Ruzie om de erfenis? Een nalatenschapcoach!

Niet zelden ontstaat er na iemands overlijden ruzie om de erfenis. Familieleden, vaak broers en zussen, vliegen elkaar in de haren. Pijnlijk en gênant, buitenstaanders zien de ontstane problemen vaak als gevolg van hebberigheid. Terwijl de werkelijke reden meestal diepgeworteld ligt in oud zeer en ingewikkelde, scheve familieverhoudingen. Zijn deze problemen te voorkomen met een mediator, ook wel een erfenis- of nalatenschapcoach genoemd?

Hoog oplopende emoties

Hoewel het verstandig zou zijn wanneer alle partijen het hoofd koel zouden houden en zakelijk zouden blijven, is het verdelen van een nalatenschap een door emoties geregeerd gebeuren. Er is tenslotte iemand overleden en de nabestaanden worstelen allemaal met hun verdriet en een scala aan andere mogelijke gevoelens. Het zijn gevoelens die teruggrijpen naar de vroegste jeugd, men wordt geconfronteerd met het verleden, met oud zeer, de plek in het gezin, de band met de ouders, met jaloezie en wraakgevoelens. Iedereen probeert via de erfenis erkenning en misschien wel compensatie voor die gevoelens te krijgen. Dit zet de verhoudingen op scherp. Uit onderzoek van Notariaat Magazine, het maandblad van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie, blijkt dat deze emoties steeds vaker tot ruzie bij de nabestaanden lijdt. De ondervraagde notarissen geven aan dat bijna één op de drie erfenissen uitloopt op ruzie. Vooral ruzies onder (half) broers en (half)zussen na overlijden van de langstlevende ouder komen vaak voor, evenals oneindigheid met de nieuwe partner van de overledene (stiefouders). Zaken die vaak voor moeilijkheden zorgen zijn met name een familiebedrijf maar ook een huis in het buitenland en kostbare erfstukken.

Oorzaken toenemende aantal ruzies

Hoe komt het nu dat het aantal ruzies om een erfenis de laatste jaren is toegenomen? Bovengenoemde gevoelens zijn nu toch niet fundamenteel anders dan die van tien of twintig jaar geleden? Hier zijn een vijftal oorzaken voor aan te geven:

• Losse familiebanden: Denk alleen al aan de grotere geografische afstanden tussen broers en zussen.
• Mondigere burger: Mensen komen tegenwoordig een stuk beter voor hun belangen op dan twintig jaar geleden.
• Groeiend aantal stiefgezinnen: Stiefgezinnen maken de familieverhoudingen gecompliceerder, het verdelen van de nalatenschap dus ook.
• Ontbreken testament: Hoewel het hebben van wel een testament onenigheid niet uitsluit.
• Grotere nalatenschappen: Mensen hebben steeds meer na te laten, er staat steeds meer op het spel.

Ruzies om de nalatenschap laten diepe sporen na. Vaak zijn dergelijke conflicten blijvend van aard en kan het er in sommige gevallen zelfs toe lijden dat het contact definitief verbroken wordt.

Tips om ruzies te voorkomen

Hoe kun je nu voorkomen dat er moeilijkheden ontstaan? In de eerste plaats kan de erflater al het één en ander regelen om de verdeling voor zijn of haar nabestaanden wat eenvoudiger te maken.

Een aantal tips voor de erflater:

• Maak een testament en neem regelmatig met de notaris door of die nog voldoet
• Denk eens aan schenkingen tijdens het leven. Een ouder mag een kind 5000 euro belastingvrij schenken.
• Informeer bij leven wie welke dingen graag wil hebben en (zie boven) denk dan eens aan schenkingen tijdens het leven of leg een verdeling vast. Af te raden is om zonder overleg een verdeling te maken door bijvoorbeeld stickertjes met namen op dingen te plakken, de smaak van de erfgenamen kan erg afwijken van de inschatting van de erflater.
• Doe geen mondelinge toezeggingen, dit leidt alleen tot onduidelijkheid.
• Behandel alle kinderen gelijk. Mocht er een reden zijn waarom niet iedereen gelijk behandeld zal worden, bespreek dit met alle kinderen.
• Benoem een executeur. Die executeur heeft een beslissende stem. Het kan één van de erfgenamen zijn maar voorzie je desondanks toch problemen dan is het misschien een idee op een onpartijdige derde aan te stellen als executeur.
• Sluit schoonfamilie uit. Je kunt regelen dat je erfenis nooit zal vallen onder de gemeenschap van goederen van het huwelijk van je kind. Dit voorkomt dat een ex-schoonzoon of dochter aansprak kan maken op een deel van de erfenis.

Tips voor de erfgenamen:

• Begin niet direct met het verdelen van de boedel, maak eerst een plan van aanpak en een inventaris van de te verdelen spullen. Zo voorkom je dat er irritaties ontstaan over de manier waarop de verdeling gebeurd is en dat er mensen buiten de boot vallen.
• Betrek alle kinderen bij de verdeling maar laat de ‘aangetrouwden’ erbuiten. Schoonfamilie maken de verdeling vaak extra ingewikkeld. Zij kennen de emotionele waarde van bepaalde stukken niet en zijn niet tot in de finesses op de hoogte van de dynamiek in de onderlinge verhoudingen.
• Geef erkenning aan de broers en zussen die voor de ouder hebben gezorgd.
• Maak achterliggende gevoelens bespreekbaar. Het blijkt dat mensen die spreken over de achterliggende gevoelens meer kans hebben om er samen uit te komen.
• Wees bereid een stapje terug te doen. Bedenk dat een goede band met je broers en/of zusters ook belangrijk is.
• Laat spullen die iedereen wil hebben rouleren. Tja, als het echt niet anders kan is dat misschien een idee.

Mediator

Mocht je toch niet uitkomen dan kun je een mediator of een nalatenschapcoach inschakelen. De mediator kan zorgen voor praktische hulp maar ook voor psychologische ondersteuning. De kosten van een dergelijke coach is afhankelijk van het aantal erfgenamen en het aantal sessies die nodig zijn om tot een oplossing te komen. Gemiddeld zal een coach een uur per gezinslid nodig hebben. Het uurtarief ligt rond de 150 euro.