABA

Autisme is aangeboren, maar op zeer jonge leeftijd is het moeilijk te diagnosticeren. Vaak wordt de diagnose vroeg gesteld (rond het derde jaar van een kind) en kan het kind geleerd worden met autisme om te gaan. In sommige delen van het land (en van de wereld) wordt de wereld om het kind heen aan het kind aangepast. Hierdoor leert het kind hoe het om moet gaan met zijn kleine wereld, maar kan het niet goed functioneren in de rest van de wereld. Die is immers niet aan hem aangepast. ABA zorgt ervoor dat het kind aan de wereld wordt aangepast en in vrijwel alle situaties kan functioneren.

Wat is ABA?

ABA staat voor Applied Behaviour Analasys. Dit kan vertaald worden tot Toegepaste GedragsAnalyse. Sommige mensen kennen ABA onder de naam Lovaasmethode, die ontwikkeld is door de Noor Dr. O. Ivar Lovaas. ABA is echter veel breder opgezet dan de Lovaasmethode.

ABA zegt dat het gedrag wat iemand laat zien, een functie is van de gevolgen ervan. Een kind laat gedrag zien en wil daar wat mee bereiken. Het heeft dus een functie voor het kind. Een kind kan gewenst gedrag vertonen (bijvoorbeeld netjes vragen om een snoepje), maar ook ongewenst gedrag (zeuren en huilen om een snoepje). Het kind wil met beide gedragingen hetzelfde bereiken, maar de eerste manier is in onze cultuur de beste.

Door beloning van het gewenste gedrag wordt in ABA dat gewenste gedrag versterkt en bevestigd. Dat kan bijvoorbeeld door het kind na de vraag "mag ik een snoepje" een snoepje en een compliment te geven. Wanneer een kind ongewenst gedrag laat zien, wordt het genegeerd. Pas zodra een kind een klein stukje gewenst gedrag laat zien, wordt daarop ingegaan. Zo leert het kind dat het ongewenste gedrag niets oplevert en het gewenste gedrag juist wel. Het ongewenste gedrag wordt uitgedoofd.

Een andere manier is om een kind af te leiden tijdens ongewenst gedrag, zodat het dat gedrag vergeet. Door het kind vervolgens terug te leiden naar het oorspronkelijke probleem, kan het (eventueel door voorzeggen door de therapeut) alsnog het gewenste gedrag vertonen.

ABA-therapie is intensief. Gemiddeld krijgt een kind met autisme 35 tot 40 uur therapie per week, door verschillende therapeuten. Er is een ABA-consulent die een programma schrijft en de voortgang van het kind in de gaten houdt.

ABA in de wereld

In de Verenigde Staten wordt ABA sinds begin jaren 60 op grote schaal toegepast, met goede resultaten. Wanneer een kind voor zijn derde jaar begint met ABA-therapie, zijn er zeer goede resultaten op het sociale gebied, maar ook op het gebied van concentratie, communicatie, werk, school en zelfverzorging. Zonder therapie zijn de resultaten veel slechter. In Nederland wordt er ook met ABA gewerkt, maar anno 2014 zijn er overal slechts kleine projecten. Er komt steeds meer interesse in ABA, want ook in Nederland zijn de (voorlopige) resultaten positief. Door de verschuivingen in het speciaal onderwijs is er echter nog geen ruimte voor ABA op grote schaal.

Opleiding tot ABA-therapeut

In Nederland kan men op verschillende plekken een opleiding volgen tot ABA-therapeut. Vaak bestaat de opleiding uit één of twee jaar werken en workshops volgen. Er is echter geen officiële opleiding. Om ABA-consulent te worden en programma's te mogen schrijven, is een master-opleiding in de Verenigde Staten verplicht. Dit kan bijvoorbeeld aan de Texas University. Om hier toegelaten te worden, heeft een therapeut een aantal jaar ervaring nodig, maar ook een bachelordiploma van een sociale studie.