Kinderobesitas: Ernstig overgewicht bij kinderen

De cijfers zijn schokkend: uit onderzoek in 2015 blijkt dat van de kinderen in ons land tussen de vier en twaalf jaar 12,7% te dik is. Bij jongeren tussen de twaalf en zestien jaar is dit 10,7%. Dit houdt in dat maar liefst een op de acht a tien Nederlandse kinderen overgewicht heeft. Kinderobesitas is dus een serieus probleem. Hoe stel je obesitas vast bij een kind? Wat is de oorzaak van overgewicht bij kinderen? Wat zijn de gevolgen voor het kind? En wat kun je als ouder doen om overgewicht bij je kinderen tegen te gaan?

Hoe stel je (ernstig) overgewicht bij een kind vast?

De meest gebruikte maat om overgewicht vast te stellen is de zogenaamde BMI (Body Mass Index). De BMI-waarde wordt gebaseerd op de verhouding tussen lengte en gewicht. Het gewicht van het kind in kilo’s wordt gedeeld door het kwadraat van de lengte van het kind in meters: kg/m2. Aan de hand van de BMI-waarden In de onderstaande tabel kun je zien of je kind lijdt aan (ernstig) overgewicht.

Oorzaken van overgewicht bij kinderen

Bij overgewicht kunnen verschillende factoren een rol spelen, maar in grote lijnen komt het neer op een ding, namelijk dat de energie-inname hoger is dan het energieverbruik. Het teveel aan energie dat niet wordt verbrand, wordt omgezet in vetten, met als gevolg dat het gewicht toeneemt. Factoren die een rol spelen bij deze disbalans in energie-inname en energieverbruik zijn:

• De consumptie van slechte vetten en suikers
• De levensstijl van het gezin
• De manier van vrijetijdsbesteding
• Slaaptekort

De consumptie van slechte vetten en suikers

Het is niet zozeer zo dat kinderen tegenwoordig meer eten, maar wat ze eten is wel veranderd. Vaak met feesten en verjaardagen wordt er uitbundig gesnackt in de vorm van taart, chips, frisdrank en koek. Ook worden er in verhouding minder groenten gegeten, terwijl de stoffen in groenten juist essentieel zijn voor de groei en ontwikkeling van een kind.

De levensstijl van het gezin

Doordat het leven van een gemiddeld gezin tegenwoordig erg druk is met school, twee werkende ouders en sportclubs, komt het er lang niet altijd van om een gezonde maaltijd te bereiden. Een gemakkelijk, maar ongezond alternatief is dan het eten van kant-en-klare maaltijden en maaltijden uit potjes of blikjes die snel klaar zijn. Deze maaltijden bevatten meer calorieën en ongezonde toevoegingen dan een vers bereide maaltijd.

De manier van vrijetijdsbesteding

Televisie kijken en achter de spelcomputer zitten, zijn tegenwoordig favoriete manieren voor kinderen om hun vrije tijd door te brengen. Je zult begrijpen dat er op deze manier veel minder calorieën worden verbrand dan wanneer een kind lekker buiten speelt. Doordat kinderen minder bewegen, ligt overgewicht op de loer.

Slaaptekort

Een andere factor is te weinig slaap. Wanneer een kind te weinig slaapt, wordt er minder leptine aangemaakt in het lichaam. Leptine is een hormoon dat je het gevoel van verzadiging geeft. Te weinig slaap maakt dus hongerig. Daarnaast zal een kind wanneer hij moe is eerder geneigd zijn om op de bank te hangen in plaats van iets actiefs te gaan doen.

De gevolgen van overgewicht voor het kind

Een kind met overgewicht kan hier last van ondervinden op zowel mentaal als fysiek vlak. Zo kan hij het slachtoffer worden van pesterijen, met gym altijd als laatst gekozen worden voor een team, een negatief zelfbeeld ontwikkelen, depressieve gevoelens krijgen en zich terugtrekken uit sociale situaties. Ook voor de lichamelijke gezondheid is overgewicht niet zonder gevolgen. Overgewicht kan pijn in de knieën en rug veroorzaken, het afweersysteem verslechteren, slaapapneu veroorzaken en huidproblemen, zoals schimmelinfecties tussen de huidplooien veroorzaken. Ook is de sterftekans verhoogd bij mensen die als kind obesitas hadden, ook al hebben zij als volwassenen een gezond gewicht.

Wat de doen tegen overgewicht bij je kind?

Stel ten eerste vast wanneer je vermoedt dat je kind aan de zware kant is of er sprake is van overgewicht. Dit kan aan de hand van de BMI-tabel. Als je kind inderdaad te zwaar blijkt, kun je een aantal stappen zetten om je kind naar een gezonder gewicht te helpen.

Hoeveel calorieën heeft je kind nodig?

Bij de aanbevolen calorie-inname wordt gekeken naar of het een jongen of een meisje betreft, naar de leeftijd en naar of je kind een actieve of inactieve levensstijl heeft. De onderstaande tabellen geven een richtlijn:

Voor jongens geldt:

En voor meisjes:

Ga uit van drie basismaaltijden en drie a vier tussendoortjes per dag en houd zoveel mogelijk vaste eetmomenten aan.

Boodschappen doen

Wanneer je weinig caloriebommen in huis haalt, zullen deze ook niet gegeten worden. Wees dus tijdens het doen van de boodschappen al alert op welke producten je beter kunt vermijden en welke gezonde producten je als alternatief kunt meenemen. Laat kant-en-klaar-producten staan en probeer meer voor verse, onbewerkte producten te kiezen. Neem ook geen aparte boodschappen mee voor je kind, maar ga als gezin gezonder en verantwoordelijker om met voedsel. Als andere gezinsleden in het gezin wel mogen snoepen, maar je stevigere kind niet, leidt dit tot frustraties en is de kans dat hij het niet volhoudt groot.

Beweging

Naast het minderen van de inname van calorieën is het verbranden ervan ook belangrijk om overtollig vet kwijt te raken. Moedig het bewegen aan en geef zelf het goede voorbeeld. Ga, wanneer er kleinere afstanden afgelegd moeten worden, te voet of op de fiets in plaats van de auto te pakken. Vervang ook het spelen op de spelcomputer door actievere dingen in spelvorm te doen en doe zelf ook mee. Organiseer bijvoorbeeld met het gezin een flessenvoetbaltoernooitje of ga frisbeeën. Wees creatief en verzin leuke bezigheden met het hele gezin.

Houd vol

Een belangrijke stap is volhouden. Een grote verandering in het leven van je kind zal ongetwijfeld weerstand oproepen. Dit is logisch, maar geef hier niet aan toe. Houd vast aan de vaste eetmomenten op een dag, laat je kind niet zondigen om van het verzetgedrag af te zijn en houd je zelf ook aan de regels. Geef het juiste voorbeeld. Wanneer je zorgt dat er vaste regels zijn en hier niet vanaf geweken wordt, laat je minder ruimte voor discussie. Wees consequent!

Aanmoediging en weegmomenten

Wanneer je kind goed bezig is, mag je hem dit zeker laten weten. Het is immers niet niks om je levensstijl om te gooien. Laat hem merken dat je trots bent! Laat je trots of positieve feedback niet afhangen van de getallen op de weegschaal. Houd goed het eet- en beweegpatroon van je kind in de gaten en beloon op basis daarvan. Het is prima om eens in de zoveel tijd, bijvoorbeeld eens in de twee weken, een keer te wegen, maar probeer te voorkomen dat de weegschaal een obsessie wordt of dat het weegmoment iets wordt waar het kind ontzettend tegenop gaat zien. Als je samen met je kind de levensstijl aanpakt, volgt de vermindering van het gewicht vanzelf!