'Een aap op je schouder': Een rotklus van een ander krijgen

Op het werk wordt iedereen weleens opgezadeld met het werk van ander. De medewerker krijgt dan 'een aap op zijn of haar schouder'. Hij krijgt dan in feite een probleem van een ander. Het spreekwoord is eigenlijk: 'De aap niet op de schouder nemen'. Dat spreekwoord betekent, dat de verantwoording niet wordt genomen. Maar op het werk is dat spreekwoord verbasterd. Op het werk is het beter om de aap op de juiste schouder te laten zitten. Anders wordt de medewerker opgezadeld met een vervelende klus van zijn baas of collega. Als dat vaak gebeurt, wordt hij niet serieus genomen. Die klus kost hem veel energie en levert hem uiteindelijk niets op. Sommige collega's of leidinggevenden weten heel goed hoe ze iemand een aap kunnen bezorgen. Vooral medewerkers die graag anderen helpen en hun grenzen niet aangeven, zijn uitverkoren om apen over te nemen.

De collega zegt bijvoorbeeld dat hij een belangrijke vergadering heeft met de klant, waarvoor een rapportage moet worden opgeleverd. Maar hij moet ook nog de powerpointpresentatie maken. Twee dingen met spoed lukt niet, dus vraagt hij zijn collega dit te doen. Om als bedrijf geen flater te slaan bij de klant, neemt de welwillende collega de rapportage dan maar voor zijn rekening. Dit kost hem veel tijd en energie. Hij moet er extra werk voor verrichten, waardoor zijn eigen werk blijft liggen. Hij krijgt over zijn werkvoorraad vervolgens klachten. Als de rapportage tenslotte af is, blijkt dat de afspraak met de klant niet eens doorgaat. Dat is de collega alleen vergeten te zeggen. Wie is hier nu in de aap gelogeerd? De medewerker die de aap heeft overgenomen! Die heeft zijn eigen werk laten liggen om zijn collega te helpen.

Collega's die extra gevoelig zijn voor andermans apen

Sommige collega's lopen meer risico om opgezadeld te worden met andermans klussen. Die collega's hebben een bepaalde houding, waardoor zij al meer werk oppakken dan een ander.

• Redders houden van mensen die om hulp vragen. Iedereen die zich hulpeloos presenteert, kan rekenen op hulp.
• Goedgelovigen nemen alles klakkeloos aan van een ander.
• Workaholics blijven maar werken, steken overal hun vinger voor op.
• Onzekere collega's geven hun grenzen niet aan.
• Enthousiastelingen vinden alles leuk en gaan meteen aan de slag.
• Positivo's zien alles rooskleurig in. Problemen zijn kansen.
• Strebers willen de beste zijn.
• Allemansvriendjes willen een wit voetje halen bij de baas of een collega om er later voordeel van te hebben.
• Onervaren collega's weten nog niet hoe de cultuur is op het werk.

Bovenstaande collega's gaan uiteindelijk nadeel ondervinden van andermans apen. Een aap van een ander, is een probleem van een ander.

Apen van de schouder houden

Hoe houdt een medewerker apen van zijn schouder? Het belangrijkste is om bewust te zijn dat sommige collega's van hun klussen proberen af te komen, die de medewerker niets gaan opleveren. Maar er zijn meer mogelijkheden:

• Niet meteen ja zeggen.
• Eerst bepalen wie de eigenaar van de aap is
• Reageren met het "Jij, Wij, Ik principe"
• De vraag 'what's in it for me" stellen en de voor- en nadelen bepalen
• Niet toestaan dat collega's hun aap geven
• Onderhandelen dat die collega iets terugdoet of dat bepaalde taken mogen blijven liggen
• Een cursus zelf effectiviteit te doen
• Verdiepen in de theorie van de Dramadriehoek
• De politiek in het bedrijf in kaart brengen

De aap op de goede schouder

De eigenaar van de aap wordt bepaald door vast te stellen wie er beter van wordt als het probleem is opgelost. Ook kan worden gecheckt onder wiens verantwoordelijkheid de aap valt.

Het Jij, Wij, Ik principe" houdt in dat de medewerker eerst reageert met "jij". "Hoe ga jij het probleem oplossen?". Als blijkt dat de collega het echt niet zelf (niet de tijd, de ervaring, de bevoegdheden etc) kan oplossen, dan is de volgende vraag: "Wat kunnen wij doen om het probleem op te lossen". Pas als blijkt dat het probleem ook niet samen kan worden opgelost, neemt de medewerker de klus over: "Deze keer neem ik het probleem van je over. Ik ga je leren hoe je het de volgende keer zelf kan doen".

Bij een succesvolle onderhandeling, werken beide partijen aan een win-winsituatie. De medewerker neemt dus geen genoegen met verlies. Hij zorgt er dus voor dat beide partijen tevreden zijn met het onderhandelresultaat. Klakkeloos de aap overnemen, maakt de behulpzame medewerker de verliezer.

De theorie van de Dramadriehoek is een model over samenwerking en communicatie. Er zijn drie rollen: Aanklager, de Redder en het Slachtoffer. Met de methode word je je bewust van je eigen gedrag en dat van een ander. Vooral de Redder en het Slachtoffer kunnen apen op hun schouder krijgen. De Redder bemoeit zich met de ander, maar niet met zichzelf. Het slachtoffer wordt door anderen verzorgd en neemt geen verantwoording voor eigen gedrag. De partijen moeten uit de dramadriehoek komen en een winnaarsdriehoek vormen. De Redder wordt een constructieve helper, het slachtoffer geeft duidelijk aan wat hij wil en de aanklager wordt een assertief persoon die opbouwende kritiek geeft.

In elk bedrijf is er politiek, willen mensen beter worden, ten koste van anderen. Als medewerker kan je maar beter weten welke dubbele agenda's er zijn, dan de braverik uit te hangen. Als je weet wie welke doelstellingen heeft en welke apen graag afstoot, weet je ook wat de gevolgen voor jou zijn. Joep Schrijvers geeft in het boek 'Hoe word ik een rat' uitleg hoe het politieke machtsspel werkt. Vaak weten medewerkers wel dat er politiek heerst in hun bedrijf, maar willen ze er zelf niets mee te maken hebben. Joep vindt het politiek correct gedrag als je het gekonkel alleen wil herkennen om je er tegen te wapenen. Joep wil de medewerker uit de slachtofferrol halen en tot daden aan zetten. Het boek is vlot en humoristische geschreven. Een aanrader.

Apenkooi

Het werk is soms net een apenkooi. Welke medewerkers slaan op hun borst en wie zijn de onderdanen? Wanneer de medewerker bewust is van zijn eigen verantwoordelijkheid en die van een ander, blijft het probleem bij de juiste eigenaar.