Verschil HBO-rechten en WO-Rechtsgeleerdheid

In Nederland is het mogelijk om in het hoger onderwijs op twee niveaus rechten te studeren. In het wetenschappelijk onderwijs (wo) kan de studie Rechtsgeleerdheid (ook wel genoemd Nederlands recht) worden gevolgd op een aantal universiteiten. Via het Hoger beroepsonderwijs (hbo) kan gekozen worden voor de opleiding HBO-rechten. Wat past meer bij jou? Een praktische opleiding, met veel contact-uren en waarbij je in principe het hele jaar bij dezelfde mensen in één klas zit? Of toch meer een theoretische studie, met minder contact-uren en een grote mate van zelfstandigheid?

Praktisch versus theoretisch?

Wie rechten gaat studeren via het hbo, zal worden opgeleid tot een praktijkgerichte jurist. De bacheloropleiding duurt vier jaren. Naast de theorie over de verschillende rechtsgebieden (denk bijvoorbeeld aan strafrecht of bestuursrecht), wordt ook veel aandacht besteed aan communicatieve vaardigheden, het ontwikkelen van juridische informatievaardigheden en projectmanagement. De studie rechtsgeleerdheid aan de universiteit is meer gericht op theorie en (wetenschappelijke) onderzoeksvaardigheden. Op de universiteiten wordt een zogenoemd bachelor-masterstelsel gehanteerd. De bacheloropleiding duurt drie jaren en een masteropleiding duurt gemiddeld één of twee jaar. Je wordt tijdens deze studie opgeleid tot een academische jurist. Deze studie betekent veel literatuur en jurisprudentie (rechtspraak) bestuderen.

Klassikaal of niet?

Bij HBO-rechten worden alle vakken klassikaal gevolgd, dit houdt in dat je in principe het hele jaar met dezelfde mensen in één klas zit. Er zijn veel contacturen. Het onderwijs op het hbo wordt ook wel genoemd competentiegericht onderwijs. Hiermee wordt zoals hierboven ook al is aangegeven naast de theorie veel aandacht besteed aan houding en vaardigheden die relevant zijn voor de latere beroepspraktijk. Dit maakt dat je veel competentiegerichte vakken volgt en daardoor per week veel contacturen hebt. Op de universiteit hangt het in principe per vak af met wie je hoorcolleges of werkgroepen volgt. Het aantal contacturen bij rechten is op de universiteit minder dan op het hbo. Echter meer vrijheid heb je daardoor niet. Per week moet je namelijk aanzienlijk veel literatuur en (indien van toepassing) jurisprudentie lezen. Er wordt dan ook van de studenten verwacht dat zij zelfstandig de hoeveelheid aan stof per week tot zich nemen om geen achterstand te creëren.

Stageverplichting

Op een gemiddelde HBO-rechten ben je verplicht om ongeveer een jaar praktijkervaring op te doen door middel van een stage. Deze verplichting geldt niet wanneer je rechten op de universiteit studeert. Wel wordt op de universiteit aangeraden om stages te lopen of vrijwilligerswerk te doen. Een voordeel kan zijn dat je hier studiepunten voor krijgt. Daarnaast levert het een mooie aanvulling op je curriculum vitae. Bij een groot aantal bedrijven is het zelfs een must dat je bij het solliciteren kan laten zien dat je naast het studeren ook andere juridisch relevante dingen gedaan hebt.

Instroomeisen

Om toegelaten te worden tot de opleiding HBO-rechten moet je beschikken over een mbo niveau 4-diploma of een havo- of vwo-diploma. Daarnaast zijn er ook andere mogelijkheden om toegelaten te worden voor deze opleiding. Toelating is (na waardering van de desbetreffende hbo instelling) mogelijk met een buitenlands (vergelijkbaar) diploma. Daarbij moet dan wel een staatsexamen Nederlands als tweede taal worden behaald. Dit betreft niveau II (NT2). (1) Voor de opleiding rechtsgeleerdheid is voor de toelating een vwo-diploma, een einddiploma van een Nederlandse hbo-of universitaire instelling, een buitenlandse vooropleiding met een vergelijkbaar niveau met (net als hierboven) de aanvullende eis van NT2, of een hbo-propedeuse met daarbij (in beginsel) een vwo-certificaat Nederlands vereist.

Toelatingsexamen 21-plus

Voor degene die niet beschikken over de bovengenoemde schoolniveaus, kunnen vanaf de leeftijd 21 een toelatingsexamen maken (21-plustoets). Voor HBO-rechten zal dan op havo-niveau een viertal examens moeten worden afgelegd, te weten Engels, Nederlands, maatschappijleer en geschiedenis. Net als op het hbo is er voor de opleiding Rechtsgeleerdheid ook een mogelijkheid om een 21-plustoelatingsexamen (Colloquium doctum) te maken als je niet aan de hierboven genoemde opleidingseisen voldoet en minimaal 21 jaar bent. De examens die hiervoor moeten worden afgelegd zijn Nederlands, Engels en een maatschappijvak op vwo-niveau.

Bindend studieadvies

Een bindend studieadvies (BSA) is van toepassing op beide niveaus. Dit betreft een besluit van het hbo of de universiteit over de voortgang van studenten in het eerste jaar van hun opleiding. Dit houdt in dat er in het eerste jaar een minimaal aantal studiepunten moet worden behaald, tenzij sprake is van bijzondere/persoonlijke omstandigheden (zoals een langdurige ziekte). Hier staat wel tegenover dat de hbo-instelling of de universiteit voldoende studiebegeleiding moet aanbieden en dat studenten in het eerste semester een waarschuwing hebben ontvangen. Daarnaast moet er gekeken worden naar (de hierboven genoemde) persoonlijke omstandigheden en hebben studenten het recht om gehoord te worden. (2)

Titel

Na het succesvol afronden van de vierjarige opleiding HBO-rechten of de driejarige bachelor rechtsgeleerdheid op de universiteit wordt de graad Bachelor of Laws (afgekort: LL.B.) toegekend. Op de universiteit wordt zoals hierboven aangegeven het bachelor-masterstelsel gehanteerd. Na het behalen van een (één of tweejarige) master wordt de graad Master of Laws (afgekort: LL.M.) toegekend. Hbo-afgestudeerde studenten moeten doorgaans, ondanks dat zij dezelfde graad als universitaire bachelorstudenten hebben behaald, een pre-master volgen, alvorens zij kunnen starten met een master.

Carrièremogelijkheden

Voor hbo-juristen zijn er naast wo-afgestudeerde juristen ook genoeg werkgebieden waar juridische functies vervult kunnen worden. Bekende werkgebieden zijn de overheid (bijvoorbeeld als bezwaarjurist aan de slag gaan bij een gemeente), een rechtsbijstandverzekeraar (dossierbehandelaar), een advocatenkantoor (paralegal) of bijvoorbeeld bij een (internationaal) bedrijf (legal counsel). Het voordeel van hbo- en wo-juristen is, dat zij in veel werkgebieden ingezet kunnen worden. Denk bijvoorbeeld ook aan de politiek, non gouverment organisations (ngo’s), vakbonden, verzekeringsmaatschappijen en het onderwijs. Degene die de graad Master of Laws hebben behaald en voldoen aan de vereisten die gelden voor het 'civiel effect', kunnen solliciteren voor togaberoepen zoals een driejarige advocaatstage of meedoen aan de rio-selectie. (3)

Procederen

Juristen (LL.B. of LL.M.) die geen advocaat zijn, kunnen procederen bij de kantonrechter voor bijvoorbeeld geschillen in het arbeidsrecht, huurrecht of het contractenrecht. Daarnaast kan in het bestuursrecht tot aan de hoogste rechter (de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State) geprocedeerd worden, denk hierbij aan geschillen die gaan over een vergunning of bijvoorbeeld een subsidie. Voor geschillen waarbij het gaat om een bedrag van meer dan 25.000 euro kunnen alleen juristen die advocaat zijn procederen. Ook voor bepaalde rechtsgebieden is wettelijk bepaald dat een advocaat verplicht is, denk hierbij aan het strafrecht, faillissementsrecht en bijvoorbeeld het erfrecht.