De ontwikkeling van kleine kinderen verloopt niet gelijk

De ontwikkeling van kleine kinderen is een omstreden onderwerp in de begeleiding van ouders. Van nul tot 6 jaar maken kinderen een enorme ontwikkeling door. Artsen, consultatiebureaus, en andere medewerkers in de gezondheidsdienst controleren jonge kinderen regelmatig om al zo snel mogelijk mankementen te kunnen constateren, zodat er zo vroeg mogelijk iets aan gedaan kan worden, maar is dat wel de goede methode? Elk kind is immers uniek en maakt zijn/haar eigen ontwikkeling door. Een baby die al heel vroeg kan lopen, begint vaak pas laat te praten en omgekeerd. Het ene kind heeft al heel jong een opmerkelijk goede fijne motoriek, terwijl het andere daar wat langer over moet doen. Wat is dus goed en wanneer moet men zich zorgen gaan maken?

De ontwikkeling van baby’s en kleine kinderen vergelijken

De ontwikkeling van baby’s wordt binnen de gezondheidszorg goed in de gaten gehouden. Daar zijn allerlei tests voor ontwikkeld, zoals gehoortesten, tabellen voor het aankomen van de baby’s, groeimodellen, enzovoort. Dat is natuurlijk prima, maar nog niet alles. Zo is het niet gemakkelijk om een vaste lijn te trekken voor het beginnen met staan, lopen, praten, de motoriek, enzovoort. Vergelijkingen tussen de ontwikkeling van baby’s is slechts globaal mogelijk en daar is een belangrijke reden voor.

De invloed van de aanleg op de ontwikkeling

Onder aanleg verstaat men alle eigenschappen die het kind van beide ouders heeft meegekregen. Niet alleen de kleur van de ogen, de kleur en vorm van het haar en andere lichamelijke eigenschappen, maar ook de intelligentie, de aard, het karakter en de emotionele vaardigheden zijn geërfd van beide ouders en dus in aanleg al aanwezig. Er zijn echter geen twee kinderen exact hetzelfde, ook al, omdat de ervaringen (zelfs al bij baby’s) van elkaar verschillend zijn.

De invloed van het milieu op de ontwikkeling van het kind

Het milieu is eveneens van grote invloed op de ontwikkeling. De intellectuele ontwikkeling van de ouders telt hierin mee, evenals de manier waarop de ouders zelf zijn opgevoed en de aandacht en zorg die zij aan hun kinderen besteden. Hoeveel tijd wordt er bijvoorbeeld besteed aan het spelen, zingen, spelletjes doen en versjes ten gehore brengen?

Ouders hebben het vaak druk

Veel ouders hebben allebei een baan en moeten daarna ook samen hun huishouden runnen. Zij hebben niet altijd de tijd om uitgebreid op de klanken en eerste pogingen om te praten van hun kind in te gaan. Zij hebben daar vaak wat weinig tijd voor en het “een op een gesprek” komt in een crèche of kinderopvang niet altijd even vaak aan bod dan in een thuissituatie. Toch heeft het kind juist dat nodig om op tijd te leren spreken.

Speelgoed kan ook de ontwikkeling van de taal stimuleren

Het aanbod van leeftijdgericht speelgoed is eveneens belangrijk. Denk bijvoorbeeld ook aan fantasiemateriaal. Een serviesje is belangrijk om het sociale eten en drinken na te bootsen. Daarbij horen ook het gesprek van ouders en kind over het eten en drinken, zoals bijvoorbeeld: "Krijg ik ook een kopje thee?" Het kind leert er mettertijd op te antwoorden. Ook poppenkastpoppen, vingerpoppetjes en autootjes en een speelmat zijn goed voor de ontwikkeling van klanken en spraak. Ook daar zit per thuissituatie en per opvang verschil in. Het ene kind krijgt alles bijtijds aangeboden, het andere niet.

Elk kind is uniek en de ontwikkeling verloopt eveneens uniek

Zelfs tweelingen en meerlingen kunnen zich per kind uniek ontwikkelen. De een praat wat vroeger dan de ander en die ander is misschien wat sneller in het staan en lopen, terwijl een derde al heel vroeg kleine dingetjes kan pakken en zo laat zien dat hij/zij in de ontwikkeling van de motoriek verder is dan baby’s van dezelfde leeftijd.

Verschil in ontwikkeling

Er zijn altijd verschillen. Het is daarom ook niet goed om al heel vroeg maatregelen te nemen als een baby zich wat later in het een of ander ontwikkelt. Hooguit als de baby het op alle punten laat afweten en in het algemeen en op alle gebieden later en langzamer vaardigheden ontwikkelt. Dan is er inderdaad vaak reden tot zorg.

Niet alles wordt bij kleine kinderen gelijk ontwikkeld

Wees daarom niet bang als uw kind erg laat is in het uitspreken van het eerste woord, als het wel kan aanduiden wat het wil en begrijpt wat u bedoelt, maar daartegenover heel vlug staat en loopt en al snel moeiteloos met een loopauto of karretje tussen de meubels door rent zonder ook maar iets te raken. Dat is al een perfectie van de spierbeheersing en is al heel uitzonderlijk bij een kind van twee jaar.

Alles op zijn tijd

Dat praten komt later wel, want het kind is opdat moment bezig met het ontdekken van het lichaam en alles wat hij/zij ermee kan uitvoeren. De bewegingen worden geactiveerd en geperfectioneerd en men kan nu eenmaal niet alles tegelijk goed doen. Dat kunt u zelf niet en dat kan een baby of een peuter ook niet. Het is dan wel belangrijk om het kind regelmatig bezig te houden met plaatjes boeken en daar met hem/haar over te praten. Ook het samen zingen, versjes opzeggen en dingen goed uitleggen blijft dan heel cruciaal. Het kind steekt er altijd wat van op, hoewel u niet altijd direct resultaten ziet.

Peuters die laat zijn met praten

Kinderen die al heel vroeg goed kunnen praten zullen misschien op een ander punt wat langzamer zijn. Geen nood. Al helemaal niet voor het derde jaar. Tot die tijd zijn alle kinderen bezig met het ongelijkmatig ontwikkelen van hun vaardigheden en hoeft er in feite geen therapie aan te pas te komen. Hooguit wat extra aandacht voor de een of andere vaardigheid.

Vergelijk de vooruitgang van uw kind met die van uzelf

Haal informatie van uw ouders en van de ouders van uw partner over de ontwikkeling van uw eigen baby- en peutertijd en die van uw partner. Misschien herkent u dingen die u nu zorgen baren, maar die bij uzelf of uw partner ook gewoon later ontwikkeld werden en nadien helemaal goed kwamen. Het kan dus een vorm van aanleg zijn. Iets dat uw kind van uw familie geërfd heeft.

Blijf alert tijdens de ontwikkeling gedurende de eerste levensjaren

Er kan natuurlijk altijd eens iets buiten de normale ontwikkeling vallen. Gun u daarom af en toe om rustig naar uw kind te kijken en naar de manier waarop hij/zij ervaringen opdoet. Bied speelgoed aan dat past bij de ontwikkeling van die leeftijd. Geef bijvoorbeeld een baby van 8 maanden dus geen levensgrote bal, maar een die het kind gemakkelijker kan vasthouden.

Spelletjes doen, liedjes zingen en praten

Doe spelletjes, zing liedjes en vertel met het kind om op die manier de taalontwikkeling te stimuleren. Vanaf twee jaar zijn heel korte verhaaltjes al leuk. Vooral versjes vinden de kinderen prachtig. Na een aantal herhalingen daarvan, zeggen ze vaak al het laatste woord van elke zin mee en genieten ervan dat ze dat ook kennen. Laat u bovendien niets op de mouw spelden. Moeders en vaders kennen hun kind beter dan de dokter of het consultatiebureau en in de meeste gevallen zult u het kind vanuit uw ouderlijk gevoel dan ook precies op de goede manier behandelen en stimuleren.

Vertrouw op uw eigen instinct

Heb vertrouwen in uw eigen opvoeding en begeleiding. Twijfels zijn niet erg, want wie overtuigd is van het eigen gelijk, heeft meestal ongelijk. Twijfel bewaart u ervoor om grote fouten te maken. Vraag raad aan anderen als u dat nodig vindt, maar haal daaruit wat u zelf het beste lijkt.

Fouten maakt overigens iedereen

Wees niet bang om fouten te maken. Elke ouder maakt fouten. Wie echter altijd vanuit de liefde voor het kind handelt, kan niet echt grote fouten maken. Dat betekent natuurlijk niet dat men het kind altijd moet toegeven, want vooral in de koppigheidsfase (van ongeveer twee tot vier jaar) mag dat niet gebeuren. Dan raakt het kind verwend en wordt later een tiran in huis.

U kent uw kind het beste

Het is uw kind en het heeft de genen van u en uw partner, dus wie kan daar beter mee omgaan dan u beiden? U bepaalt dus zelf, wanneer er specialistische zorg nodig is, hoewel er natuurlijk altijd goed nagedacht moet worden over de gerichte opmerkingen van gespecialiseerde mensen in de gezondheidszorg. Ook zij kunnen immers gelijk hebben. De beslissing ligt echter altijd bij de ouders, mits ze alleen het goede met hun kind voor hebben. Luister dus naar goede raadgevingen, maar haal daar zelf uit, wat u vindt passen bij u en bij uw kind.