Mindfulness en een licht verstandelijke beperking

Je hoort het tegenwoordig steeds vaker, kinderen, jongeren en volwassenen met een beperking krijgen les in mindfulness. Mindfulness schijnt de mens te helpen bewuste aandacht te hebben voor sensaties uit het hier en nu. Maar is mindfulness voor iedereen geschikt? En hoe gaat dat in zijn werk wanneer je een licht verstandelijke beperking hebt?

Stress en een licht verstandelijke beperking

In Nederland leven ongeveer 440.000 jongeren met een IQ tussen de 50 en 85. Deze groep noemen we 'licht verstandelijk beperkt'. Een groot deel van deze mensen wordt in het dagelijks leven overvraagd, doordat aan hun uiterlijk niet zichtbaar is dat zij een verstandelijke beperking hebben. Helaas hebben mensen met een licht verstandelijke beperking minder vaardigheden om met stress en overvraging om te kunnen gaan. Zij zien zichzelf niet als competent genoeg om met een stresssituatie om te gaan. Hierdoor ontstaat een psychofysiologisch hyperarousal, dit betekent dat de hartslag en de bloeddruk verhogen.

Oefeningen voor deze doelgroep

Gelukkig bestaan er voor deze doelgroep lichaamsgeoriënteerde methodieken. Hierbij kun je denken aan ademhalings- en ontspanningsoefeningen. Ook kan er gedacht worden aan onderdelen van de mindfulness techniek. In 2007 deed Singh onderzoek naar een specifieke vorm van mindfulness; het richten van de aandacht op de voetzolen om zo het lichaamsbewustzijn te vergroten. Deze methode hielp mensen met een licht verstandelijke beperking hun agressieve gedrag te hanteren.

Mindfulness voor mensen met een licht verstandelijke beperken kan dus onderdeel zijn van het psychomotorisch behandelaanbod. Deze vorm van behandeling wordt individueel aangeboden. Binnen deze behandeling zijn er verschillende zaken waarmee rekening gehouden wordt. Zo heeft de LVB-er een verminderd werkgeheugen en heeft hij/zij vaak moeite met het generaliseren van dat wat geleerd is. Een aanpassing die gemaakt wordt voor deze doelgroep, is het doen van de oefeningen in de eigen omgeving van de cliënt. Op die manier kan het ‘eigen maken’ van de oefeningen bevordert worden.

Hoe ziet de behandeling eruit?

In het behandelaanbod wordt de nadruk gelegd op het bewust worden van lichaam, gevoelens en gedachten. Hierin wordt een koppeling gemaakt met de momenten waarop stress en eventuele klachten naar voren komen. Door oefeningen te doen in een, voor de cliënt, bekende omgeving kan het mogelijk zijn voor de cliënt meer controle te krijgen. Tijdens deze mindfulness oefeningen heeft de therapeut een accepterende benadering. Oefeningen die wekelijks herhaald kunnen worden zijn bijvoorbeeld lichaamsbewustwordingsoefeningen (bijvoorbeeld yoga), aandachtsoefeningen en ademhalingsoefeningen. Aan het eind van de mindfulness trainingen is het de bedoeling dat cliënten hun eigen lichaamssignalen herkennen en daardoor meer rust en minder stress ervaren. Ook leert de cliënt op momenten dat er wel stress is, oefeningen toe te passen.